ۇ دىبىسى مەن ءارپى
«بالاپان» بالاباقشاسىنىڭ ادىسكەرى
ا.كيليبايەۆا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇ دىبىسى
ماقساتى
ۇ دىبىسىنىڭ ارتيكۋلياسيالىق ەرەكشەلىكتەرىن ءتۇسىندىرۋ، ايتىلۋ ەرەكشەلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ. ۇ دىبىسىن داۋىستاپ دۇرىس ايتۋعا ۇيرەتۋ.
داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستار تۋرالى بىلىمدەرىن،
فونەماتيكالىق ەستۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ. لوگيكالىق ويلاۋ، تانىم پروسەستەرىن جەتىلدىرۋ. سوز قورىن مولايتۋ، بايلانىستىرپ سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ.
سۇراققا تولىق جاۋاپ بەرۋگە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا، تىڭداۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكى-قۇرالدار: زاتتىق سۋرەتتەر (ۇشاق، قۇلپىناي، قاربىز، ۇلۋ)، تەكشەلەر، اينا.
سوزدىك جۇمىس: ۇلۋ
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- كانە، بالالار جارتى شەڭبەر جاساپ تۇرايىق!
- بالالار، وسى اپتادا ءبىز نە تۋرالى ايتىپ جاتىرمىز؟
- قىسقا ءتان قۇبىلىستاردى ايتىڭدارشى!
- مەن باستايمىن، ال سەندەر اياقتايسىڭدار.
- قىستا كۇن سۋىق بولادى. قار جاۋادى.
- جارايسىڭدار، ورنىمىزعا وتىرايىق.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
بالالار، كەشە سەندەر قاي دىبىستى ادەمى، دۇرىس ايتىپ ۇيرەندىڭدەر.
* ش دىبىسىن بارلىعىمىز بىرگە ايتايىقشى.
* ش دىبىسىن ايتقاندا ەرنىمىزدىڭ قالپى قانداي؟
* ءتىسىمىزدىڭ قالپى قانداي ەكەن؟
* ءتىلىمىزدىڭ قالپى قانداي ەكەن؟
III.ساباقتىڭ تاقىرىبىن بايانداۋ.
- بالالار، مەن سەندەرگە تاقپاق وقيمىن، سونىڭ ىشىندە قاي دىبىس ءجيى ەستىلەدى ەكەن؟
«ۇلپاباستىڭ باسىنا
ۇلۋ شىقتى اسىعا.
ۇستاپ الماق بوپ ونى،
ۇزاق قوندى قاسىنا.
ۇمتىلعاندا ول ەندى،
ۇلۋ قاشتى جونەلدى»
- ۇلۋ دەگەنىمىز جاندىك مىنە مىنانداي بولادى. ونىڭ ءوزىنىڭ ۇيشىگى بولادى. كوبىنەسە سۋلى جەرلەردە تىرشىلىك ەتەدى.
* بالالار قاي دىبىس ءجيى ەستىلەدى ەكەن؟ (ۇ دىبىسى)
* ۇ دىبىسىن ءبارىمىز بىرگە ايتايىقشى!
* ۇ-ۇ-ۇ
* ۇ دىبىسى قالاي ايتىلادى؟
* ءيا، اندەتىلىپ، سوزىلىپ ايتىلادى، ەكەن.
* ۇ دىبىسى قانداي دىبىس؟
* ءيا، داۋىستى دىبىستى قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟
* ەندەشە، بالالار بۇگىن ۇ دىبىسىن ادەمى، دۇرىس ايتىپ ۇيرەنەمىز
IV. دىبىستىڭ ارتيكۋلياسياسىن انىقتاۋ.
* اينامىزدى الايىق.
* ەندى، ۇ دىبىسىن سوزىپ، اندەتىپ ايتايىق.
* اۋزىمىزبەن ايتامىز، كوزىمىزبەن كورەمىز، قۇلاعىمىزبەن ەستيمىز، باسىمىزبەن ويلايمىز.
* بالالار، ەرنىمىزدىڭ قالپى قانداي؟
* ەرىنىمىز قۇبىرعا ۇقساپ، العا قاراي سۇيىرلەنىپ شىعادى ەكەن
* ال، ەندى ءتىسىمىزدىڭ قالپىنا قارايىق.
* ءتىسىمىزدىڭ قالپى قانداي؟
* اۋزىمىزبەن ايتامىز، كوزىمىزبەن كورەمىز، قۇلاعىمىزبەن ەستيمىز، باسىمىزبەن ويلايمىز.
* ءيا، ۇستىڭگى جانە استىڭعى تىستەرىمىزدىڭ اراسى اشىق ەكەن.
* ءتىلىمىزدىڭ قالپى قانداي ەكەن؟
* اۋزىمىزبەن ايتامىز، كوزىمىزبەن كورەمىز، قۇلاعىمىزبەن ەستيمىز، باسىمىزبەن ويلايمىز
* ءيا، ءتىلىمىز ۇيىقتاپ جاتقان مىسىققا ۇقسايدى.
* اۋا ەركىن شىعادى.
V. فونەماتيكالىق ەستۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
* بالالار، كازىر «زەيىندى بول» ويىنىڭ وينايمىز.
* مەن، سەندەرگە داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستاردى ايتامىن، ال سەندەر، داۋىستى دىبىستى ەستىگەندە قىزىل تەكشەنى، داۋىسسىز دىبىستى ەستىگەندە كوك تەكشەنى كوتەرەسىڭدەر.
* ا، ن، ە، ۆ،، س، و، و، و،
* م، ن، گ، ش، ا، ب، ا، ۋ، ۇ، ۇ، ۇ
* م، ا، ر، و، م، ن، و، ۇ، ك
* جارايسىڭدار، بالالار!
* بالالار، ەندى مەن سەندەرگە داۋىستى دىبىستار ايتامىن، سونىڭ ىشىندە ۇ دىبىسىن ەستىگەندە شاپالاقتايسىڭدار.
* ا، ءا، ۇ، ءا، ءۇ، و، ا، و، ۇ،
VI. وقىپ جاتقان دىبىسقا تالداۋ جاساۋ.
- بالالار، قولىمىزدى الدىمىزعا قويىپ، بويىمىزدى ءتۇزۋ ۇستاپ وتىرامىز.
- وسى اپتا بويى نە جايلى ايتىپ جاتىرمىز؟
- قىستان كەيىن قاي جىل مەزگىلى كەلەدى؟
- كوكتەمدە جىلى جاقتان نەلەر ۇشىپ كەلەدى؟
- قۇستار سوزىندە ۇ دىبىسى بار ما؟
- ەندەشە قۇستار سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايىق.
- كانە، ەڭ الدىمەن ءبارىمىز بىرگە قۇستار ءسوزىن ايتايىقشى!
- قۇستار...
- قۇستار سوزىندە نەشە دىبىس بار؟
- نەشە داۋىستى دىبىس بار؟
- ەرەجەنى كىم ايتادى؟
- ءيا، ءبىر سوزدە نەشە داۋىستى دىبىس بولسا، سونشا بۋىن بولادى ەكەن.
- قۇستار ءسوزىن بۋىنعا بولەيىك. قۇس – تار.
ءبارىمىز ورىندادىق پا؟
* ءبىرىنشى دىبىستىڭ استىن سىزىپ كورسەتشى!
* ەكىنشى دىبىستىڭ استىن سىزىپ كورسەتشى!
* ءۇشىنشى دىبىستى كورسەتشى.
* سوڭعى دىبىستى اتاشى!
VII. بەكىتۋ.
بالالار، ەندى «توپتاستىر» ويىنىڭ وينايىق.
مىنا سۋرەتتەردىڭ ىشىنەن ۇ دىبىسى بار سۋرەتتى الىپ ىرىكتەيمىز.
* سەن نە الدىن؟
* ۇشاق سوزىندە ۇ دىبىسى قاي جەرىندە تۇر؟
* قۇلپىناي سوزىندە ۇ دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرىندە تۇر؟
* قاربىز سوزىندە ۇ دىبىسى بار ما؟
* ال ەندى ۇ دىبىسى باسىندا كەلەتىن سۋرەتتى باسىنا قويشى!
VIII. ۇيگە تاپسىرما. ۇ دىبىسى بار ون ءسوز ويلاپ كەلەمىز.
XIX. قورىتىندى. بالالار، بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتىندە نە ۇيرەندىك.
* ءيا، ۇ دىبىسىن دۇرىس ايتۋعا ۇيرەندىك. ۇ دىبىسى بار سوزگە دىبىستىق تالداۋ جاسادىق.
ا.كيليبايەۆا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇ دىبىسى
ماقساتى
ۇ دىبىسىنىڭ ارتيكۋلياسيالىق ەرەكشەلىكتەرىن ءتۇسىندىرۋ، ايتىلۋ ەرەكشەلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ. ۇ دىبىسىن داۋىستاپ دۇرىس ايتۋعا ۇيرەتۋ.
داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستار تۋرالى بىلىمدەرىن،
فونەماتيكالىق ەستۋ قابىلەتتەرىن جەتىلدىرۋ. لوگيكالىق ويلاۋ، تانىم پروسەستەرىن جەتىلدىرۋ. سوز قورىن مولايتۋ، بايلانىستىرپ سويلەۋ ءتىلىن جەتىلدىرۋ.
سۇراققا تولىق جاۋاپ بەرۋگە، ۇقىپتىلىققا، تياناقتىلىققا، تىڭداۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكى-قۇرالدار: زاتتىق سۋرەتتەر (ۇشاق، قۇلپىناي، قاربىز، ۇلۋ)، تەكشەلەر، اينا.
سوزدىك جۇمىس: ۇلۋ
ساباق بارىسى
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- كانە، بالالار جارتى شەڭبەر جاساپ تۇرايىق!
- بالالار، وسى اپتادا ءبىز نە تۋرالى ايتىپ جاتىرمىز؟
- قىسقا ءتان قۇبىلىستاردى ايتىڭدارشى!
- مەن باستايمىن، ال سەندەر اياقتايسىڭدار.
- قىستا كۇن سۋىق بولادى. قار جاۋادى.
- جارايسىڭدار، ورنىمىزعا وتىرايىق.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
بالالار، كەشە سەندەر قاي دىبىستى ادەمى، دۇرىس ايتىپ ۇيرەندىڭدەر.
* ش دىبىسىن بارلىعىمىز بىرگە ايتايىقشى.
* ش دىبىسىن ايتقاندا ەرنىمىزدىڭ قالپى قانداي؟
* ءتىسىمىزدىڭ قالپى قانداي ەكەن؟
* ءتىلىمىزدىڭ قالپى قانداي ەكەن؟
III.ساباقتىڭ تاقىرىبىن بايانداۋ.
- بالالار، مەن سەندەرگە تاقپاق وقيمىن، سونىڭ ىشىندە قاي دىبىس ءجيى ەستىلەدى ەكەن؟
«ۇلپاباستىڭ باسىنا
ۇلۋ شىقتى اسىعا.
ۇستاپ الماق بوپ ونى،
ۇزاق قوندى قاسىنا.
ۇمتىلعاندا ول ەندى،
ۇلۋ قاشتى جونەلدى»
- ۇلۋ دەگەنىمىز جاندىك مىنە مىنانداي بولادى. ونىڭ ءوزىنىڭ ۇيشىگى بولادى. كوبىنەسە سۋلى جەرلەردە تىرشىلىك ەتەدى.
* بالالار قاي دىبىس ءجيى ەستىلەدى ەكەن؟ (ۇ دىبىسى)
* ۇ دىبىسىن ءبارىمىز بىرگە ايتايىقشى!
* ۇ-ۇ-ۇ
* ۇ دىبىسى قالاي ايتىلادى؟
* ءيا، اندەتىلىپ، سوزىلىپ ايتىلادى، ەكەن.
* ۇ دىبىسى قانداي دىبىس؟
* ءيا، داۋىستى دىبىستى قانداي تەكشەمەن بەلگىلەيمىز؟
* ەندەشە، بالالار بۇگىن ۇ دىبىسىن ادەمى، دۇرىس ايتىپ ۇيرەنەمىز
IV. دىبىستىڭ ارتيكۋلياسياسىن انىقتاۋ.
* اينامىزدى الايىق.
* ەندى، ۇ دىبىسىن سوزىپ، اندەتىپ ايتايىق.
* اۋزىمىزبەن ايتامىز، كوزىمىزبەن كورەمىز، قۇلاعىمىزبەن ەستيمىز، باسىمىزبەن ويلايمىز.
* بالالار، ەرنىمىزدىڭ قالپى قانداي؟
* ەرىنىمىز قۇبىرعا ۇقساپ، العا قاراي سۇيىرلەنىپ شىعادى ەكەن
* ال، ەندى ءتىسىمىزدىڭ قالپىنا قارايىق.
* ءتىسىمىزدىڭ قالپى قانداي؟
* اۋزىمىزبەن ايتامىز، كوزىمىزبەن كورەمىز، قۇلاعىمىزبەن ەستيمىز، باسىمىزبەن ويلايمىز.
* ءيا، ۇستىڭگى جانە استىڭعى تىستەرىمىزدىڭ اراسى اشىق ەكەن.
* ءتىلىمىزدىڭ قالپى قانداي ەكەن؟
* اۋزىمىزبەن ايتامىز، كوزىمىزبەن كورەمىز، قۇلاعىمىزبەن ەستيمىز، باسىمىزبەن ويلايمىز
* ءيا، ءتىلىمىز ۇيىقتاپ جاتقان مىسىققا ۇقسايدى.
* اۋا ەركىن شىعادى.
V. فونەماتيكالىق ەستۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
* بالالار، كازىر «زەيىندى بول» ويىنىڭ وينايمىز.
* مەن، سەندەرگە داۋىستى جانە داۋىسسىز دىبىستاردى ايتامىن، ال سەندەر، داۋىستى دىبىستى ەستىگەندە قىزىل تەكشەنى، داۋىسسىز دىبىستى ەستىگەندە كوك تەكشەنى كوتەرەسىڭدەر.
* ا، ن، ە، ۆ،، س، و، و، و،
* م، ن، گ، ش، ا، ب، ا، ۋ، ۇ، ۇ، ۇ
* م، ا، ر، و، م، ن، و، ۇ، ك
* جارايسىڭدار، بالالار!
* بالالار، ەندى مەن سەندەرگە داۋىستى دىبىستار ايتامىن، سونىڭ ىشىندە ۇ دىبىسىن ەستىگەندە شاپالاقتايسىڭدار.
* ا، ءا، ۇ، ءا، ءۇ، و، ا، و، ۇ،
VI. وقىپ جاتقان دىبىسقا تالداۋ جاساۋ.
- بالالار، قولىمىزدى الدىمىزعا قويىپ، بويىمىزدى ءتۇزۋ ۇستاپ وتىرامىز.
- وسى اپتا بويى نە جايلى ايتىپ جاتىرمىز؟
- قىستان كەيىن قاي جىل مەزگىلى كەلەدى؟
- كوكتەمدە جىلى جاقتان نەلەر ۇشىپ كەلەدى؟
- قۇستار سوزىندە ۇ دىبىسى بار ما؟
- ەندەشە قۇستار سوزىنە دىبىستىق تالداۋ جاسايىق.
- كانە، ەڭ الدىمەن ءبارىمىز بىرگە قۇستار ءسوزىن ايتايىقشى!
- قۇستار...
- قۇستار سوزىندە نەشە دىبىس بار؟
- نەشە داۋىستى دىبىس بار؟
- ەرەجەنى كىم ايتادى؟
- ءيا، ءبىر سوزدە نەشە داۋىستى دىبىس بولسا، سونشا بۋىن بولادى ەكەن.
- قۇستار ءسوزىن بۋىنعا بولەيىك. قۇس – تار.
ءبارىمىز ورىندادىق پا؟
* ءبىرىنشى دىبىستىڭ استىن سىزىپ كورسەتشى!
* ەكىنشى دىبىستىڭ استىن سىزىپ كورسەتشى!
* ءۇشىنشى دىبىستى كورسەتشى.
* سوڭعى دىبىستى اتاشى!
VII. بەكىتۋ.
بالالار، ەندى «توپتاستىر» ويىنىڭ وينايىق.
مىنا سۋرەتتەردىڭ ىشىنەن ۇ دىبىسى بار سۋرەتتى الىپ ىرىكتەيمىز.
* سەن نە الدىن؟
* ۇشاق سوزىندە ۇ دىبىسى قاي جەرىندە تۇر؟
* قۇلپىناي سوزىندە ۇ دىبىسى ءسوزدىڭ قاي جەرىندە تۇر؟
* قاربىز سوزىندە ۇ دىبىسى بار ما؟
* ال ەندى ۇ دىبىسى باسىندا كەلەتىن سۋرەتتى باسىنا قويشى!
VIII. ۇيگە تاپسىرما. ۇ دىبىسى بار ون ءسوز ويلاپ كەلەمىز.
XIX. قورىتىندى. بالالار، بۇگىنگى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتىندە نە ۇيرەندىك.
* ءيا، ۇ دىبىسىن دۇرىس ايتۋعا ۇيرەندىك. ۇ دىبىسى بار سوزگە دىبىستىق تالداۋ جاسادىق.
You Might Also Like
