InfoHub Logo

شقو، اياگوز قالاسى،
«№5 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەپ» كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسى
ينفووماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى مۋراتكانوۆا پەرەزات مۋراتوۆنا

ءپان اتى: ينفورماتيكا
كلاسس: 3
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تىشقان، ميكروفون، قۇلاققالقا، دىبىس كولونكالارى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى مۋلتيمەديا قۇرىلعىلارىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ تاربيەلىككە، ۇقىپتىلىققا ۇيرەتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى ساباق.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ساباق يگەرۋ
ساباقتىڭ قولدانىلاتىن كورنەكتى قۇرالدار: دك، سلايدتارى، داپتەر

ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ا) وقۋشىلار ءتىزىمى؛
ءا) كابينەت جاعدايى؛
ب) ساباق بارىسىمەن تانىستىرۋ
ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
كومپيۋتەر دەگەنىمىز نە؟
كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارىن اتا.
جۇيەلىك بلوك دەگەنىمىز نە؟
مونيتور دەگەنىمىز نە؟
پەرنەتاقتا قانداي قۇرىلعىعا جاتادى؟
ا) شىعارۋ قۇرىلعىسى
ءا) جازۋ قۇرىلعىسى
ب) ەنگىزۋ قۇرىلعىسى
گ) وقۋ قۇرىلعىسى
2. پەرنەتاقتانىڭ نەگىزگى بولىكتەرىن جاز:

3. مىنا پەرنەلەردىڭ اتقاراتىن قىزمەتى قانداي؟
Enter-
Esc-
Delete-
CapsLock –
Shift –
NumLock –
بوس ورىن

3) جاڭا تاقىرىپقا كىرىسپە
4) جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ
“تىشقان ءتارىزدى قول تەتىگى”پەرنەلىكپەن بىرگە ەەم-دى باسقارۋ ءۇشىن قولدانىلادى.
ءتىنتۋىر – مانيپۋلياتور ءتيپتى باسقارۋ قۇرىلعىسىن ءتىنتۋىردى كىلەمشەنىڭ بەتىندە جىلجىتۋ ءتىنتۋىر نۇسقاعىشىنىڭ ەكران بەتىندە جىلجۋىمەن ۇيلەستىرىلگەن.
ونىڭ پەرنەتاقتادان ايىرماشىلىعى، ول ستاندارتتى باسقارۋ قۇرالى ەمەس. ول ارنايى جۇيەلىك باعدارلاما – ءتىنتۋىر درايۆەرىنىڭ قولداۋىن قاجەت ەتەدى.
ءتىنتۋىردىڭ ەكى ءتۇرى بولادى:
ءۇش باتىرمالى، ەكى باتىرمالى.
ءتىنتۋىردىڭ كوپ قولدانىلاتىن باتىرماسى سول جاق باتىرماسى.
ءتىنتۋىردىڭ وڭ جانە سول جاق باتىرمالارىن تەز باسۋدى شەرتۋ دەپ اتايدى.
ءتىنتۋىر قۇرىلىسىنا قاراي ءۇش ءتۇرلى بولادى.
وپتيكالى-مەحانيكالىق ءتىنتۋىردىڭ ىشىندە رەزينامەن قاپتالعان، تەمىر شاريگى بولادى. ول ءتىنتۋىردىڭ دوڭگەلەۋى كەرەك. كەيبىر بەتتەردە ول دوڭگەلەمەي سىرعاناپ كەتەتىن بولعاندىقتان، مۇنداي ءتىنتۋىردىڭ ارنايى كىلەمشەسى بولادى. كىلەمشە بەتى تۇتقىر بولىپ كەلەدى دە، شاريكتىڭ سىرعاناپ كەتۋىنە جاعداي تۋعىزبايدى.
ال، وپتيكالىق تىنتۋىردە مۇنداي قوزعالىس بولىگى جوق. بۇل ءتىنتۋىر اينادان وزگە بەتتەردە جۇمىس جاساي بەرەدى. مۇنداي ءتىنتۋىر ءۇشىن كىلەمشەنىڭ قاجەتى جوق. ول مەحانيكالىق تىنتۋىرگە قاراعاندا قىمباتتاۋ، ءبىراق قازىرگى ۋاقىتتا كوپ قولدانۋشىلار وسى ءتىنتۋىردى قولدانادى.
ال جۇمىس جاساۋعا پروۆود كەسەل كەلتىرسە، وندا ينفراقىزىل ءتىنتۋىردى قولدانۋعا بولادى. تەك ولاردىڭ باتارەياسىن اۋىستىرىپ وتىرۋ كەرەك.

مۋلتيمەديا قۇرالدارى، بۇل ادامعا ءار ءتۇرلى، ءوزى ءۇشىن تابيعي ورتالاردى: دىبىستى، بەينەنى، گرافيكانى، ءماتىندى، انيماسيانى جانە ت.ب. قولدانا وتىرىپ، كومپيۋتەرمەن قارىم-قاتىناس جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن پروگراممالىق جانە اپپاراتتىق قۇرالدار كەشەنى.
دىبىستىق اقپاراتتى شىعارۋ قۇرىلعىلارى - قۇلاققالقا، كولونكالار جاتادى.
دىبىستىق اقپاراتتى ەنگىزۋ قۇرىلعىسى – ميكروفون.
دىبىستى جازۋ ءۇشىن ميكروفون، تىڭداۋ ءۇشىن قۇلاققالقان (ناۋشنيك) مەن كولونكالار بولۋى قاجەت. ەگەر كومپيۋتەردە دىبىستىق تاقشا ورناتىلعان بولسا، ول Windows وپەراسيالىق جۇيەسى جۇكتەلگەننەن كەيىن بىردەن جۇمىس ىستەيدى.

5) جاڭا تاقىرىپتى بەكىتۋ
ءتىنتۋىر دەگەنىمىز نە؟ ونىڭ قىزمەتى مەن مۇمكىندىكتەرىن ايتىپ بەر.
ءتىنتۋىردىڭ پەرنەتاقتادان ايىرماشىلىعى نە دە؟
ءتىنتۋىر باتىرمالار سانىنا قاراي نەشە بولىنەدى؟
ءتىنتۋىر قۇرىلىسىنا قاراي نەشەگە بولىنەدى؟
اۋديو اقپاراتتى ەنگىزۋگە ارنالعان قۇرىلعى اتا –(ميكروفون)

جۇمباق
ولاردى كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا بولىكتەرى دەپ اتايدى.
ولار ءاعالى-ىنىلى.
ولار سىبىرلاپ تا، ايقايلاپ تا سويلەيدى. (كولونكالار)

تۇرا دىبىس كولونكالار سەكىلدى.
ءاعالى-ىنىلى، سىبىرلاپ تا ايقايلاپ تا سويلەيدى،
ءبىر ادام عانا ەستەيدى. (قۇلاققالقا)

6)ساباقتى قورىتىندىلاۋ جانە باعالاۋ
7)ۇيگە تاپسىرما.
تىشقان، ميكروفون، قۇلاققالقا، دىبىس كولونكالارى…