InfoHub Logo

الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى،  داۋلەت اۋىلى  
«مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى شاعىن ورتالىعى بار
№11 جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەبى» مكم
5 «ا» سىنىپ وقۋشىسى: قونىسبايەۆا اقمارال
جەتەكشىسى: قادىرقوجا قىزى ءمولدىر

ماقساتى: وقۋشىلار اراسىنداعى باسەكەلەستىكتى تۋدىرا وتىرىپ، ءوزارا كومەك كورسەتۋ جانە دوسىنىڭ كومەگىن پايدالانۋعا مۇمكىندىك تۋدىرۋ؛

1-مالىمەت پاراقشاسى تاراتىلىپ بەرىلەدى. مالىمەتپەن تانىسىپ شىعادى. بۇل جەردە جىلدام مالىمەت الۋ مەن جىلدام مالىمەت بەرۋ ىسكە اسىرىلادى. /10 مين/

ءبىزدىڭ جەرىمىزدە ەرتە ورتا عاسىرلاردا ىرگە تەككەن العاشقى فەودالدىق مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى: تۇرىك قاعاناتى. بۋمىن تۇرىك قاعاناتىنىڭ بيلەۋشىسى. 522 ج. ۇيعىر قاعاناتىن جەڭگەن سوڭ قۇرىلدى. باتىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ جازعى ورداسى مىڭبۇلاق. باتىس تۇرىك قاعاناتىندا ياعبۋ، شاد، ەلتەبەر اتاعى قاعان رۋىنان شىققاندارعا بەرىلگەن. قاراپايىم حالىقتى «قارا بۋدىندار» دەپ اتاعان. باتىس تۇرىك قاعاناتىندا سوت ىستەرىن اتقارۋشىلار بۇيرىقتار مەن تارحاندار. تۇرىك قاعاناتىنىڭ ەكىگە بولىنگەن ۋاقىتى 603 ج. شىعىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ العاشقى قاعانى قۇتىلىق. جۋجىنداردى جەڭگەن سوڭ بۋمىن تۇرىك بيلەۋشىسىنىڭ قاعانى بولدى. تۇرىك قاعاناتىنداعى تايپالار سانى 30-دان اسا. مۇقان قاعان تۇسىندا تۇرىك قاعاناتى ورتالىق ازيادا ساياسي ۇستەمدىككە جەتتى.568 ج تۇرىك قاعاناتىنىڭ كونستانتينپولگە بارعان ەلشىلىگىن سوعدىلىق كوپەس مانياح باسقارىپ، ساۋدا كەلىسىمىن جاسادى جانە يرانعا قارسى اسكەري كەلىسىمگە قول قويدى. باتىس تۇرىك قاعاناتى قاراتاۋدان جوڭعارياعا  مەملەكەتىن اۋماقتى يەلەندى. باتىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ ورتالىق اۋماعى جەتىسۋ، استاناسى سۋياب بولدى. VΙΙ ع «ون وق بۋدىن» باتىس تۇرىك قاعاناتى دەپ اتادى، «ون تايپا»، دۋلۋ، نۋشەبي، ۇيسىندەر، قاڭلىلار، تۇركەش تايپالارى دا ەنگەن. ۆيزانتيا VΙΙ ع باسىندا باتىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ وداقتاسى بولعان. باتىس تۇرىك قاعاناتىندا بيلىك ءۇشىن تالاس باستالدى 630 ج. تۋدۋندار الىم-سالىق جيناۋدى باقىلاپ وتىردى. تۇرىك قاعاناتىن سايگۇلىكتەر پاتشالىعى نەمەسە جىرتقىش اڭدار پاتشالىعى دەپ اتاعان. 744 ج شىعىس تۇرىك جەرىندە ۇيعىر قاعاناتى پايدا بولدى. VΙΙ ع باسىندا قىتايدان ءۇندىستانعا جول تارتقان تۇرىك قاعاناتى تەرريتورياسىنان وتكەن جانە قۇندى مالىمەت قالدىرعان بۋددا عۇلاماسى سيۋان – سزيان /شۋان زاڭ/.تۇرىك رۋنا جازۋى ەسكەرتكىشتەرى ىشىندەگى ەڭ اتاقتىلارى بىلگە-قاعان مەن كۇلتەگىن قۇرمەتىنە جازىلعان تاستاعى جازۋ ساياسي پروزانىڭ تاماشا ۇلگىسى.

1ء-شى توپقا تاپسىرما. سايكەستەندىر. /7 مين/

2ء-شى توپقا تاپسىرما.اداسقان سوزدەر.تەرمين سوزدەردى تابامىز، انىقتاماسىن ايت. /7 مين/

1.تۇرىك قاعاناتى قاي جىلى قۇرىلدى.
ا/501 جىل      ءا/422 جىل       ب/552 جىل    ۆ/603 جىل

2.ەجەلگى تۇركى جازۋ ەسكەرتكىشتەرى قايسى جەردەن تابىلدى.
ا/سىبىردەن       ءا/پەرسوپولدەن       ب/ورحون وزەنى بويىنان       ب/گرەكيادان

3.جۋجاندار تايپاسى كىمدەر
ا/باقسىلار               ءا/اۆارلار             ب/قاڭلىلار            ۆ/گرەكتەر

4.بۋمىن قاعاننىڭ مۇراگەرلەرى كىم؟
ا/كەرەي مەن جانىبەك       ءا/ قۇتىلىق          ب/مودە مەن سۇلۋ         ۆ/مۇقان جانە قاراەسكە

5.ورحون وزەنى بويىنان كونە تۇركى جازۋى بار تاس تاپقان.
ا/ن.يادرينسيەۆ      ءا/ءا.مارعۇلان      ب/ق.ساتبايەۆ           ۆ/گەرودوت

6.ورحون وزەنى بويىنان كونە تۇركى جازۋى بار تاس تابىلعان جىل
ا/1880 جىل               ءا/1889 جىل          ب/1778 جىل            ۆ/1770 جىل

4-تاپسىرما. قيمىل قوزعالىس ارقىلى جاۋاپ بەرۋ. «ءيا» جاۋابى بولسا قول شاپالاقتايمىز. «جوق» بولسا اياعىمىزدى تارسىلداتامىز. /10-مين/

1. 1911ج شىققان «تۇرىك،قىرعىز،قازاق ءھام حاندار شەجىرەسى» اتتى كىتاپتىڭ اۆتورى – ش.قۇدايبەردييەۆ. /ءيا/
2. ΧVΙΙع جازىلعان شىققان تەگىنەن باستاپ وزىنە دەيىنگى اۋلەت تاريحى ءابىلعازى ءباھادۇردىڭ ەڭبەگى «تۇرىك شەجىرەسى» /ءيا/
3. م.قاشقاريدىڭ «ديۋاني لۋعار ات-تۇرىك» شىعارماسىن 1997-1998 ج قازاق تىلىنە اۋدارعان عالىم ا.ەگەۋباي ەمەس. /جوق/
4. تالاس وزەنى ماڭىنان تۇرىك جازبالارى تابىلعان جوق. /جوق/
5. كونە تۇرىك تىلىندە جازىلعان جادىگەرلەر سانى 200-دەن استام /ءيا/
6. ەجەلگى تۇرىك الىپبيىندەگى ارىپتەر سانى 335 / جوق/
7. تۇرىكتەر وتباسىندا شاپاعاتىن تيگىزەدى دەپ تابىنادى-ۇماي اناعا /ءيا/
8. 542 ج «تۇرىك» ەتنونيمى ءبىرىنشى رەت جۇڭگو دەرەكتەرىندە قولدانىلعان /ءيا/
9. تەلە ءسوزىنىڭ ماعىناسى: قاعان /جوق/
10. تۇرىكتەردىڭ نەگىزگى شارۋاشىلىعى كوشپەلى مال شارۋاشىلىعى /ءيا/

باعالاۋ پاراعى. /3 مين/

№	وقۋشىنىڭ ءاتى-جونى	سايكەستەندىرۋ اداسقان سوزدەر	تەست	قيمىل قوزعالىس جاۋاپتارى	قورىتىندى
1
2
3
4
5

---