InfoHub Logo

№249 مەكتەپ – ليسەي
وتكىزگەن: بيولوگيا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى – دوڭەسوۆا گۇلنۇر

تاقىرىبى: تىنىس الۋدىڭ ماڭىزى. تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى
(اشىق ساباق، 8 سىنىپ)
ساباقتىڭ ماقساتى
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ادام اعزاسىنىڭ تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى، تىنىس الۋدىڭ ماڭىزى تۋرالى تەرەڭ ءبىلىم بەرۋ
دامىتۋشىلىق: شىعارماشىلىق ىزدەنىمپازدىققا باۋلي وتىرىپ، تانىمدىق قابىلەتتەرىن، بەلسەندىلىكتەرىن جەتىلدىرۋ، قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ، بىلىمدەرىن دامىتۋ
تاربيەلىك: بىلىمدىلىككە، تازالىققا، ادەنساۋلىقتارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراپ، قورعاۋعا، زياندى ادەتتەردەن ساق بولۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس
ساباقتىڭ ءتۇرى:
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، تالداپ - جيناقتاۋ، سۇراق - جاۋاپ
ساباقتىڭ فورماسى: توپتىق، جەكە
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا
ءپانارالىق بايلانىس: ۆالەولوگيا

ساباق بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەلدەۋ، نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ

ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ
ءىىى ءبولىم. جۇرەك - قان تامىرلار جۇيەسى
ءى. قان تامىرلارى
1. ۆەنا قانداي تامىر؟
2. قان تامىرلارىنداعى قىسىم قانداي؟
3. ارتەرياعا سيپاتتاما بەر
4. ادامدا كاپيللياردىڭ جالپى سانى قانشا؟

ءىى. جۇرەك
1. جۇرەك سيكلى دەگەنىمىز نە
2. جۇرەك جۇمىسى قانداي كەزەڭدەردەن تۇرادى؟
3. جۇرەككە سيپاتتاما بەر
4. سۋرەت بويىنشا جۇرەكتىڭ قۇرىلىسىن سيپاتتاۋ

ءىىى. قان اينالىم شەڭبەرلەرى
1. قان اينالىم دەگەنىمىز نە؟
2. قان اينالىمنىڭ ۇلكەن شەڭبەرى دەگەنەىمىز نە؟
3. قان اينالىمنىڭ كىشى شەڭبەرى دەگەنىمىز نە؟
4. قاي ۆەنادا ارتەريا قانى اعادى؟
ءىىى. جاڭا ساباق
§41. تىنىس الۋدىڭ ماڭىزى. تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ قۇرىلىسى مەن قىزمەتى
تىنىس الۋ جۇيەسى وتە ماڭىزدى – گاز الماسۋ قىزمەتىن اتقارادى، ال گاز الماسۋسىز تىرشىلىك ەتۋ مۇمكىن ەمەس. اعزا مەن سىرتقى ورتا اراسىنداعى گاز الماسۋ پروسەسى تىنىس الۋ دەپ اتالادى.
تىنىس الۋ مۇشەلەرىنە مۇرىن قۋىسى - اڭقا(نوسوگلوتكا)، كومەي، كەڭىردەك، برونحىلار (اۋاتامىرلار) جاتادى. بۇلار اۋا تاسىمالدايتىن جولدار. سونىمەن قاتار وكپە جاتادى. وكپەدە گاز الماسۋ جۇرەدى.
تاناۋ ارقىلى اۋا سۇيەك - شەمىرشەك قالقاسى ارقىلى ەكى بولىككە بولىنەتىن مۇرىن قۋىسىنا تۇسەدى. مۇرىن قۋىسىندا اۋا جىلىنادى، زالالسىزدانادى، ىلعالدانادى.
مۇرىن قۋىسىنان اۋا اڭقا مەن جۇتقىنشاق ارقىلى كومەيگە تۇسەدى.
كومەي – ءىشى قۋىس تۇتىك، ول مويىننىڭ الدىڭعى بولىگىندە ورنالاسقان. اۋىز قۋىسىنداعى مۇشەلەرمەن بىرگە كومەي دىبىس ءتۇزۋ جانە ايقىن سويلەۋ قىزمەتىن دە اتقارادى.
كەڭىردەك – ۇزىندىعى 9 - 13 سم، ديامەترى 15 مم، وڭەشتىڭ الدىندا ورنالاسقان تۇتىك.
برونحىلار (اۋاتامىرلار) وڭ جانە سول جاق وكپەگە كىرەدى، سودان كەيىن وكپەدە تارماقتالىپ، برونحى اعاشىن تۇزەدى.
وكپە – كەۋدە قۋىسىندا ورنالاسقان شىمىر، كەۋەكتى جۇپ مۇشەلەر. وڭ جاق وكپە ءۇش بولىكتەن، سول جاق بولىك ەكى بولىكتەردەن تۇرادى. وكپەنىڭ سىرتى قابىقشامەن – وكپەقاپپەن (پليەۆرا) جابىلعان.
الۆەولالار – ديامەترى 0، 2 - 0، 3 مم، تەرەڭدىگى 0، 06 - 0، 3 مم، اۋاعا تولى وكپە كوپىرشىكتەرى. ادام وكپەسىندە شامامەن 700 ملن الۆەولا بار.

ءىV. جاڭا ساباقپەن جۇمىس
ءى. سايكەستىگىن انىقتاڭدار.
ءىى. دۇرىس جاۋابىن تابىڭدار
1. مۇرىن قۋىسى نەشە بولىككە بولىنەدى؟
ا) ەكى بولىككە
ءا) ءۇش بولىككە
ب) ءتورت بولىككە
2. مۇرىن قۋىسىنىڭ ىشكى بەتى:
ا) 100 سم²
ءا) 500 سم²
ب) 1500 سم²
3. دىبىس ءتۇزۋ قىزمەتىن قانداي مۇشە اتقارادى؟
ا) مۇرىن قۋىسىس
ءا) كومەي
ب) كەڭىردەك
4. كەڭىردەك قابىرعاسى نەدەن تۇزىلگەن؟
ا) بۇلشىق ەت ۇلپاسىنان
ءا) شەمىرشەكتى ساقينادان
ب) شەمىرشەكتى جارتىلاي ساقينادان
5. كەڭىردەكتىڭ جالعاسى
ا) اڭقا مەن جۇتقىنشاق
ءا) كومەي
ب) برونحىلار

تىنىس الۋدىڭ ماڭىزى. تىنىس الۋ مۇشەلەرىنىڭ قۇرىلىسى جانە قىزمەتى. جۇكتەۋ