ۇستەۋ
تاقىرىبى: ۇستەۋ
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا ەتىستىكتەن العان بىلىمدەرىن پىسىقتاي وتىرىپ، ۇستەۋ تۋرالى جاڭا تەوريالىق ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: جاتتىعۋ - تالداۋ جۇمىستارى ارقىلى جۇيەلى تالداۋ، وي قورىتىندىسىن جاساۋ، قابىلەتىن دامىتۋ، سويلەۋ ءتىلىن، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
تاربيەلىك ماقساتى: كەلتىرىلەتىن مىسالدار مەن جاتتىعۋلار ارقىلى وقۋشىلاردى ەڭبەككە، يماندىلىققا باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ ساباعى.
كورنەكىلىگى: تىرەك - سىزبا، سەمانتيكالىق كارتا.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ، جاتتىعۋ، «كونكيشى» ويىنى.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، دەنە شىنىقتىرۋ
بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ ساباققا ازىرلىگىن تەكسەرۋ.
ءىى. وتىلگەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ. سەمانتيكالىق كارتا ارقىلى جانە تاقتاعا ەكى ەتىستىككە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ.
ەتىستىك
-------------نەگىزگى -- تۋىندى -- بولىمدى -- بولىمسىز -- سالت -- ساباقتى -- ەسىمشە -- كوسەمشە -- تۇيىق
كەل
ويلاما
ايتقان
بارامىن
سويلەمەۋ
سويلەمنەن ەتىستىكتەردى تاۋىپ، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاسا.
دالا تىرشىلىگى باستالعالى تۇر.
باستالعالى تۇر
ءى. قۇرامىنا قاراي: ەكى قۇرامدى
ءىى. تۇلعاسىنا قاراي: تۋىندى، باس دەگەن زات ەسىمنەن – تا دەگەن جۇرناق ارقىلى قيمىلدى بىلدىرەتىن ءسوز جاسالىپ تۇر، ەكى ءسوزدىڭ تىركەسۋى ارقىلى
ءىىى. قۇرىلىسىنا قاراي: كۇردەلى
ءىۇ. لەكسيكالىق ماعىناسى: قيمىلدى بىلدىرەدى
ءۇ. گرامماتيكالىق ماعىناسى: ەتىستىك، بولىمدى، سالت، كوسەمشە تۇلعالى، - ل ىرىقسىز ەتىس جۇرناعى، تۇر دەگەن كومەكشى ەتىستىك تىركەسىپ تۇر
ءۇى. سويلەمدەگى قىزمەتى: بايانداۋىش
مەن كورمەگەن بولدىم.
كورمەگەن بولدىم
ءى. قۇرامىنا قاراي: ەكى قۇرامدى
ءىى. تۇلعاسىنا قاراي: تۋىندى، ەكى ءسوزدىڭ تىركەسۋى ارقىلى
ءىىى. قۇرىلىسىنا قاراي: كۇردەلى
ءىۇ. لەكسيكالىق ماعىناسى: قيمىلدى بىلدىرەدى
ءۇ. گرامماتيكالىق ماعىناسى: ەتىستىك، بولىمسىز، ساباقتى، ەسىمشە تۇلعالى، جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءبىرىنشى جاعىندا تۇر
ءۇى. سويلەمدەگى قىزمەتى: بايانداۋىش
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ. بالالار، ءبىز سەندەرمەن وسى ۋاقىتقا دەيىن مورفولوگيانىڭ بىرنەشە بولىمدەرىمەن تانىستىق. ولار: زات ەسىم، سان ەسىم، سىن ەسىم، ەتىستىك. ال بۇگىنگى تانىساتىنىمىز – ۇستەۋ. تىلىمىزدە قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ ءار ءتۇرلى بەلگىسىن، امالىن، ءتاسىلىن، مەكەنىن، مەزگىلىن، سەبەبىن، ماقساتىن ت. ب. سيپاتتارىن بىلدىرەتىن سوزدەر ۇستەۋ دەپ اتالادى. مىسالى: بيىل ءونىم جاقسى شىقتى. مەن جاياۋ كەلدىم. اسان ەنتىگىپ سويلەدى. كورىپ وتىرعانىمىزداي بيىل، جاقسى، ۇيگە، جاياۋ، ەنتىگىپ دەگەن سوزدەر تىكەلەي ەتىستىككە، دەمەك قيمىلعا قاتىستى بولىپ، سولارمەن تىركەسىپ جۇمسالعان. ءبىراق سويلەمدە ونداي ماعىنادا قولدانىلاتىن سوزدەردىڭ ءبارى بىردەي ۇستەۋ بولا بەرمەيدى. سويلەمدە قيمىل، ءىس - ارەكەتتىڭ، سىن - ساپانىڭ ءار ءتۇرلى بەلگىلەرىن، سيپاتىن، جاي - كۇيىن ءبىلدىرىپ، وزەرتۋگە، گرامماتيكالىق تۇلعالارمەن تۇرلەندىرۋگە كونە بەرمەيتىن سوزدەردى ۇستەۋ دەيمىز.
ءىۇ. جاتتىعۋ جۇمىستارىن ورىنداتۋ.
269 - جاتتىعۋ. كوشىرىپ، ۇستەۋلەردى تابىڭدار. سۇراق قويۋ ارقىلى ولاردىڭ قاي سوزگە قاتىستى ەكەنىن ايتىڭدار.
270 - جاتتىعۋ. وقىپ شىعىپ، ۇستەۋلەردى تابىڭدار، ولارعا وزدەرى قاتىستى ءسوز ارقىلى سۇراق قويىڭدار.
ءۇ. جەكەلەگەن وقۋشىلارعا ۇلەستىرمە ماتەريالدار تاراتۋ.
1. سويلەمنەن ۇستەۋدى تاۋىپ، سۇراق قوي. دىبىستىق جاعىنا تالداۋ جاسا. قارلىعاش ءماتىندى جىلدام وقىپ شىقتى.
2. سويلەمدى كوشىرىپ جازىپ، ۇستەۋدى تاپ. سۇراق قوي. سول سوزگە دىبىستىق تالداۋ جاسا. ايجان ساباققا ەرتە كەلدى.
ءۇى. ساباقتى بەكىتۋ. «كونكيشى» ويىنى. تاقتاعا كونكيشىنىڭ سۋرەتى ىلىنەدى. وقۋشى ارتىنا جاسىرىنعان سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
1. ۇستەۋدى تاپ. ىلگەرى قاراي جۇرە بەردىم.
2. ۇستەۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
3. ۇستەۋدىڭ ەڭ باستى ەرەكشەلىگى قانداي؟
4. ۇستەۋدى تاپ، سۇراق قوي. پوەزدان ادەيى ءتۇسىپ قالدى.
5. ۇستەۋ سويلەمدە قانداي ءسوز تابىمەن بايلانىسىپ تۇرادى؟
6. بەرىلگەن سويلەمدە ۇستەۋ قانداي قىزمەت اتقارىپ تۇر؟ ەرىنشەكتىڭ ەرتەڭى بىتپەس.
ءۇىى. قۇرامىندا ۇستەۋى بار ماقال - ماتەلدەر ايتۋ.
ەرىنشەكتىڭ ەرتەڭى بىتپەس.
اقساق قوي تۇستەن كەيىن ماڭىرايدى.
جىلى - جىلى سويلەسەڭ، جىلان ىنىنەن شىعادى.
كوش جۇرە تۇزەلەدى.
قايتىپ كەلەر ەسىكتى قاتتى جاپپا.
ەرىنشەككە بۇگىننەن ەرتەڭ وڭاي.
ەرتە جاتىپ، كەش تۇرۋ - ەرىنشەكتىڭ بەلگىسى.
ءۇىىى. ۇيگە تاپسىرما.
ءىح. وقۋشىلاردى باعالاۋ
بىلىمدىلىك ماقساتى: وقۋشىلارعا ەتىستىكتەن العان بىلىمدەرىن پىسىقتاي وتىرىپ، ۇستەۋ تۋرالى جاڭا تەوريالىق ءبىلىم بەرۋ.
دامىتۋشىلىق ماقساتى: جاتتىعۋ - تالداۋ جۇمىستارى ارقىلى جۇيەلى تالداۋ، وي قورىتىندىسىن جاساۋ، قابىلەتىن دامىتۋ، سويلەۋ ءتىلىن، ءوز بەتىمەن جۇمىس ىستەۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
تاربيەلىك ماقساتى: كەلتىرىلەتىن مىسالدار مەن جاتتىعۋلار ارقىلى وقۋشىلاردى ەڭبەككە، يماندىلىققا باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىم بەرۋ ساباعى.
كورنەكىلىگى: تىرەك - سىزبا، سەمانتيكالىق كارتا.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ، تالداۋ، جاتتىعۋ، «كونكيشى» ويىنى.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، دەنە شىنىقتىرۋ
بارىسى: ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ ساباققا ازىرلىگىن تەكسەرۋ.
ءىى. وتىلگەن تاقىرىپتى پىسىقتاۋ. سەمانتيكالىق كارتا ارقىلى جانە تاقتاعا ەكى ەتىستىككە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ.
ەتىستىك
-------------نەگىزگى -- تۋىندى -- بولىمدى -- بولىمسىز -- سالت -- ساباقتى -- ەسىمشە -- كوسەمشە -- تۇيىق
كەل
ويلاما
ايتقان
بارامىن
سويلەمەۋ
سويلەمنەن ەتىستىكتەردى تاۋىپ، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاسا.
دالا تىرشىلىگى باستالعالى تۇر.
باستالعالى تۇر
ءى. قۇرامىنا قاراي: ەكى قۇرامدى
ءىى. تۇلعاسىنا قاراي: تۋىندى، باس دەگەن زات ەسىمنەن – تا دەگەن جۇرناق ارقىلى قيمىلدى بىلدىرەتىن ءسوز جاسالىپ تۇر، ەكى ءسوزدىڭ تىركەسۋى ارقىلى
ءىىى. قۇرىلىسىنا قاراي: كۇردەلى
ءىۇ. لەكسيكالىق ماعىناسى: قيمىلدى بىلدىرەدى
ءۇ. گرامماتيكالىق ماعىناسى: ەتىستىك، بولىمدى، سالت، كوسەمشە تۇلعالى، - ل ىرىقسىز ەتىس جۇرناعى، تۇر دەگەن كومەكشى ەتىستىك تىركەسىپ تۇر
ءۇى. سويلەمدەگى قىزمەتى: بايانداۋىش
مەن كورمەگەن بولدىم.
كورمەگەن بولدىم
ءى. قۇرامىنا قاراي: ەكى قۇرامدى
ءىى. تۇلعاسىنا قاراي: تۋىندى، ەكى ءسوزدىڭ تىركەسۋى ارقىلى
ءىىى. قۇرىلىسىنا قاراي: كۇردەلى
ءىۇ. لەكسيكالىق ماعىناسى: قيمىلدى بىلدىرەدى
ءۇ. گرامماتيكالىق ماعىناسى: ەتىستىك، بولىمسىز، ساباقتى، ەسىمشە تۇلعالى، جىكتىك جالعاۋىنىڭ ءبىرىنشى جاعىندا تۇر
ءۇى. سويلەمدەگى قىزمەتى: بايانداۋىش
ءىىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ. بالالار، ءبىز سەندەرمەن وسى ۋاقىتقا دەيىن مورفولوگيانىڭ بىرنەشە بولىمدەرىمەن تانىستىق. ولار: زات ەسىم، سان ەسىم، سىن ەسىم، ەتىستىك. ال بۇگىنگى تانىساتىنىمىز – ۇستەۋ. تىلىمىزدە قيمىلدىڭ، ءىس - ارەكەتتىڭ ءار ءتۇرلى بەلگىسىن، امالىن، ءتاسىلىن، مەكەنىن، مەزگىلىن، سەبەبىن، ماقساتىن ت. ب. سيپاتتارىن بىلدىرەتىن سوزدەر ۇستەۋ دەپ اتالادى. مىسالى: بيىل ءونىم جاقسى شىقتى. مەن جاياۋ كەلدىم. اسان ەنتىگىپ سويلەدى. كورىپ وتىرعانىمىزداي بيىل، جاقسى، ۇيگە، جاياۋ، ەنتىگىپ دەگەن سوزدەر تىكەلەي ەتىستىككە، دەمەك قيمىلعا قاتىستى بولىپ، سولارمەن تىركەسىپ جۇمسالعان. ءبىراق سويلەمدە ونداي ماعىنادا قولدانىلاتىن سوزدەردىڭ ءبارى بىردەي ۇستەۋ بولا بەرمەيدى. سويلەمدە قيمىل، ءىس - ارەكەتتىڭ، سىن - ساپانىڭ ءار ءتۇرلى بەلگىلەرىن، سيپاتىن، جاي - كۇيىن ءبىلدىرىپ، وزەرتۋگە، گرامماتيكالىق تۇلعالارمەن تۇرلەندىرۋگە كونە بەرمەيتىن سوزدەردى ۇستەۋ دەيمىز.
ءىۇ. جاتتىعۋ جۇمىستارىن ورىنداتۋ.
269 - جاتتىعۋ. كوشىرىپ، ۇستەۋلەردى تابىڭدار. سۇراق قويۋ ارقىلى ولاردىڭ قاي سوزگە قاتىستى ەكەنىن ايتىڭدار.
270 - جاتتىعۋ. وقىپ شىعىپ، ۇستەۋلەردى تابىڭدار، ولارعا وزدەرى قاتىستى ءسوز ارقىلى سۇراق قويىڭدار.
ءۇ. جەكەلەگەن وقۋشىلارعا ۇلەستىرمە ماتەريالدار تاراتۋ.
1. سويلەمنەن ۇستەۋدى تاۋىپ، سۇراق قوي. دىبىستىق جاعىنا تالداۋ جاسا. قارلىعاش ءماتىندى جىلدام وقىپ شىقتى.
2. سويلەمدى كوشىرىپ جازىپ، ۇستەۋدى تاپ. سۇراق قوي. سول سوزگە دىبىستىق تالداۋ جاسا. ايجان ساباققا ەرتە كەلدى.
ءۇى. ساباقتى بەكىتۋ. «كونكيشى» ويىنى. تاقتاعا كونكيشىنىڭ سۋرەتى ىلىنەدى. وقۋشى ارتىنا جاسىرىنعان سۇراققا جاۋاپ بەرەدى.
1. ۇستەۋدى تاپ. ىلگەرى قاراي جۇرە بەردىم.
2. ۇستەۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىڭ؟
3. ۇستەۋدىڭ ەڭ باستى ەرەكشەلىگى قانداي؟
4. ۇستەۋدى تاپ، سۇراق قوي. پوەزدان ادەيى ءتۇسىپ قالدى.
5. ۇستەۋ سويلەمدە قانداي ءسوز تابىمەن بايلانىسىپ تۇرادى؟
6. بەرىلگەن سويلەمدە ۇستەۋ قانداي قىزمەت اتقارىپ تۇر؟ ەرىنشەكتىڭ ەرتەڭى بىتپەس.
ءۇىى. قۇرامىندا ۇستەۋى بار ماقال - ماتەلدەر ايتۋ.
ەرىنشەكتىڭ ەرتەڭى بىتپەس.
اقساق قوي تۇستەن كەيىن ماڭىرايدى.
جىلى - جىلى سويلەسەڭ، جىلان ىنىنەن شىعادى.
كوش جۇرە تۇزەلەدى.
قايتىپ كەلەر ەسىكتى قاتتى جاپپا.
ەرىنشەككە بۇگىننەن ەرتەڭ وڭاي.
ەرتە جاتىپ، كەش تۇرۋ - ەرىنشەكتىڭ بەلگىسى.
ءۇىىى. ۇيگە تاپسىرما.
ءىح. وقۋشىلاردى باعالاۋ
You Might Also Like
-
قازاقستان رەسپۋبليكاسى الەمدەگى باسەكەگە قابىلەتتى 50 ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ جولىندا. ءححى عاسىر – ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ عاسىرى. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋ – قازىرگى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. سوندىقت...
