ءۇي جانۋارلارى
ءبىلىم ايماعى: قاتىناس
سالاسى: ءتىل دامىتۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇي جانۋارلارى
ساباقتىڭ ماقساتى: ءۇي جانۋارلارى جانە ولاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. جۇمباقتاردى شەشۋ ارقىلى بايلانىستىرا سويلەۋگە ۇيرەتۋ. سوزدىك قورىن مولايتۋ. ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ءۇي جانۋارلاردىڭ تولدەرى تۋرالى ايتۋ. ءۇي جانۋارلارىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمگە جانە قامقورلىقپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ادىستەرى: اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتپەن جانە تاقتامەن جۇمىس، جۇمباق شەشۋ، ويىنشىقتارمەن جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، اۋديوجازبا، ويىنشىقتار، تاعامدار، ماگنيتتى تاقتا.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
جىلۋلىق شەڭبەر.
تاربيەشى: سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟
ءبىر جىلدا نەشە جىل مەزگىلى بار؟ قانداي؟
بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟
كوكتەمنىڭ ايلارىن اتاڭدارشى.
كوكتەمنىڭ العاشقى بەلگىلەرىن بىلەسىڭدەر مە؟
• كۇن جىلىنىپ، جەردى قىزدىرادى.
• كۇن ۇزارىپ، ءتۇن قىسقارادى.
• قار استىنان قىلتيىپ، الدىمەن بايشەشەك گ ۇلى شىعادى
• اعاشتار بۇرشىك اتادى.
• كوكتەمنىڭ بۇلاقتارى، شالشىق - سۋلارى قۇرعاي باستايدى.
• تۋعان جەرگە قۇستار ورالا باستايدى.
• جانۋارلار مەن جاندىكتەر قىسقى ۇيقىدان ويانا باستادى.
• قۇستار ۇيا سالا باستادى.
• جانۋارلار بالالاي باستادى.
تاربيەشى: ال ەندى ءبارىمىز بىرىگىپ كوكتەم تۋرالى ءبىر تاقپاق ايتايىق.
كوكتەم، كوكتەم، كوكتەمدە،
قۇستار كەلىپ جەتكەندە.
قۋانىپ ءبىر قالامىز،
انمەن قارسى الامىز.
تاربيەشى: جاقسى، بالالار، ورىندارىنا وتىرىڭدار.
جاڭا ساباق: ال ەندى ساباقتىڭ تاقىرىبىن اشۋ ءۇشىن بىزگە جۇمباق شەشۋ كەرەك. مۇقيات تىڭداپ، جاۋاپ بەرىڭدەر.
1. ءتورت بۇلاعى – ءسۇت، ءوزى كۇشتى، ءمۇيىزى مىقتى،
شايناڭداعانى ساعىز،
(سيىر)
2. قامىس قۇلاق، توستاعان تۇياق، مىنسەڭ قانات، ءسۇتى ءدارى، ەتى تاماق.
(جىلقى)
3 كىشكەنتاي عانا بويى بار، اينالدىرىپ كيگەن تونى بار.
(قوي)
4. جارعا شىعىپ وينايدى، ويىنعا ءبىر تويمايدى،
بولسا – داعى ساقالى، سەكەڭدەۋدى قويمايدى.
(ەشكى)
5. كەزدەستى ءبىر جانۋار،
ۇستىندە ەكى تاۋى بار
(تۇيە)
6. ءار ءتۇرلى، ورتا بويلى، ۇزىن قۇلاق،
وزىنە مىندەتتەسە، قىزمەت قىلماق.
(ەسەك)
7. لاعىمنىڭ قۇلاعى، مەلتيىپ تۇرادى،
قوزى كورسە بولعانى، ونى تۇرا قۋادى.
(يت)
8. تىكىرەيىپ قۇلاعى
مەنەن بۇرىن تۇرادى.
بويىن جازىپ كەرىلىپ،
بەتى - قولىن جۋادى.
(مىسىق)
بالالار جاۋاپ بەرگەن سايىن، جانۋارلاردىڭ سۋرەتى تاقتاعا ىلىنەدى.
تاربيەشى: دۇرىس، بالالار، ءبارىن تاپتىڭدار. سونىمەن ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «ءۇي جانۋارلارى» ەكەن. ءقازىر مەن سەندەرگە وسى ءۇي جانۋارلارى تۋرالى اڭگىمە وقىپ بەرەمىن، ال سەندەر مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار.
ءۇي حايۋاندارى
م. دۋلاتوۆ
«جىلقى، تۇيە، سيىر، قوي، ەشكى، يت، مىسىق، ادامنىڭ ءۇيىنىڭ ماڭايىندا تىرشىلىك ەتەدى. سول ءۇشىن ءۇي حايۋاندارى دەپ اتالادى. ءۇي حايۋاندارى ادامعا كوپ پايدا كەلتىرەدى. جىلقىعا مىنەدى، ونى اربا مەن شاناعا جەگەدى، سۇتىنەن قىمىز اشىتادى. سەمىزدەرىن قىستى كۇنى سوعىمعا سويادى، تەرىسىن ساتىپ، اقشا قىلادى. تۇيەگە جۇك ارتادى، جاباعىسى كۇپىگە جاقسى بولادى، ساتسا، ءجۇنى پۇل بولادى. سيىر مەن قوي ادامداردى ەتىمەن، سۇتىمەن اسىرايدى. يت قاسقىر مەن ۇرىدان ساقتاپ، قورا كۇزەتەدى. وسىلاردىڭ ءبارى تەگىن قىزمەت ەتپەيدى. ولاردىڭ قىزمەتى ءۇشىن ادام اسىرايدى، باعادى، قىستى كۇنى ايازدان توڭبايتىن جىلى قورا جاسايدى، ۇرى، بورىدەن ساقتاۋ ءۇشىن باقتاشى قويادى».
تاربيەشى: سونىمەن ءۇي جانۋارلارى ادامنىڭ جانىندا ءومىر سۇرەدى، ادام وعان قامقورلىق جاسايدى، كۇتەدى، تاماعىن، سۋىن بەرەدى، ال سول ءۇشىن جانۋارلار ادامعا ءوز پايداسىن كورسەتەدى ەكەن.
تاربيەشى: بالالار، ءۇي جانۋارلارىنىڭ تولدەرىن بىلەسىڭدەر مە؟ كىم ايتادى؟
سيىر - بۇزاۋ
جىلقى – قۇلىن
قوي – قوزى
ەشكى – لاق
تۇيە – بوتا
ەسەك – قودىق
يت – كۇشىك
مىسىق – مىسىقاي - مارعاۋ
تاربيەشى: كەرەمەت ءبارىن تاپتىڭدار، قانداي اقىلدى بالالارسىڭدار. ال ءقازىر ءبىز جانۋارلاردىڭ ادامعا قانداي پايداسى بارىن ايتامىز. كانە باستايىق.
بالالار جاۋاپ بەرەدى، تاعامداردى كورسەتەدى.
سيىر – ءسۇت، قايماق، ماي، ىرىمشىك، سۇزبە، قۇرت، ەت، تەرىسىنەن كيىم تىگەدى.
جىلقى – جۇك تاسيدى، قىمىز، ەت، تەرىسىنەن كيىم تىگەدى.
قوي – جۇنىنەن كيىم توقيدى، ەت.
ەشكى – تۇبىتىنەن كيىم توقيدى، ەت.
تۇيە – جۇك تاسيدى، شۇبات، جۇنىنەن كيىم توقيدى، ەت.
ەسەك – جۇك تاسيدى.
يت – ءۇيىمىزدى، مالىمىزدى كۇزەتەدى.
مىسىق – تىشقان اۋلايدى.
تاربيەشى: بالالار ال ەندى كىشكەنە سەرگىپ الايىق، شارشاعان شىعارسىڭدار، شەڭبەرگە تۇرامىز. «تولدەر» ءانىن ايتامىز.
قوشاقانى قويدىڭ،
قايدا قالىپ قويدىڭ؟
بۇلتيىپ تۇر ءبۇيىرىڭ،
قاي ورىستەن تويدىڭ؟
سەكەڭ-- سەكەڭ، ەي لاق،
ءجۇرمىن ساعان كەيىپ - اق.
تىنىم تاپساڭ بولماي ما،
سەكىرمەي - اق كەي ۋاق.
تومپاڭ – تومپاڭ توراي،
داۋىسىنىڭ زورى - اي.
دوكەي بولا قالاسىڭ،
تولىسىمەن ون اي.
بوتاقانى ناردىڭ،
جارعا نەگە باردىڭ؟
تىلەرسەگىڭ دىرىلدەپ،
سەكىرە الماي قالدىڭ.
تاربيەشى: نە قالاي داۋىستايدى؟ ديداكتيكالىق ويىن وينالادى.
سەندەردىڭ الدارىندا سىيقىرلى ءۇي تۇر. ال سول ءۇيدىڭ ىشىندە كىم تۇرادى بەلگىلەرىڭ كەلەدى مە؟ ەندەشە مۇقيات بولىڭدار، تىڭداڭدار دا ايتىڭدار بۇل نە؟
جانۋارلاردىڭ داۋىستارىن تىڭداپ، قاي جانۋار ەكەنىن ايتادى، ينتەراكتيۆتى تاقتادا سول جانۋاردىڭ سۋرەتى شىعادى سلايد بويىنشا.
بالالار كىم جانۋارلار تۋرالى ماقال بىلەدى؟ قانە ايتىپ بەرىڭدەرشى.
ديلناز:
مال وسىرسەڭ قوي ءوسىر،
ءونىمى ونىڭ قول - كوسىر.
ءمولدىر:
ات – ادامنىڭ قاناتى،
اس – ادامنىڭ قۋاتى.
امينا:
مالدى باعا ءبىل،
بابىن تابا ءبىل.
ەركەناز:
ورىسىنە قاراپ مال ءوسىر،
وزەنىنە قاراپ تاۋ ءوسىر.
قورىتىندى: «نە ارتىق؟» ويىنى وينالادى.
بالالاردىڭ الدىنا ءۇي جانۋارلارى مەن جابايى اڭدار ارالاس قويىلادى، بالالار جابايى اڭداردى الى تاستاۋ كەرەك. قالعان جانۋارلاردى ءبىر بىردەن سيپاتتايدى، ولاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى ايتادى.
تاربيەشى: بۇگىنگى ساباقتا ءبىز نە بىلدىك؟ نەگە ءۇي جانۋارى دەپ ايتادى؟ ال ءۇي جانۋارلارىڭ كۇتۋ قاجەت پا؟ قالاي؟ بالالار، ساباق ۇنادى ما؟ نەسىمەن ۇنادى؟ قاي جەرلەرى تۇسىنىكسىز بولدى؟ كەرەمەت، بالالار، نە دەگەن اقىلدىسىڭدار! ءبارىڭ ساباققا بەلسەندى قاتىستىڭدار، جارايسىڭدار.
سالاسى: ءتىل دامىتۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇي جانۋارلارى
ساباقتىڭ ماقساتى: ءۇي جانۋارلارى جانە ولاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. جۇمباقتاردى شەشۋ ارقىلى بايلانىستىرا سويلەۋگە ۇيرەتۋ. سوزدىك قورىن مولايتۋ. ەستە ساقتاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ. ءۇي جانۋارلاردىڭ تولدەرى تۋرالى ايتۋ. ءۇي جانۋارلارىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سەزىمگە جانە قامقورلىقپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ءداستۇرلى
ساباقتىڭ ادىستەرى: اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۋرەتپەن جانە تاقتامەن جۇمىس، جۇمباق شەشۋ، ويىنشىقتارمەن جۇمىس.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، اۋديوجازبا، ويىنشىقتار، تاعامدار، ماگنيتتى تاقتا.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
جىلۋلىق شەڭبەر.
تاربيەشى: سالەمەتسىڭدەر مە، بالالار؟
ءبىر جىلدا نەشە جىل مەزگىلى بار؟ قانداي؟
بالالار، ءقازىر قاي جىل مەزگىلى؟
كوكتەمنىڭ ايلارىن اتاڭدارشى.
كوكتەمنىڭ العاشقى بەلگىلەرىن بىلەسىڭدەر مە؟
• كۇن جىلىنىپ، جەردى قىزدىرادى.
• كۇن ۇزارىپ، ءتۇن قىسقارادى.
• قار استىنان قىلتيىپ، الدىمەن بايشەشەك گ ۇلى شىعادى
• اعاشتار بۇرشىك اتادى.
• كوكتەمنىڭ بۇلاقتارى، شالشىق - سۋلارى قۇرعاي باستايدى.
• تۋعان جەرگە قۇستار ورالا باستايدى.
• جانۋارلار مەن جاندىكتەر قىسقى ۇيقىدان ويانا باستادى.
• قۇستار ۇيا سالا باستادى.
• جانۋارلار بالالاي باستادى.
تاربيەشى: ال ەندى ءبارىمىز بىرىگىپ كوكتەم تۋرالى ءبىر تاقپاق ايتايىق.
كوكتەم، كوكتەم، كوكتەمدە،
قۇستار كەلىپ جەتكەندە.
قۋانىپ ءبىر قالامىز،
انمەن قارسى الامىز.
تاربيەشى: جاقسى، بالالار، ورىندارىنا وتىرىڭدار.
جاڭا ساباق: ال ەندى ساباقتىڭ تاقىرىبىن اشۋ ءۇشىن بىزگە جۇمباق شەشۋ كەرەك. مۇقيات تىڭداپ، جاۋاپ بەرىڭدەر.
1. ءتورت بۇلاعى – ءسۇت، ءوزى كۇشتى، ءمۇيىزى مىقتى،
شايناڭداعانى ساعىز،
(سيىر)
2. قامىس قۇلاق، توستاعان تۇياق، مىنسەڭ قانات، ءسۇتى ءدارى، ەتى تاماق.
(جىلقى)
3 كىشكەنتاي عانا بويى بار، اينالدىرىپ كيگەن تونى بار.
(قوي)
4. جارعا شىعىپ وينايدى، ويىنعا ءبىر تويمايدى،
بولسا – داعى ساقالى، سەكەڭدەۋدى قويمايدى.
(ەشكى)
5. كەزدەستى ءبىر جانۋار،
ۇستىندە ەكى تاۋى بار
(تۇيە)
6. ءار ءتۇرلى، ورتا بويلى، ۇزىن قۇلاق،
وزىنە مىندەتتەسە، قىزمەت قىلماق.
(ەسەك)
7. لاعىمنىڭ قۇلاعى، مەلتيىپ تۇرادى،
قوزى كورسە بولعانى، ونى تۇرا قۋادى.
(يت)
8. تىكىرەيىپ قۇلاعى
مەنەن بۇرىن تۇرادى.
بويىن جازىپ كەرىلىپ،
بەتى - قولىن جۋادى.
(مىسىق)
بالالار جاۋاپ بەرگەن سايىن، جانۋارلاردىڭ سۋرەتى تاقتاعا ىلىنەدى.
تاربيەشى: دۇرىس، بالالار، ءبارىن تاپتىڭدار. سونىمەن ءبىزدىڭ بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «ءۇي جانۋارلارى» ەكەن. ءقازىر مەن سەندەرگە وسى ءۇي جانۋارلارى تۋرالى اڭگىمە وقىپ بەرەمىن، ال سەندەر مۇقيات تىڭداپ وتىرىڭدار.
ءۇي حايۋاندارى
م. دۋلاتوۆ
«جىلقى، تۇيە، سيىر، قوي، ەشكى، يت، مىسىق، ادامنىڭ ءۇيىنىڭ ماڭايىندا تىرشىلىك ەتەدى. سول ءۇشىن ءۇي حايۋاندارى دەپ اتالادى. ءۇي حايۋاندارى ادامعا كوپ پايدا كەلتىرەدى. جىلقىعا مىنەدى، ونى اربا مەن شاناعا جەگەدى، سۇتىنەن قىمىز اشىتادى. سەمىزدەرىن قىستى كۇنى سوعىمعا سويادى، تەرىسىن ساتىپ، اقشا قىلادى. تۇيەگە جۇك ارتادى، جاباعىسى كۇپىگە جاقسى بولادى، ساتسا، ءجۇنى پۇل بولادى. سيىر مەن قوي ادامداردى ەتىمەن، سۇتىمەن اسىرايدى. يت قاسقىر مەن ۇرىدان ساقتاپ، قورا كۇزەتەدى. وسىلاردىڭ ءبارى تەگىن قىزمەت ەتپەيدى. ولاردىڭ قىزمەتى ءۇشىن ادام اسىرايدى، باعادى، قىستى كۇنى ايازدان توڭبايتىن جىلى قورا جاسايدى، ۇرى، بورىدەن ساقتاۋ ءۇشىن باقتاشى قويادى».
تاربيەشى: سونىمەن ءۇي جانۋارلارى ادامنىڭ جانىندا ءومىر سۇرەدى، ادام وعان قامقورلىق جاسايدى، كۇتەدى، تاماعىن، سۋىن بەرەدى، ال سول ءۇشىن جانۋارلار ادامعا ءوز پايداسىن كورسەتەدى ەكەن.
تاربيەشى: بالالار، ءۇي جانۋارلارىنىڭ تولدەرىن بىلەسىڭدەر مە؟ كىم ايتادى؟
سيىر - بۇزاۋ
جىلقى – قۇلىن
قوي – قوزى
ەشكى – لاق
تۇيە – بوتا
ەسەك – قودىق
يت – كۇشىك
مىسىق – مىسىقاي - مارعاۋ
تاربيەشى: كەرەمەت ءبارىن تاپتىڭدار، قانداي اقىلدى بالالارسىڭدار. ال ءقازىر ءبىز جانۋارلاردىڭ ادامعا قانداي پايداسى بارىن ايتامىز. كانە باستايىق.
بالالار جاۋاپ بەرەدى، تاعامداردى كورسەتەدى.
سيىر – ءسۇت، قايماق، ماي، ىرىمشىك، سۇزبە، قۇرت، ەت، تەرىسىنەن كيىم تىگەدى.
جىلقى – جۇك تاسيدى، قىمىز، ەت، تەرىسىنەن كيىم تىگەدى.
قوي – جۇنىنەن كيىم توقيدى، ەت.
ەشكى – تۇبىتىنەن كيىم توقيدى، ەت.
تۇيە – جۇك تاسيدى، شۇبات، جۇنىنەن كيىم توقيدى، ەت.
ەسەك – جۇك تاسيدى.
يت – ءۇيىمىزدى، مالىمىزدى كۇزەتەدى.
مىسىق – تىشقان اۋلايدى.
تاربيەشى: بالالار ال ەندى كىشكەنە سەرگىپ الايىق، شارشاعان شىعارسىڭدار، شەڭبەرگە تۇرامىز. «تولدەر» ءانىن ايتامىز.
قوشاقانى قويدىڭ،
قايدا قالىپ قويدىڭ؟
بۇلتيىپ تۇر ءبۇيىرىڭ،
قاي ورىستەن تويدىڭ؟
سەكەڭ-- سەكەڭ، ەي لاق،
ءجۇرمىن ساعان كەيىپ - اق.
تىنىم تاپساڭ بولماي ما،
سەكىرمەي - اق كەي ۋاق.
تومپاڭ – تومپاڭ توراي،
داۋىسىنىڭ زورى - اي.
دوكەي بولا قالاسىڭ،
تولىسىمەن ون اي.
بوتاقانى ناردىڭ،
جارعا نەگە باردىڭ؟
تىلەرسەگىڭ دىرىلدەپ،
سەكىرە الماي قالدىڭ.
تاربيەشى: نە قالاي داۋىستايدى؟ ديداكتيكالىق ويىن وينالادى.
سەندەردىڭ الدارىندا سىيقىرلى ءۇي تۇر. ال سول ءۇيدىڭ ىشىندە كىم تۇرادى بەلگىلەرىڭ كەلەدى مە؟ ەندەشە مۇقيات بولىڭدار، تىڭداڭدار دا ايتىڭدار بۇل نە؟
جانۋارلاردىڭ داۋىستارىن تىڭداپ، قاي جانۋار ەكەنىن ايتادى، ينتەراكتيۆتى تاقتادا سول جانۋاردىڭ سۋرەتى شىعادى سلايد بويىنشا.
بالالار كىم جانۋارلار تۋرالى ماقال بىلەدى؟ قانە ايتىپ بەرىڭدەرشى.
ديلناز:
مال وسىرسەڭ قوي ءوسىر،
ءونىمى ونىڭ قول - كوسىر.
ءمولدىر:
ات – ادامنىڭ قاناتى،
اس – ادامنىڭ قۋاتى.
امينا:
مالدى باعا ءبىل،
بابىن تابا ءبىل.
ەركەناز:
ورىسىنە قاراپ مال ءوسىر،
وزەنىنە قاراپ تاۋ ءوسىر.
قورىتىندى: «نە ارتىق؟» ويىنى وينالادى.
بالالاردىڭ الدىنا ءۇي جانۋارلارى مەن جابايى اڭدار ارالاس قويىلادى، بالالار جابايى اڭداردى الى تاستاۋ كەرەك. قالعان جانۋارلاردى ءبىر بىردەن سيپاتتايدى، ولاردىڭ ادامعا پايداسى تۋرالى ايتادى.
تاربيەشى: بۇگىنگى ساباقتا ءبىز نە بىلدىك؟ نەگە ءۇي جانۋارى دەپ ايتادى؟ ال ءۇي جانۋارلارىڭ كۇتۋ قاجەت پا؟ قالاي؟ بالالار، ساباق ۇنادى ما؟ نەسىمەن ۇنادى؟ قاي جەرلەرى تۇسىنىكسىز بولدى؟ كەرەمەت، بالالار، نە دەگەن اقىلدىسىڭدار! ءبارىڭ ساباققا بەلسەندى قاتىستىڭدار، جارايسىڭدار.
You Might Also Like
