ۇلى وتان سوعىسى جانە فيزيكا. سوعىس جىلدارىنداعى ستراتەگيالار مەن قارۋ - جاراقتار
قازاقستان تاريحى 9 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: §13 - 14. ۇلى وتان سوعىسى جانە فيزيكا. سوعىس جىلدارىنداعى ستراتەگيالار مەن قارۋ - جاراقتار.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىك: وقۋشىلاردى ۇلى وتان سوعىسى كەزەڭىندەگى قازاقستان تاريحىمەن تانىستىرۋ؛ سوعىستىڭ باستالۋى تۋرالى مالىمەت بەرۋ؛ قازاقستاننىڭ سوعىس جىلدارىنداعى ماڭىزىنىڭ ارتۋى تۋرالى ءبىلىمدى تەرەڭدەتۋ، قازاقستاندىقتاردىڭ جەڭىسكە قوسقان مايدانداعى ۇلەستەرى تۋرالى مالىمەت بەرۋ. «كينەماتيكا»، «ديناميكا» تاراۋلارىنداعى نەگىزگى فورمۋلالار مەن تۇسىنىكتەردى قايتالاۋ. تانىمنىڭ عىلىمي تاسىلدەرىن تانىستىرۋ: مودەلدەۋ، تەوريالىق اناليزدەۋ جانە ەكسپەريمەنتتىك جولدار ادىسىمەن.
دامىتۋشىلىق:
- العان ءبىلىمدى ستاندارتتىق ەمەس جاعدايلاردا پايدالانۋ؛
- وزىندىك تانىمدىق ارەكەتتەردە قۇزىرەتتىلىكتى قالىپتاستىرۋ؛
- وقۋشىلاردى تاقىرىپ ىشىندەگى پروبلەمانى تابۋعا جانە ونى شەشۋ جولدارىن تابۋعا ۇيرەتۋ؛ - جاڭالىقتارمەن جۇمىس جاساي بىلۋگە باۋلۋ: ا) جان - جاقتان مالىمەت الۋ (انىقتامالىق ادەبيەت، تاجىريبە) ب) سىني تۇرعىدان باعالاۋ - ءپان ارالىق بايلانىستى ورناتۋ؛
تاربيەلىك:
- وقۋشىلاردى ەرلىككە، باتىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ؛
- عاجايىپ ءومىردى ناسيحاتتاۋ؛
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- وقۋشىلاردىڭ بويىندا قورشاعان ورتاعا دەگەن كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ؛
- قورشاعان ورتانى تانۋداعى عىلىمي ءادىس - تاسىلدەردى مەڭگەرتۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: cتاندارتتى ەمەس، كىرىكتىرىلگەن ساباق (تاريح - فيزيكا)
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: پروبلەمالىق سۇراق ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ساباققا ىنتاسىن ارتتىرۋ تاسىلدەرى. ستو ەلەمەنتتەرى، توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كارتا، سۋرەتتەر، تاقىرىپتىق سىزبالار، ۇلەستىرمە ماتەريالدارى، كومپيۋتەر، پروەكتور
ساباقتىڭ جوسپارى:
1. پروبلەمالىق سۇراقتى قويۋ:
«قۋاتتى سوعىس تەحنيكاسىن يگەرۋى قىزىل اسكەردىڭ ۇلى جەڭىسكە جەتۋىنىڭ بىردەن - ءبىر سەبەبى بولدى ما؟» (2 مين)
موتيۆاسيالىق كەزەڭ (ۆيدەو كورىنىس) – (3 مين)
2. ارەكەت كەزەڭى – (15 - 20 مين)
3. تاجىريبەلىك كەزەڭ - (10 مين)
4. رەفلەكسيا (2 مين)
5. باعالاۋ كەزەڭى - (2 مين
6. ءۇي تاپسىرماسى –(1مين)
ساباقتىڭ بارىسى:
سىنىپتى 3 توپقا ءبولۋ: «بارباروسسا»، «ۋران»، «تايفۋن»
ءى. ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: پروبلەمالىق سۇراق قويۋ. (2 مين)
ۆيدەو كورىنىس كورسەتۋ. (3 مين)
كەستە ارقىلى ءتۇسىندىرۋ (سلايد ارقىلى):
ءىى. فليپچارت قورعاۋ، توپتىق جۇمىس (ءۇي جۇمىسى)
(6 مين)
ا)«بارباروسسا» جوسپارى
1940 ج. 18 جەلتوقساندا فاشيستىك گەرمانيا «بارباروسسو» جوسپارىن جاسادى.
ماقساتى:
1. كسرو - عا سوعىس اشۋ.
2. سوعىستى 1941 جىلدىڭ كۇزىندە اياقتاۋ. بىرنەشە رەيحكوميسسارياتقا ءبولۋدى كوزدەدى:
ا) وستلاند - بەلورۋس - بالتىق
ءا) ۋكراينا
ب) موسكوۆيا - رەسەي
ۆ) كاۆكاز
گ) ورال - ەدىل
د) 1942 جىلدىڭ باسىندا «ەدىل - جايىق» جانە «ۇلكەن تۇركىستان» مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارىن قۇرۋ. ۇلكەن تۇركىستان وتارىنىڭ قۇرامىنا قازاقستان، ورتا ازيا، تاتارستان، باشقۇرتستان، ءازىربايجان، سولتۇستىك كاۆكاز، قىرىم، سينسزيان، اۋعانستاننىڭ سولتۇستىك بولىگى ەنگىزىلدى. ۇلى گەرمانيا يمپەرياسى ءۇشىن قۋاتتى شيكىزات جانە ازىق - تۇلىك بازاسىن جاساۋ.
3. كەڭەس ەلىن وتارعا اينالدىرىپ، حالىقتارىن قۇلدىققا سالۋ.
ب) قازاقستان ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا
1. قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر
2. قازاقستان ەكونوميكاسىن سوعىس جاعدايىنا بەيىمدەپ، قايتا قۇرۋ
3. قازاقستان - مايدان ارسەنالى
4. ەڭبەكشىلەردىڭ تىلداعى ەرەن ەڭبەگى
5. تۇركىستان لەگيونى
6. قازاقستان اۋماعىنا كۇشپەن قونىس اۋدارىلعان ۇلتتار
ۆ) ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا قارۋ جاراقتار
تانك سسسر: ت - 34
تانك سسسر: يس - 2 "يوسيف ستالين"
76 - مم ديۆيزيالىق پۋشكا 1942 ج - ۇلگىسى
گەرمانيا تانكىسى: "پانتەرا" (ت - V)
"اەروكوبرا"- كسرو قارۋى
تانكT - VI "تيگر" – نەمىس قارۋى
كاتيۋشا
ءىىى. كەزەڭ. پروبلەمالىق سۇراقتى فيزيكا تۇرعىسىنان قاراستىرۋ:
«نىساناعا ءدال تيگىزۋ» (15 مين)
كوكجيەككە بۇرىش جاساي باستاپقى جىلدامدىقپەن گوريزونتال
باعىتپەن لاقتىرۋدا: 1) قانداي بيىكتىككە كوتەرىلگەنى 2) لاقتىرعان جەرىنەن جەر بەتىنە تۇسكەندەگى قاشىقتىعىن، 3) ونىڭ قانشا t ۋاقىت قوزعالىستا بولاتىندىعىن تابۋ جولدارىن قاراستىرۋ.
1. وقتىڭ ۇشۋىنا قانداي كۇشتەر اسەر ەتەدى؟ (فورمۋلاسىن جاز)
2. وقتىڭ ۇشۋىندا نەلىكتەن داۋىس تولقىندارى پايدا بولادى؟
3. نەعۇرلىم الىسقا اتىلعان وقتىڭ ارەكەت ەتۋى ازايادى، نەلىكتەن؟
4. وق ساۋىتشاسىنداعى گازداردىڭ قىسىمى وقتى العا قاراي، ال قارۋدى ارتقا قاراي يتەرەدى. بۇل قۇبىلىس قالاي اتالادى؟ بۇل جاعدايدا قانداي فيزيكالىق زاڭ ورىندالادى؟
5. اك - 74 م قارۋىنان گوريزانتال باعىتتا تۇرىپ اتىلعان وقتىڭ ۇشۋ ۇزاقتىعىن ( ن=1، 6م).، وقتىڭ جىلدامدىعىن 1000م\س انىقتاڭدار.
6. شاپشاڭ جىلدامدىقتاعى اسكەري قارۋ مينۋتىنا 100 وق اتادى. ونىڭ وقشانتايىنا (ماگازين) 30 شت. پاترون سيادى. ءبىر وقشانتايدىڭ بوساپ قالۋ ۋاقىتىن ەسەپتەپ شىعارىڭدار.
IV. «ميعا شابۋىل» (10 مين)
«بىلىمدە – قيىن ۇقپاسسىڭ،
سوعىستا – قاراپ جاتپاسسىڭ!» (سۋۆوروۆ)
1. «ۋران» وپەراسياسى – كارتامەن جۇمىس، ماقساتى، ناتيجەسى.
فيزيكادان سۇراق: «اسقىنۇزاقتىققا» اتۋدىڭ ماعىناسى نەدە؟ ياعني قانداي بەينەمەن سوۆەتتىك زەڭبىرەكشىلەر 120 كم ۇزاقتىقتى الدى؟
2. پانتەرا - ۆوتان جوسپارى – كارتامەن جۇمىس، ماقساتى، ناتيجەسى.
فيزيكادان سۇراق: فلاتتەر دەگەنىمىز نە جانە ونىمەن قانداي قۇبىلىستىڭ بايلانىسى بار؟
3. «كۋتۋزوۆ» وپەراسياسى – كارتامەن جۇمىس، ماقساتى، ناتيجەسى
فيزيكادان سۇراق: فيزيكا تۇرعىسىنان العاندا «كاتيۋشا» قارۋى نەسىمەن ەرەكشەلەنەدى؟ العاش رەت قايدا جانە قاشان قولدانىلدى؟ ونى شىعارۋعا قاي عالىم مەن كونسترۋكتور ۇلەس قوستى؟
V. رەفلەكسيا (4 مين)
ا) «قۋاتتى ارميا – قۋاتتى قازاقستان!» ۆيدەو - كورىنىس
ب) «ساباق نىساناسىنا ءدال ءتۇستى مە؟» («دارس» نىسانانى تولتىرۋ، ستيكەرمەن،)
ۆ) باعالاۋ
گ) ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: §13 - 14. ۇلى وتان سوعىسى جانە فيزيكا. سوعىس جىلدارىنداعى ستراتەگيالار مەن قارۋ - جاراقتار.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىك: وقۋشىلاردى ۇلى وتان سوعىسى كەزەڭىندەگى قازاقستان تاريحىمەن تانىستىرۋ؛ سوعىستىڭ باستالۋى تۋرالى مالىمەت بەرۋ؛ قازاقستاننىڭ سوعىس جىلدارىنداعى ماڭىزىنىڭ ارتۋى تۋرالى ءبىلىمدى تەرەڭدەتۋ، قازاقستاندىقتاردىڭ جەڭىسكە قوسقان مايدانداعى ۇلەستەرى تۋرالى مالىمەت بەرۋ. «كينەماتيكا»، «ديناميكا» تاراۋلارىنداعى نەگىزگى فورمۋلالار مەن تۇسىنىكتەردى قايتالاۋ. تانىمنىڭ عىلىمي تاسىلدەرىن تانىستىرۋ: مودەلدەۋ، تەوريالىق اناليزدەۋ جانە ەكسپەريمەنتتىك جولدار ادىسىمەن.
دامىتۋشىلىق:
- العان ءبىلىمدى ستاندارتتىق ەمەس جاعدايلاردا پايدالانۋ؛
- وزىندىك تانىمدىق ارەكەتتەردە قۇزىرەتتىلىكتى قالىپتاستىرۋ؛
- وقۋشىلاردى تاقىرىپ ىشىندەگى پروبلەمانى تابۋعا جانە ونى شەشۋ جولدارىن تابۋعا ۇيرەتۋ؛ - جاڭالىقتارمەن جۇمىس جاساي بىلۋگە باۋلۋ: ا) جان - جاقتان مالىمەت الۋ (انىقتامالىق ادەبيەت، تاجىريبە) ب) سىني تۇرعىدان باعالاۋ - ءپان ارالىق بايلانىستى ورناتۋ؛
تاربيەلىك:
- وقۋشىلاردى ەرلىككە، باتىرلىققا، وتانسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ؛
- عاجايىپ ءومىردى ناسيحاتتاۋ؛
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
- وقۋشىلاردىڭ بويىندا قورشاعان ورتاعا دەگەن كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ؛
- قورشاعان ورتانى تانۋداعى عىلىمي ءادىس - تاسىلدەردى مەڭگەرتۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: cتاندارتتى ەمەس، كىرىكتىرىلگەن ساباق (تاريح - فيزيكا)
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: پروبلەمالىق سۇراق ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ساباققا ىنتاسىن ارتتىرۋ تاسىلدەرى. ستو ەلەمەنتتەرى، توپتىق جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كارتا، سۋرەتتەر، تاقىرىپتىق سىزبالار، ۇلەستىرمە ماتەريالدارى، كومپيۋتەر، پروەكتور
ساباقتىڭ جوسپارى:
1. پروبلەمالىق سۇراقتى قويۋ:
«قۋاتتى سوعىس تەحنيكاسىن يگەرۋى قىزىل اسكەردىڭ ۇلى جەڭىسكە جەتۋىنىڭ بىردەن - ءبىر سەبەبى بولدى ما؟» (2 مين)
موتيۆاسيالىق كەزەڭ (ۆيدەو كورىنىس) – (3 مين)
2. ارەكەت كەزەڭى – (15 - 20 مين)
3. تاجىريبەلىك كەزەڭ - (10 مين)
4. رەفلەكسيا (2 مين)
5. باعالاۋ كەزەڭى - (2 مين
6. ءۇي تاپسىرماسى –(1مين)
ساباقتىڭ بارىسى:
سىنىپتى 3 توپقا ءبولۋ: «بارباروسسا»، «ۋران»، «تايفۋن»
ءى. ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: پروبلەمالىق سۇراق قويۋ. (2 مين)
ۆيدەو كورىنىس كورسەتۋ. (3 مين)
كەستە ارقىلى ءتۇسىندىرۋ (سلايد ارقىلى):
ءىى. فليپچارت قورعاۋ، توپتىق جۇمىس (ءۇي جۇمىسى)
(6 مين)
ا)«بارباروسسا» جوسپارى
1940 ج. 18 جەلتوقساندا فاشيستىك گەرمانيا «بارباروسسو» جوسپارىن جاسادى.
ماقساتى:
1. كسرو - عا سوعىس اشۋ.
2. سوعىستى 1941 جىلدىڭ كۇزىندە اياقتاۋ. بىرنەشە رەيحكوميسسارياتقا ءبولۋدى كوزدەدى:
ا) وستلاند - بەلورۋس - بالتىق
ءا) ۋكراينا
ب) موسكوۆيا - رەسەي
ۆ) كاۆكاز
گ) ورال - ەدىل
د) 1942 جىلدىڭ باسىندا «ەدىل - جايىق» جانە «ۇلكەن تۇركىستان» مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارىن قۇرۋ. ۇلكەن تۇركىستان وتارىنىڭ قۇرامىنا قازاقستان، ورتا ازيا، تاتارستان، باشقۇرتستان، ءازىربايجان، سولتۇستىك كاۆكاز، قىرىم، سينسزيان، اۋعانستاننىڭ سولتۇستىك بولىگى ەنگىزىلدى. ۇلى گەرمانيا يمپەرياسى ءۇشىن قۋاتتى شيكىزات جانە ازىق - تۇلىك بازاسىن جاساۋ.
3. كەڭەس ەلىن وتارعا اينالدىرىپ، حالىقتارىن قۇلدىققا سالۋ.
ب) قازاقستان ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا
1. قازاقستاندىق جاۋىنگەرلەر
2. قازاقستان ەكونوميكاسىن سوعىس جاعدايىنا بەيىمدەپ، قايتا قۇرۋ
3. قازاقستان - مايدان ارسەنالى
4. ەڭبەكشىلەردىڭ تىلداعى ەرەن ەڭبەگى
5. تۇركىستان لەگيونى
6. قازاقستان اۋماعىنا كۇشپەن قونىس اۋدارىلعان ۇلتتار
ۆ) ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا قارۋ جاراقتار
تانك سسسر: ت - 34
تانك سسسر: يس - 2 "يوسيف ستالين"
76 - مم ديۆيزيالىق پۋشكا 1942 ج - ۇلگىسى
گەرمانيا تانكىسى: "پانتەرا" (ت - V)
"اەروكوبرا"- كسرو قارۋى
تانكT - VI "تيگر" – نەمىس قارۋى
كاتيۋشا
ءىىى. كەزەڭ. پروبلەمالىق سۇراقتى فيزيكا تۇرعىسىنان قاراستىرۋ:
«نىساناعا ءدال تيگىزۋ» (15 مين)
كوكجيەككە بۇرىش جاساي باستاپقى جىلدامدىقپەن گوريزونتال
باعىتپەن لاقتىرۋدا: 1) قانداي بيىكتىككە كوتەرىلگەنى 2) لاقتىرعان جەرىنەن جەر بەتىنە تۇسكەندەگى قاشىقتىعىن، 3) ونىڭ قانشا t ۋاقىت قوزعالىستا بولاتىندىعىن تابۋ جولدارىن قاراستىرۋ.
1. وقتىڭ ۇشۋىنا قانداي كۇشتەر اسەر ەتەدى؟ (فورمۋلاسىن جاز)
2. وقتىڭ ۇشۋىندا نەلىكتەن داۋىس تولقىندارى پايدا بولادى؟
3. نەعۇرلىم الىسقا اتىلعان وقتىڭ ارەكەت ەتۋى ازايادى، نەلىكتەن؟
4. وق ساۋىتشاسىنداعى گازداردىڭ قىسىمى وقتى العا قاراي، ال قارۋدى ارتقا قاراي يتەرەدى. بۇل قۇبىلىس قالاي اتالادى؟ بۇل جاعدايدا قانداي فيزيكالىق زاڭ ورىندالادى؟
5. اك - 74 م قارۋىنان گوريزانتال باعىتتا تۇرىپ اتىلعان وقتىڭ ۇشۋ ۇزاقتىعىن ( ن=1، 6م).، وقتىڭ جىلدامدىعىن 1000م\س انىقتاڭدار.
6. شاپشاڭ جىلدامدىقتاعى اسكەري قارۋ مينۋتىنا 100 وق اتادى. ونىڭ وقشانتايىنا (ماگازين) 30 شت. پاترون سيادى. ءبىر وقشانتايدىڭ بوساپ قالۋ ۋاقىتىن ەسەپتەپ شىعارىڭدار.
IV. «ميعا شابۋىل» (10 مين)
«بىلىمدە – قيىن ۇقپاسسىڭ،
سوعىستا – قاراپ جاتپاسسىڭ!» (سۋۆوروۆ)
1. «ۋران» وپەراسياسى – كارتامەن جۇمىس، ماقساتى، ناتيجەسى.
فيزيكادان سۇراق: «اسقىنۇزاقتىققا» اتۋدىڭ ماعىناسى نەدە؟ ياعني قانداي بەينەمەن سوۆەتتىك زەڭبىرەكشىلەر 120 كم ۇزاقتىقتى الدى؟
2. پانتەرا - ۆوتان جوسپارى – كارتامەن جۇمىس، ماقساتى، ناتيجەسى.
فيزيكادان سۇراق: فلاتتەر دەگەنىمىز نە جانە ونىمەن قانداي قۇبىلىستىڭ بايلانىسى بار؟
3. «كۋتۋزوۆ» وپەراسياسى – كارتامەن جۇمىس، ماقساتى، ناتيجەسى
فيزيكادان سۇراق: فيزيكا تۇرعىسىنان العاندا «كاتيۋشا» قارۋى نەسىمەن ەرەكشەلەنەدى؟ العاش رەت قايدا جانە قاشان قولدانىلدى؟ ونى شىعارۋعا قاي عالىم مەن كونسترۋكتور ۇلەس قوستى؟
V. رەفلەكسيا (4 مين)
ا) «قۋاتتى ارميا – قۋاتتى قازاقستان!» ۆيدەو - كورىنىس
ب) «ساباق نىساناسىنا ءدال ءتۇستى مە؟» («دارس» نىسانانى تولتىرۋ، ستيكەرمەن،)
ۆ) باعالاۋ
گ) ۇيگە تاپسىرما بەرۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قوسۋ جانە ازايتۋ امالدارىن تياناقتاۋ
