InfoHub Logo

ءتوپا مۇنداي ساتتە گازەت وقيدى. گازەت دەگەندى ويلاپ تاپقان ادامنىڭ ءوزى ءاۋ باستا ەركەكتەرگە ارناپ ويلاپ تاپقان قۇرال بولۋ كەرەك. ءتوپانىڭ گازەت دەگەندە - "لەنينشىل جاس" دەگەن جالعىز عانا گازەتى بار ەدى. "ويباي-اۋ، بۇل ءوزى قاي زاماننان قالعان گازەت؟" دەپ بۇعان تاڭدانۋدىن ەش رەتى جوق. ماسەلە گازەتتىڭ ەسكى نەمەسە جاڭا ەكەندىگىندە ەمەس، ماسەلە گازەتتىڭ ءدال قازىرگى ساتتە، ءوز ءرولىن مۇلتىكسىز اتقارىپ شىعا الاتىندىعىندا ەدى. ءتوپانىڭ ايەلى ءوزى ينستيتۋت ءبىتىرىپ العان جان بولسا دا، گازەت وقىمايتىندىعى قانداي جاقسى دەسەڭشى. ەگەر ءتوپا جوقتا الگى گازەت ەدەنگە ءتۇسىپ جاتاتىن بولسا، ايەلى ونى جەردەن كوتەرىپ الىپ جاتىپ تا، "لەنينشىل جاس" دەگەن جازۋىنا ۇڭىلمەس ەدى، ۇڭىلە قالعان جاعدايدا دا، ءمان بەرە قويماس ەدى. ايتەۋىر، گازەتتىڭ ەتەك جاعىندا الدەقانداي "توسەكتە تۇلەن تۇرتسە. . . ايەلدەرگە ون كەڭەس" دەگەن جازۋدىڭ بولمايتىندىعىن ايت. وندا گازەت جيناعان ابىروي، بەدەلىنەن ايرىلىپ قالار ەدى.

ءتوپا گازەتتى اشىپ، سپورت بەتىنە ۇڭىلەدى. سول بەتتەگى "قايرات" "پاحتاكوردى" وسى جولى ويسىراتا ۇتتى. وردابايەۆ قورعاعان قاقپانىڭ قوناقتار كىلتىن تابا المادى. ءار كىلتتى ءبىر سالىپ كورىپ، اقىرى ەڭسەلەرى ءتۇسىپ، تاشكەندەرىنە قايتىپ كەتتى" دەگەن جازۋدى وقيدى. گازەتتىڭ قاي شاماداعى گازەت ەكەنىن وسىدان-اق بىلە بەرىڭىز. گازەتتىڭ ەسكى نەمەسە جاڭا ەكەندىگىن ءتوپا، ارينە، ءوزى بىلەدى عوي، ءبىراق الگى حاباردى قانشا مارتە قايتالاپ وقىسا دا، وقىپ بولىسىمەن "ءاپ، بارەكەلدى، ءبىزدىڭ جىگىتتەرگە!" دەپ قالار ەدى. ەگەر ءتوپا وسى كوڭىل-كۇيمەن ايەلىنە "قايرات" "پاحتاكوردى" وسى جولى ويسىراتا ۇتىپتى عوي" دەسە، ايەلى ءبارىبىر دە "ا، ۇتىپتى ما؟ ۇتقان ەكەن عوي. "قايرات" دەگەن بىزدىكى مە سوندا؟" دەر مە ەدى، كىم ءبىلسىن. ءتوپا اسقا دا وسى كوڭىل-كۇيمەن وتىرادى. ءبىراق ءتوپا اقىلدى عوي، ءۇيدىڭ اتموسفەراسىن سول ىزعىرىق كۇيىندە قالدىرىپ شىعىپ كەتپەيدى، وعان جىلىمىق ورناتىپ كەتۋى ءتيىس. ءتوپا مۇنى قالاي ىستەيدى؟ ايەلىنە جاركەلەشتەنە كۇلىپ، الگىندەگىنىڭ ءبارىن جۋىپ-شايا باستاماق پا؟ جوق، ءتوپا ويتپەيدى، ءتوپا ەشقاشان ولاي ىستەگەن ەمەس. ءتوپا سول تۇنەرىپ وتىرعان قالپى:

— وسى جەكسەنبىدە سايلاۋدىڭ ءۇيى قوناققا شاقىرىپ جاتىر ەكەن، — دەيدى. ءتوپا وسىنى ايتقاندا "وسى جەكسەنبىدە زاماناقىر بولعالى جاتىر ەكەن" دەگەندەي قىلىپ ايتادى. ءبىراق الگى حابارعا ايەلى ەلەڭ ەتە قالادى:

— ا، وسى دەمالىسقا شاقىرىپ جاتىر ما ەكەن؟

— وسى دەمالىسقا دەيدى عوي.

ءتوپا ءبىر جەرى اۋىرىپ وتىرعان ادامشا كىرجيەدى. ءبىراق مۇنىمەن دە تىنبايدى. سالدەن كەيىن ايەلىنە قاراپ وتىرىپ:

— سايلاۋدىڭ ۇيىنە قاي كيىمىمدى كيىپ بارسام ەكەن؟ — دەيدى. وسىنى ايتقاندا، ءدال ءقازىر ۇشىپ تۇرىپ، سايلاۋدىڭ ۇيىنە كەتكەلى جاتىرعان ادامشا سۇرايدى. ءتوپا مۇنى ادەيى سۇرايدى. وسى كەزدە ايەلى:

— انا كيىمىڭدى كيىپ بارساڭشى، — دەپ، ءبىر كيىمنىڭ اتىن ايتار ەدى. — سول كيىمىڭ ءوزىڭنىڭ تۇلعاڭدى اشىپ، بايىتىپ كورسەتىپ تۇرادى، — دەيدى.

ايەلىنىڭ "انا كيىم" دەپ ءوتىرعانى-وزىنىڭ تاڭداۋىمەن، ءوزىنىڭ قالاۋىمەن ساتىپ الىنعان ءبىر كيىم ەدى دە، ءتوپا ونى ۇستىنە كيىپ كورگەن بولاتىن، وزىنە قونىمدى بولىپ تۇراتىنىن بىلەتىن. ءبىراق ءتوپا امالى قۇرىپ، شاراسى تاۋسىلعان، شەگىنەرگە جەر تاپپاي قالعان جانشا سويلەيدى:

— كيسەم كيىپ بارايىن ەندى. . .

ءتوپا وسىنى ايتقاندا "قايتەيىن، بۇل جولى سەن جەڭدىڭ، ۇستەم ءتۇستىڭ، تىڭدادىم ءسوزىڭدى، تىڭداماسقا لاجىم دا قالدى ما" دەگەندەي قىلىپ ايتادى. كيىمدى كيىپ باراتىن ءتوپا، تويعا بارسا، ادەمى بولىپ باراتىن ءتوپا، ءبىراق الگى سوزدەن كەيىن ايەلى باسىن يزەپ، جىمىڭداپ قالار ەدى. سەبەبى بۇل ءسوزدىڭ ارجاعىندا "سەنىڭ دە تالعامىڭ تالعام-اق قوي، بايبىشە. ريزامىن عوي تالعامىڭا! زاتتى ساتىپ العاندا، كوزىڭ تانىپ تۇرادى عوي" دەگەن سوزدەر دە جاتادى عوي. ايەلى ءتوپانى وسى كۇنى اياق كيىمىن بەلدەۋدەن اعىتقالى تۇرعان جەرىنە شەيىن شىعارىپ سالادى. ءتوپا ءدال وسى ساتتە جاۋعا اتتانىپ بارا جاتقان باتىر سەكىلدى ەدى دە، ايەلى سونى شىعارىپ سالىپ تۇرعان جارى سەكىلدەنىپ، "مىنا جەرىڭە اك جۇعىپ قالعان با؟" دەپ ءتوپانىڭ تاپ-تازا تۇرعان يىعىن قاققىشتايدى، الدەبىر قىل-قىبىرلاردى تەرىپ الىپ تاستاعان بولادى. ءتوپانىڭ وسىعان ءىشى جىليدى، ءتوپانىڭ وسىعان ءىشى جىلىپ تۇرادى. ايەلىن بەلىنەن ۇستاپ، باۋىرىنا تارتقىسى كەلەدى. ءبىراق ءتوپا ويتپەيدى، ءتوپا ەشقاشان ولاي ىستەگەن ەمەس. سول تۇرعان قالپى: "كەشكىسىن قازانىڭا اس سالىپ قويا بەرەسىڭ بە، ەرتەرەك كەلەرمىن"، — دەيدى. ءتوپا وسىنى ايتقاندا، قازانىنا اس سالىنباي جۇرگەن، ۇيىنەن تاماق ىشپەي جۇرگەن جانداي سويلەيدى. ءبىراق تۇسىنگەن ادامعا ەرتەرەك كەلىپ، بالا-شاعامنىڭ ورتاسىندا جارقىراپ ءبىر وتىرايىنشى دەپ وتىر عوي ءتوپا. ءتوپا مۇنىمەن دە تىنبايدى. سالدەن كەيىن ايەلىنە جۇمباق كەيىپتە، كۇلىمسىرەي قاراپ تۇرىپ: — جاتقاننان كەيىن جاۋىرىنىڭدى ۋقالاپ جىبەرەمىن بە. . . ، — دەر ەدى. ويباي، ءتوپا نەمەنە ەمشى مە؟! قولىنىڭ بيوتوگى بار كىسى مە؟! ءبىراق نەگە ەكەنى بەلگىسىز، الگى سوزدەن كەيىن ايەلى ۇلبىرەگەن كۇيى تومەن قارار ەدى.

— قايداعىنى ايتتىڭىز-اۋ، — دەيدى. قايداعىنى ايتتىڭىز-اۋ، وتاعاسى-اي.

ءتوپاعا ايەلىنىڭ وسى قالپى ۇنايدى، ەزۋ تارتادى. وسى سوزدەن كەيىن ايەلى:

— ورامال الساڭشى، — دەر ەدى. — قالتاڭا بەتورامال سالىپ الساڭشى.

ءتوپا تاڭ قالادى:

— بەتورامال دەگەندى كەشە بەرمەپ پە ەدىڭ؟. .

— قوي، ول كىرشەڭ تارتقان شىعار، — دەيدى ايەلى. — ول كىرشەڭ تارتىپ كەتكەن شىعار.

ويباي-اۋ، كىرشەڭ تارتاتىنداي ءتوپا كەشەدەن بەرى شاحتاعا ءتۇسىپ شىعىپتى ما؟! ايەلى سول كۇيى بارىپ، سۋ جاڭا بەتورامالدى الىپ شىعادى.

— ءقازىر، ءقازىر، — دەيدى لىپىل قاعىپ.

— ءقازىر، ءقازىر. ءتوپانىڭ قالتاسىنداعى بەتورامالدى الىپ جاتىپ، ءتوپا مۇنى نە ىستەگەلى جاتىرسىڭ دەپ سۇراعان ادامشا: "شايىپ تاستاي سالامىن عوي، — دەيدى. — شايىپ تاستاي سالامىن عوي".

ءتوپا ۇيدەن الشاڭ باسىپ شىعادى. ەسىكتىڭ الدىنا ايالداپ، وتتىعىنا قول جۇگىرتىپ جاتىرعان، سول — ءتوپا عوي. شىلىمىن بۇرق ەتكىزىپ تۇتاتىپ جاتىرعان كىم دەسەڭىز، ءتوپا دەگەن — سول. جارتى الەمنىڭ تۇتقاسىن ۇستاپ تۇرعان ادامشا، كەۋدەسىن كەرىپ، اياقتى سالماقپەن تاستاپ كەلە جاتىرعان ادامدى كورسەڭىز، سونى ءتوپا دەپ ويلاي بەرىڭىز. ەگەر ءتوپا الگى جەردە اشۋمەن ايەلىن سالىپ قالىپ نەمەسە نۇقىپ قالسا، نە بولار ەدى؟ بۇدان كەيىن نە بولاتىنىن ەشكىم دە بولجاپ ايتا الماس ەدى. ايتەۋىر، ءتوپا ۇيدەن وسى كوڭىل-كۇيمەن شىقپاس ەدى. شىققان جاعدايدا دا جۇزىنە ىزعىرىق تەپكەن قالپى شىعار ەدى. مۇمكىن، ءتوپانىڭ سوندىقتان شىعار، "ايەلدى ۇرماڭدار، جىگىتتەر" دەپ ايتىپ جۇرگەنى، كىم ءبىلسىن. ءتوپانىڭ ىشىنە كىم كىرىپ-شىعىپ جاتىر دەيسىڭ. سەبەبى ءتوپا دا كولدەنەڭ كوك اتتىلارعا سىرىن الدىرا بەرمەيتىن جىگىتتەردىڭ ءبىرى عوي.

---