ۇلت بولام دەسەڭ، ۇرپاق ساۋلىعىن ويلا!
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلت بولام دەسەڭ، ۇرپاق ساۋلىعىن ويلا
ماقساتى: بىلىمدىلىك - وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جايلى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، ولاردى زياندى زاتتاردى قولدانۋعا دەگەن تەرىس كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ، شىلىم شەگۋ، ناشاقورلىق، سپيد ءتارىزدى اۋرۋلار تۋرالى وي قوزعاۋ، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ.
دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ جەكە باسىنىڭ گيگيەنالىق تازالىعىن ساقتاۋىن قالىپتاستىرۋ، زياندى زاتتىڭ اعزاعا تيگىزەتىن اسەرىن، ءوز دەنساۋلىقتارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ سەزىمدەرىن دامىتۋ
تاربيەلىك - وقۋشىلاردى دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ، قۇقىقتىق، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىگى: پلاكاتتار، ءسوزجۇمباقتار، توسبەلگى، گازەت كورمەسى، بۇكتەمەلەر جيناعى، دەنساۋلىق جايلى ناقىل سوزدەر مەن ماقال - ماتەلدەر.
د - دۇرىس دەم الۋ
ە - ەرىنبەۋ كەرەك
ن - نيەتتەنۋ
س - سپورتپەن اينالىسۋ
ا - اعزانى شىنىقتىرۋ
ۋ - ۋاقىتتى دۇرىس ۇيىمداستىرۋ
ل - لايىقتى ءومىر ءسۇرۋ
ى - ىنتا - ىقىلاس العا جەتەلەيدى
ق - قوزعالىس اعزانى شىنىقتىرادى
بارىسى:
1 - جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا “باقىت دەگەنىمىز - دەنساۋلىق” تاقىرىبىنداعى “سيقىرلى قازان” سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
2 - جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار،
بولاشاقتىڭ باستاۋى
بالعىن شاقتا، بالالار!
ال كەلىڭدەر، كەلىڭدەر،
بىرىڭە ءبىرىڭ ەرىڭدەر.
ءبىلىمىڭدى تەكسەرىپ،
ويىنعا قاتىسىپ كورىڭدەر!
(ويىنعا قاتىسۋشىلار ورتاعا شىعادى)
سايىسقا قاتىسۋشىلار: “سالاۋات” توبى، “تازالىق” توبى، “دەنساۋلىق” توبى.
1 - جۇرگىزۋشى: ءبىلىمىڭدى سارالاپ،
تورەلىگىن ايتاتىن،
ءادىل باعا بەرەتىن،
ءادىلقازى القاسىن
شاقىرايىق ورتاعا.
(ءادىلقازىلار القاسى ورتاعا شاقىرىلادى)
2 - جۇرگىزۋشى: دەنىڭ ساۋ، عۇمىر جاسىڭ بولار ۇزاق،
اۋرۋعا ءتورت نارسەمەن قۇرساق تۇزاق.
جىلى ءسوز، جەڭىل تاماق، جاقسى اۋەن،
كۇلكىدەي بولا المايدى ءبارى ءبىراق.
سايىسىمىزدىڭ شارتتارىمەن تانىسايىق.
1) “سالەم بەرەم حالقىما” (توپ اتىمەن تانىستىرۋ)
2) “كىم كوپ بىلەدى؟” (ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ)
3) “كىم تاپقىر؟” ويىنى (جۇمباق شەشۋ)
4) ول كىم؟ ول نە؟ (تانىمدىق ويىن)
5) كورىنىس
6) ءوز ونەرى (بي، ءان، كوركەم ءسوز، اڭگىمە)
7) ءسوزجۇمباق شەشۋ (دەنساۋلىق، تازالىق، سالاۋات تاقىرىبىندا)
1 - جۇرگىزۋشى: قازاقپىز عوي بايگە دەسە قوزاتىن،
قوساتۇعىن كۇرەڭ اتىن، بوز اتىن.
باستالادى بۇگىنگى سايىسىمىز،
شىقسىن شاكىرت شىندارعا قول سوزاتىن.
ءى ءبولىم “سالەم بەرەم حالقىما”
(ءار توپ ۇران، توسبەلگى، گازەت، توپ اتىمەن تانىستىرادى)
1 - توپ “سالاۋات”
ۇرانى: ءبىز سالاۋاتتى ءومىر سۇرەمىز!
1 - وقۋشى: توسبەلگى: سالاۋاتتىلىق سەرگەك تە
تازا ءجۇرۋ ومىردە؛
ادامزاتتىق كەلبەتكە
داق تۇسىرمەۋ تەگىندە
سالاۋاتتى سالتى ۇعىپ،
تاڭدا جولدىڭ دۇرىسىن.
سپورتپەنەن جاتتىعىپ،
جاز دەنەنىڭ قۇرىسىن.
(گازەت قورعالادى)
بارلىعى: “سالاۋات”
2 - وقۋشى: ءىس - ارەكەت، جاقسى ادەت
يگەرىڭدەر ءاربىرىڭ،
وعان مىنەز قوسالىسا
گۇلدەنەدى تاعدىرىڭ.
سالاۋاتتى ماقساتىڭ - ءومىر ءسۇرۋ،
ءومىردىڭ ماعىناسىن كەرەك ءبىلۋ.
ساقتانىپ ءوز - وزىڭە يە بولعىن،
سالاۋاتتى اقىلمەن ىستە جۇمىس.
“ءبىز سالاۋاتتى ءومىر سۇرەمىز!”
2 - توپ “تازالىق”
ۇرانى: “ءتانى ساۋدىڭ جانى ساۋ”
3 - وقۋشى: توسبەلگى اسپان بەينەلى، كوك ءتۇستى، ورتاسىندا مەديسينالىق كومەك كورسەتۋ بەلگىسى، ياعني ادام ءارقاشاندا ءوز دەنساۋلىعىن ساقتاپ وتىرۋ قاجەت. اق حالات كيگەن جاندار بەينەسى.
(گازەت قورعالادى)
بارلىعى: “تازالىق”
4 - وقۋشى: تازالىقتى تابيعاتتان الا بەرگەن سەكىلدى،
تازالىقتى، دارقاندىقتى دالا بەرگەن سەكىلدى.
تازالىقتى، ەركەلىكتى جەلدەن العان سەكىلدى،
تازالىقتى كوگىلدىر كولدەن العان سەكىلدى.
3 - توپ “دەنساۋلىق”
ۇرانى: “ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق”
5 - وقۋشى: توسبەلگى جاسىل ءتۇستى كوك ءشوپ، تابيعات بەينەسى.
ومىردە ءبىرىنشى ورىندا اقىل يەسى ادام بولعاندىقتان ادام بەينەسىن الدىق. ادام - تىرشىلىكتى يگەرۋشى جانە قۇرۋشى. سوندىقتان ادامنىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ كەرەك.
(گازەت قورعالادى)
بارلىعى: دەنساۋلىق
دەنساۋلىق – ول شىنىققان
بارلىق دەنە مۇشەسى.
دەنساۋلىق - ول تىنىققان
جۇيكە تامىر جۇيەسى.
دەنساۋلىق – ول كەلۋىڭ
كوڭىل كۇيىڭ جادىراي
دەنساۋلىق - ول ءجۇرۋىڭ
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
ءىى ءبولىم “كىم كوپ بىلەدى؟”
(ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ)
2 - جۇرگىزۋشى: ۇلىلاردىڭ ۇرپاعىمىز كەشەگى،
وي قالدىرعان، ءسوز قالدىرعان ەسەلى.
“كىم كوپ بىلەدى؟” سايىسىنا قاتىسىپ،
جالعاسى مەن جاۋابىن كىم شەشەدى؟
(ءۇش توپ ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابادى)
ءىىى ءبولىم “كىم تاپقىر؟”
(سۇراق - جاۋاپ، جۇمباق شەشۋ)
1 - جۇرگىزۋشى: باستالادى “كىم تاپقىر” دەگەن سايىسىڭ،
بۇل سايىستا وزىپ شىعار قايسىسىڭ؟
جىلدامدىعىڭ، العىرلىعىڭ سىنالار،
قانە شاكىرت، كورىنەدى قاي ءىسىڭ؟
ال جۇمباقتىڭ جاۋابىن تابىڭدار.
IV ءبولىم “ول كىم؟ ول نە؟”
(تانىمدىق ويىن)
2 - جۇرگىزۋشى: ال، شاكىرتتەر الدى - ارتىن وڭداسىن،
شەشىلمەگەن سۇراقتارى قالماسىن.
“ول كىم؟ ول نە؟ بولىمىندە
تانىمدىقپەن، بىلگىرلىكپەن
جاۋاپتارى تىڭدالسىن.
كورىنىس “زياندى ادەتتەر پلانەتاسى”
ادام: ۋھ، جانىم - اي! ەندى قايدا بارسام ەكەن؟ قاي جەرگە بارىپ جانىم راقات تابار ەكەن. نە ىستەسەم ەكەن؟
اراق: مەن ءمولدىرمىن، مەنى ءىشىپ راقاتتان. كوڭىل - كۇيىڭ كوتەرىلىپ، ءومىرىڭ قىزىق بولادى. كەل، مەنىمەن دوس بول. مەنىمەن دوس بولساڭ قايعىرۋدى ۇمىتاسىڭ، جەڭىلدەيسىڭ.
وقۋشى: توقتا! ءسپيرتتى ىشىمدىكتەر ادام اعزاسىن ءىرىتىپ - شىرىتەتىن زاتتار. ونىڭ قۇرامىندا ادامعا زياندى ۋلى زاتتار كوپ. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، اعزانى ۋلايدى، ەڭ سوڭىندا ولىمگە اكەلەدى.
تەمەكى: ال مەن سىمباتتى دا ادەمىمىن. ءيىسىم قانداي جاعىمدى! مەنىڭ اسەرىمنەن راقاتتاناسىڭ. مەنىڭ دوسىم بول، كەل.
وقۋشى: توقتا! تەمەكى شەگۋ - حالىق اراسىنا كەڭ تاراعان زياندى ادەت جانە ول ادام اعزاسىن ىشتەي جەيتىن قۇرت. ءاربىر تارتىلعان تەمەكى تارتۋشىنىڭ ءومىرىن سەگىز مينۋتقا قىسقارتادى. تەمەكىدە سمولا كۇيە دەپ اتالاتىن جابىسقاق زات بولادى. كۇندەلىكتى تەمەكى تارتاتىن ادامنىڭ وكپەسىندە 1 جىلدا 1 ليتر سمولا جينالادى.
ناشا: بارىنەن دە مەن كۇشتىمىن. ەڭ راقاتى، ەڭ ءتيىمدىسى مەن بولامىن. مەنى شەگىپ، كۇش - جىگەرىڭ ارتادى، كوڭىل - كۇيىڭ كوتەرىلەدى. مەن سەنى ەشۋاقىتتا تاستامايمىن، ادال دوس بولامىن. كەل، مەنىمەن دوس بول.
وقۋشى: توقتا! ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى دامىعان سايىن ەسىرتكىلەردىڭ تۇرلەرى كوبەيدى. ناشاقور ادامداردىڭ بولاشاعى جوق. ەسىرتكى زاتتار - ادام اعزاسىن ۋلايتىن ەڭ كۇشتى ۋلى زاتتار.
“دەنساۋلىق” پلانەتاسىنىڭ تۇرعىنى: ەي، جاۋىزدار! سىرتى جىلتىر، ءىشى قوتىر جاۋىزدار! كەتىڭدەر، كەتىڭدەر ارى، بوسقا ەرىكپەڭدەر. كەتىڭدەر ارى، كەتىڭدەر. ءجۇر، مەنىمەن جۇرسەڭ ادام بولاسىڭ.
شىنىقتىرىپ دەنەڭدى
گيمناستيكا جاسايمىن.
تاڭەرتەڭ تاستاي سۋمەن
راقاتتانىپ شومىلۋ -
كۇندەلىكتى ادەتىم،
ادەتىمدى قويمايمىن.
- مەن كىممەن، بالالار!؟
- سالاۋاتتى ادام بالاسى.
ادام بالاسى ەڭ ءبىرىنشى دەنساۋلىققا كوڭىل ءبولۋ كەرەك.
V ءبولىم
1 - جۇرگىزۋشى: عاسىر ىندەتىنە اينالعان ەسىرتكى مەن تەمەكى، ىشىمدىك جايىندا وقۋشىلاردىڭ دايىنداپ كەلگەن شاعىن كورىنىستەرىنە كەزەك بەرەيىك.
(كورىنىس كورسەتىلەدى)
1 - توپ. “زياندى ادەتتەر” پلانەتاسى
2 - توپ “ەسىرتكىدەن اۋلاق بول”
3 - توپ “دۇرىس تاماقتانۋ”
VI ءبولىم (ءوز ونەرلەرى كورسەتىلەدى)
2 - جۇرگىزۋشى: ءۇش توپ تا العىرسىڭ،
شىرقاپ ايتار اسەم ءان،
كوز تويمايتىن كەرەمەت
مىڭ بۇرالعان بيلەرمەن
كەزەكپەنەن ورتادا
ءوز ونەرلەرىن سىناسىن.
VII ءبولىم:
(ءسوزجۇمباقتار شەشىلەدى)
1 - جۇرگىزۋشى: تاعى دا كەلدى سىنالار شاق،
تەرەڭىنە ءبىلىم تەڭىز بايلانىپ.
كىم شەشەدى سول سايىستا ۇعىپ تۇر،
ءسوزجۇمباقتار دا كەزەگىن كۇتىپ تۇر.
1 - توپ “سالاۋات”
سۇراقتار:
1. ادامنىڭ باستى بايلىعى نە؟ (دەنساۋلىق)
2. دەنى ساۋ ادامنىڭ كوڭىلى قانداي بولادى؟ (اقجارقىن)
3. ءبىز سالاۋاتتى ءومىردىڭ نەسىن ساقتاۋىمىز كەرەك؟ (سالتىن)
4. دەنىمىز ساۋ بولۋى ءۇشىن نە ءىشۋىمىز كەرەك؟ (تاماق)
5. ساۋ دەنەدە سالاۋاتتى نە بولادى؟ (اۋا)
6. اسقار تاۋدا قالىڭ ورمان،
كەيدە ونى شوپتەي ورام (شاش)
7. جانى ساۋدىڭ نەسى ساۋ؟ (ءتانى)
سالاۋات
2 - توپ “تازالىق”
سۇراقتار:
1. ول ءتىسىمىزدىڭ تازىلىعى مەن ساۋلىعىن ساقتايدى (پاستا)
2. كوزىمىزدى اشىتسا دا جۋىنعاندا كەرەكتى زات (سابىن)
3. گيگيەنانى ساقتاۋ ءۇشىن نە كەرەك؟ (تازالىق)
4…. قارا، شاشىڭدى تارا. (ايناعا)
5. سالاۋاتتى ءومىر نەسى؟ (سالتى)
6. ءتانى ساۋدىڭ نەسى ساۋ؟ (جانى)
7. دەنساۋلىق زور…. (بايلىق)
تازالىق
3 - توپ “دەنساۋلىق”
سۇراقتار
1…ساۋدىڭ جانى ساۋ (دەنى)
2…تەپكەن قۇلىننىڭ ەتى اۋىرمايدى (ەنەسى)
3. ەر …ات (قاناتى)
4. اۋرۋ …. بولادى (استان)
5… ءۇيدى قوناعى بيلەيدى (جامان)
6…. جاسىرعاندى ءولىم اشكەرەلەيدى (اۋرۋىن)
7…. باسىنان ءشىريدى (بالىق)
8….. الدى - ىنتىماق (ىرىس)
9…تۇسكەن باسپاقشىل (باسقا)
دەنساۋلىق
1 - جۇرگىزۋشى: بۇل ومىردە نە كەرەك؟
دۇرىس ءجۇرىپ، دۇرىس سويلەۋ كەرەك.
ىشىمدىك ىشپەي، شىلىم شەكپەي
دەنىمىزدى شىنىقتىرۋ كەرەك
ەرتە تۇرىپ، كەش جاتىپ،
ەسىرتكىگە ەلىكتەمەي
ەرىنبەي ەڭبەك ەتۋ كەرەك،
بارىنەن دە سالاۋاتتى ءومىر كەرەك.
2 - جۇرگىزۋشى:
دەنساۋلىقتى ساقتا، ءتۇزۋ وسەسىڭ،
كۇنادان پاك جاننات ءومىر كەشەسىڭ
كورگەن كۇنىڭ قاراڭعى عوي دەرت شالسا،
حاراممەنەن ءتانىڭدى ۋلاپ نە ەتەسىڭ؟
جامان ادەت كوپ شەكتىرەر قاسىرەت،
ساقتا ءوزىڭدى، جاقسىلىققا جەتەسىڭ.
“ۇلت بولام دەسەڭ، ۇرپاق ساۋلىعىن ويلا” اتتى تانىمدىق سايىسىمىزدى اياقتايمىز.
ماقساتى: بىلىمدىلىك - وقۋشىلاردىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتى جايلى بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، ولاردى زياندى زاتتاردى قولدانۋعا دەگەن تەرىس كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ، شىلىم شەگۋ، ناشاقورلىق، سپيد ءتارىزدى اۋرۋلار تۋرالى وي قوزعاۋ، ومىرگە دەگەن كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ.
دامىتۋشىلىق - وقۋشىلاردىڭ جەكە باسىنىڭ گيگيەنالىق تازالىعىن ساقتاۋىن قالىپتاستىرۋ، زياندى زاتتىڭ اعزاعا تيگىزەتىن اسەرىن، ءوز دەنساۋلىقتارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ سەزىمدەرىن دامىتۋ
تاربيەلىك - وقۋشىلاردى دەنساۋلىقتى ساقتاۋعا، تازالىققا، ۇقىپتىلىققا، ادەپتىلىككە، سالاۋاتتى ءومىر سالتىنا تاربيەلەۋ، قۇقىقتىق، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ.
كورنەكىلىگى: پلاكاتتار، ءسوزجۇمباقتار، توسبەلگى، گازەت كورمەسى، بۇكتەمەلەر جيناعى، دەنساۋلىق جايلى ناقىل سوزدەر مەن ماقال - ماتەلدەر.
د - دۇرىس دەم الۋ
ە - ەرىنبەۋ كەرەك
ن - نيەتتەنۋ
س - سپورتپەن اينالىسۋ
ا - اعزانى شىنىقتىرۋ
ۋ - ۋاقىتتى دۇرىس ۇيىمداستىرۋ
ل - لايىقتى ءومىر ءسۇرۋ
ى - ىنتا - ىقىلاس العا جەتەلەيدى
ق - قوزعالىس اعزانى شىنىقتىرادى
بارىسى:
1 - جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ ماقساتىندا “باقىت دەگەنىمىز - دەنساۋلىق” تاقىرىبىنداعى “سيقىرلى قازان” سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
2 - جۇرگىزۋشى: ارمىسىزدار،
بولاشاقتىڭ باستاۋى
بالعىن شاقتا، بالالار!
ال كەلىڭدەر، كەلىڭدەر،
بىرىڭە ءبىرىڭ ەرىڭدەر.
ءبىلىمىڭدى تەكسەرىپ،
ويىنعا قاتىسىپ كورىڭدەر!
(ويىنعا قاتىسۋشىلار ورتاعا شىعادى)
سايىسقا قاتىسۋشىلار: “سالاۋات” توبى، “تازالىق” توبى، “دەنساۋلىق” توبى.
1 - جۇرگىزۋشى: ءبىلىمىڭدى سارالاپ،
تورەلىگىن ايتاتىن،
ءادىل باعا بەرەتىن،
ءادىلقازى القاسىن
شاقىرايىق ورتاعا.
(ءادىلقازىلار القاسى ورتاعا شاقىرىلادى)
2 - جۇرگىزۋشى: دەنىڭ ساۋ، عۇمىر جاسىڭ بولار ۇزاق،
اۋرۋعا ءتورت نارسەمەن قۇرساق تۇزاق.
جىلى ءسوز، جەڭىل تاماق، جاقسى اۋەن،
كۇلكىدەي بولا المايدى ءبارى ءبىراق.
سايىسىمىزدىڭ شارتتارىمەن تانىسايىق.
1) “سالەم بەرەم حالقىما” (توپ اتىمەن تانىستىرۋ)
2) “كىم كوپ بىلەدى؟” (ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ)
3) “كىم تاپقىر؟” ويىنى (جۇمباق شەشۋ)
4) ول كىم؟ ول نە؟ (تانىمدىق ويىن)
5) كورىنىس
6) ءوز ونەرى (بي، ءان، كوركەم ءسوز، اڭگىمە)
7) ءسوزجۇمباق شەشۋ (دەنساۋلىق، تازالىق، سالاۋات تاقىرىبىندا)
1 - جۇرگىزۋشى: قازاقپىز عوي بايگە دەسە قوزاتىن،
قوساتۇعىن كۇرەڭ اتىن، بوز اتىن.
باستالادى بۇگىنگى سايىسىمىز،
شىقسىن شاكىرت شىندارعا قول سوزاتىن.
ءى ءبولىم “سالەم بەرەم حالقىما”
(ءار توپ ۇران، توسبەلگى، گازەت، توپ اتىمەن تانىستىرادى)
1 - توپ “سالاۋات”
ۇرانى: ءبىز سالاۋاتتى ءومىر سۇرەمىز!
1 - وقۋشى: توسبەلگى: سالاۋاتتىلىق سەرگەك تە
تازا ءجۇرۋ ومىردە؛
ادامزاتتىق كەلبەتكە
داق تۇسىرمەۋ تەگىندە
سالاۋاتتى سالتى ۇعىپ،
تاڭدا جولدىڭ دۇرىسىن.
سپورتپەنەن جاتتىعىپ،
جاز دەنەنىڭ قۇرىسىن.
(گازەت قورعالادى)
بارلىعى: “سالاۋات”
2 - وقۋشى: ءىس - ارەكەت، جاقسى ادەت
يگەرىڭدەر ءاربىرىڭ،
وعان مىنەز قوسالىسا
گۇلدەنەدى تاعدىرىڭ.
سالاۋاتتى ماقساتىڭ - ءومىر ءسۇرۋ،
ءومىردىڭ ماعىناسىن كەرەك ءبىلۋ.
ساقتانىپ ءوز - وزىڭە يە بولعىن،
سالاۋاتتى اقىلمەن ىستە جۇمىس.
“ءبىز سالاۋاتتى ءومىر سۇرەمىز!”
2 - توپ “تازالىق”
ۇرانى: “ءتانى ساۋدىڭ جانى ساۋ”
3 - وقۋشى: توسبەلگى اسپان بەينەلى، كوك ءتۇستى، ورتاسىندا مەديسينالىق كومەك كورسەتۋ بەلگىسى، ياعني ادام ءارقاشاندا ءوز دەنساۋلىعىن ساقتاپ وتىرۋ قاجەت. اق حالات كيگەن جاندار بەينەسى.
(گازەت قورعالادى)
بارلىعى: “تازالىق”
4 - وقۋشى: تازالىقتى تابيعاتتان الا بەرگەن سەكىلدى،
تازالىقتى، دارقاندىقتى دالا بەرگەن سەكىلدى.
تازالىقتى، ەركەلىكتى جەلدەن العان سەكىلدى،
تازالىقتى كوگىلدىر كولدەن العان سەكىلدى.
3 - توپ “دەنساۋلىق”
ۇرانى: “ءبىرىنشى بايلىق - دەنساۋلىق”
5 - وقۋشى: توسبەلگى جاسىل ءتۇستى كوك ءشوپ، تابيعات بەينەسى.
ومىردە ءبىرىنشى ورىندا اقىل يەسى ادام بولعاندىقتان ادام بەينەسىن الدىق. ادام - تىرشىلىكتى يگەرۋشى جانە قۇرۋشى. سوندىقتان ادامنىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ كەرەك.
(گازەت قورعالادى)
بارلىعى: دەنساۋلىق
دەنساۋلىق – ول شىنىققان
بارلىق دەنە مۇشەسى.
دەنساۋلىق - ول تىنىققان
جۇيكە تامىر جۇيەسى.
دەنساۋلىق – ول كەلۋىڭ
كوڭىل كۇيىڭ جادىراي
دەنساۋلىق - ول ءجۇرۋىڭ
ەشبىر جەرىڭ اۋىرماي.
ءىى ءبولىم “كىم كوپ بىلەدى؟”
(ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابۋ)
2 - جۇرگىزۋشى: ۇلىلاردىڭ ۇرپاعىمىز كەشەگى،
وي قالدىرعان، ءسوز قالدىرعان ەسەلى.
“كىم كوپ بىلەدى؟” سايىسىنا قاتىسىپ،
جالعاسى مەن جاۋابىن كىم شەشەدى؟
(ءۇش توپ ماقال - ماتەلدىڭ جالعاسىن تابادى)
ءىىى ءبولىم “كىم تاپقىر؟”
(سۇراق - جاۋاپ، جۇمباق شەشۋ)
1 - جۇرگىزۋشى: باستالادى “كىم تاپقىر” دەگەن سايىسىڭ،
بۇل سايىستا وزىپ شىعار قايسىسىڭ؟
جىلدامدىعىڭ، العىرلىعىڭ سىنالار،
قانە شاكىرت، كورىنەدى قاي ءىسىڭ؟
ال جۇمباقتىڭ جاۋابىن تابىڭدار.
IV ءبولىم “ول كىم؟ ول نە؟”
(تانىمدىق ويىن)
2 - جۇرگىزۋشى: ال، شاكىرتتەر الدى - ارتىن وڭداسىن،
شەشىلمەگەن سۇراقتارى قالماسىن.
“ول كىم؟ ول نە؟ بولىمىندە
تانىمدىقپەن، بىلگىرلىكپەن
جاۋاپتارى تىڭدالسىن.
كورىنىس “زياندى ادەتتەر پلانەتاسى”
ادام: ۋھ، جانىم - اي! ەندى قايدا بارسام ەكەن؟ قاي جەرگە بارىپ جانىم راقات تابار ەكەن. نە ىستەسەم ەكەن؟
اراق: مەن ءمولدىرمىن، مەنى ءىشىپ راقاتتان. كوڭىل - كۇيىڭ كوتەرىلىپ، ءومىرىڭ قىزىق بولادى. كەل، مەنىمەن دوس بول. مەنىمەن دوس بولساڭ قايعىرۋدى ۇمىتاسىڭ، جەڭىلدەيسىڭ.
وقۋشى: توقتا! ءسپيرتتى ىشىمدىكتەر ادام اعزاسىن ءىرىتىپ - شىرىتەتىن زاتتار. ونىڭ قۇرامىندا ادامعا زياندى ۋلى زاتتار كوپ. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، اعزانى ۋلايدى، ەڭ سوڭىندا ولىمگە اكەلەدى.
تەمەكى: ال مەن سىمباتتى دا ادەمىمىن. ءيىسىم قانداي جاعىمدى! مەنىڭ اسەرىمنەن راقاتتاناسىڭ. مەنىڭ دوسىم بول، كەل.
وقۋشى: توقتا! تەمەكى شەگۋ - حالىق اراسىنا كەڭ تاراعان زياندى ادەت جانە ول ادام اعزاسىن ىشتەي جەيتىن قۇرت. ءاربىر تارتىلعان تەمەكى تارتۋشىنىڭ ءومىرىن سەگىز مينۋتقا قىسقارتادى. تەمەكىدە سمولا كۇيە دەپ اتالاتىن جابىسقاق زات بولادى. كۇندەلىكتى تەمەكى تارتاتىن ادامنىڭ وكپەسىندە 1 جىلدا 1 ليتر سمولا جينالادى.
ناشا: بارىنەن دە مەن كۇشتىمىن. ەڭ راقاتى، ەڭ ءتيىمدىسى مەن بولامىن. مەنى شەگىپ، كۇش - جىگەرىڭ ارتادى، كوڭىل - كۇيىڭ كوتەرىلەدى. مەن سەنى ەشۋاقىتتا تاستامايمىن، ادال دوس بولامىن. كەل، مەنىمەن دوس بول.
وقۋشى: توقتا! ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى دامىعان سايىن ەسىرتكىلەردىڭ تۇرلەرى كوبەيدى. ناشاقور ادامداردىڭ بولاشاعى جوق. ەسىرتكى زاتتار - ادام اعزاسىن ۋلايتىن ەڭ كۇشتى ۋلى زاتتار.
“دەنساۋلىق” پلانەتاسىنىڭ تۇرعىنى: ەي، جاۋىزدار! سىرتى جىلتىر، ءىشى قوتىر جاۋىزدار! كەتىڭدەر، كەتىڭدەر ارى، بوسقا ەرىكپەڭدەر. كەتىڭدەر ارى، كەتىڭدەر. ءجۇر، مەنىمەن جۇرسەڭ ادام بولاسىڭ.
شىنىقتىرىپ دەنەڭدى
گيمناستيكا جاسايمىن.
تاڭەرتەڭ تاستاي سۋمەن
راقاتتانىپ شومىلۋ -
كۇندەلىكتى ادەتىم،
ادەتىمدى قويمايمىن.
- مەن كىممەن، بالالار!؟
- سالاۋاتتى ادام بالاسى.
ادام بالاسى ەڭ ءبىرىنشى دەنساۋلىققا كوڭىل ءبولۋ كەرەك.
V ءبولىم
1 - جۇرگىزۋشى: عاسىر ىندەتىنە اينالعان ەسىرتكى مەن تەمەكى، ىشىمدىك جايىندا وقۋشىلاردىڭ دايىنداپ كەلگەن شاعىن كورىنىستەرىنە كەزەك بەرەيىك.
(كورىنىس كورسەتىلەدى)
1 - توپ. “زياندى ادەتتەر” پلانەتاسى
2 - توپ “ەسىرتكىدەن اۋلاق بول”
3 - توپ “دۇرىس تاماقتانۋ”
VI ءبولىم (ءوز ونەرلەرى كورسەتىلەدى)
2 - جۇرگىزۋشى: ءۇش توپ تا العىرسىڭ،
شىرقاپ ايتار اسەم ءان،
كوز تويمايتىن كەرەمەت
مىڭ بۇرالعان بيلەرمەن
كەزەكپەنەن ورتادا
ءوز ونەرلەرىن سىناسىن.
VII ءبولىم:
(ءسوزجۇمباقتار شەشىلەدى)
1 - جۇرگىزۋشى: تاعى دا كەلدى سىنالار شاق،
تەرەڭىنە ءبىلىم تەڭىز بايلانىپ.
كىم شەشەدى سول سايىستا ۇعىپ تۇر،
ءسوزجۇمباقتار دا كەزەگىن كۇتىپ تۇر.
1 - توپ “سالاۋات”
سۇراقتار:
1. ادامنىڭ باستى بايلىعى نە؟ (دەنساۋلىق)
2. دەنى ساۋ ادامنىڭ كوڭىلى قانداي بولادى؟ (اقجارقىن)
3. ءبىز سالاۋاتتى ءومىردىڭ نەسىن ساقتاۋىمىز كەرەك؟ (سالتىن)
4. دەنىمىز ساۋ بولۋى ءۇشىن نە ءىشۋىمىز كەرەك؟ (تاماق)
5. ساۋ دەنەدە سالاۋاتتى نە بولادى؟ (اۋا)
6. اسقار تاۋدا قالىڭ ورمان،
كەيدە ونى شوپتەي ورام (شاش)
7. جانى ساۋدىڭ نەسى ساۋ؟ (ءتانى)
سالاۋات
2 - توپ “تازالىق”
سۇراقتار:
1. ول ءتىسىمىزدىڭ تازىلىعى مەن ساۋلىعىن ساقتايدى (پاستا)
2. كوزىمىزدى اشىتسا دا جۋىنعاندا كەرەكتى زات (سابىن)
3. گيگيەنانى ساقتاۋ ءۇشىن نە كەرەك؟ (تازالىق)
4…. قارا، شاشىڭدى تارا. (ايناعا)
5. سالاۋاتتى ءومىر نەسى؟ (سالتى)
6. ءتانى ساۋدىڭ نەسى ساۋ؟ (جانى)
7. دەنساۋلىق زور…. (بايلىق)
تازالىق
3 - توپ “دەنساۋلىق”
سۇراقتار
1…ساۋدىڭ جانى ساۋ (دەنى)
2…تەپكەن قۇلىننىڭ ەتى اۋىرمايدى (ەنەسى)
3. ەر …ات (قاناتى)
4. اۋرۋ …. بولادى (استان)
5… ءۇيدى قوناعى بيلەيدى (جامان)
6…. جاسىرعاندى ءولىم اشكەرەلەيدى (اۋرۋىن)
7…. باسىنان ءشىريدى (بالىق)
8….. الدى - ىنتىماق (ىرىس)
9…تۇسكەن باسپاقشىل (باسقا)
دەنساۋلىق
1 - جۇرگىزۋشى: بۇل ومىردە نە كەرەك؟
دۇرىس ءجۇرىپ، دۇرىس سويلەۋ كەرەك.
ىشىمدىك ىشپەي، شىلىم شەكپەي
دەنىمىزدى شىنىقتىرۋ كەرەك
ەرتە تۇرىپ، كەش جاتىپ،
ەسىرتكىگە ەلىكتەمەي
ەرىنبەي ەڭبەك ەتۋ كەرەك،
بارىنەن دە سالاۋاتتى ءومىر كەرەك.
2 - جۇرگىزۋشى:
دەنساۋلىقتى ساقتا، ءتۇزۋ وسەسىڭ،
كۇنادان پاك جاننات ءومىر كەشەسىڭ
كورگەن كۇنىڭ قاراڭعى عوي دەرت شالسا،
حاراممەنەن ءتانىڭدى ۋلاپ نە ەتەسىڭ؟
جامان ادەت كوپ شەكتىرەر قاسىرەت،
ساقتا ءوزىڭدى، جاقسىلىققا جەتەسىڭ.
“ۇلت بولام دەسەڭ، ۇرپاق ساۋلىعىن ويلا” اتتى تانىمدىق سايىسىمىزدى اياقتايمىز.
You Might Also Like
