جيرەن جامان ادەتتەن
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «جيرەن جامان ادەتتەن»
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: بالالاردى كىشىپەيىلدىلىككە، ۇلكەندى سىيلاۋعا، كومەكتەسە ۇيرەتە وتىرىپ، جاقسى قاسيەتتەردى بويىنا ءسىڭىرىپ، جامان ادەتتەن جيرەن، سەزىنۋ، تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ.
ادەپتىلىك جايلى ومىردە كوپتەگەن ءىس - ارەكەتتەردى زەرتتەپ بىزگە ماعلۇمات بەرە الاتىن ادەپتانۋ سالاسى تۋرالى ءبىلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپتىق جۇمىس، جاعدايدان شىعۋ، تىرەك سىزباسى ارقىلى جيناقتاۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: اباي اتا پورترەتى، بۋكلەت، ءۇنتاسپا، ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. بۇگىنگى زامان ادامى، سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى بولىپ ءوسۋى كەرەك، ونىڭ ەڭ باستىسى وقۋشىلار ءۇشىن ادەپتىلىك.
اسەمپاز بولما ءار نەگە،
ونەرپاز بولساڭ ارقالان
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە،
كەتىگىن تاپتا بار قالان.
ادەپتانۋدىڭ تۇپكى ماقساتى ادام بالاسىنا ادەپسىزدىكتىڭ زياندىلىعىن ءتۇسىندىرىپ، ونىڭ شىرماۋىنان قۇتىلۋدى ۇيرەتۋ، قوعامداعى ەڭ جاقسى ادام - ادەپتى ادام، ادەپتى ادامدار – قوعامنىڭ باعا جەتپەس بايلىعى، مارتەبەسى ەكەنىن ۇعىندىرۋ. ادەپتىلىك زاڭى سالتانات قۇرعان قوعامنىڭ ابىرويى جوعارى، تۇرمىسى ءساندى، تىرشىلىگى شۋاقتى بولادى.
2. سىنىپتى 4 توپقا ءبولۋ، توپ اتاۋلارىمەن تانىسۋ.
1 - توپ «سىيلاستىق». 2 - توپ «سابىرلىق»
3 - توپ «ادەپتىلىك» 4 - توپ «شىنشىلدىق»
3. توپتارعا ارنالعان سۇراقتار
1 - توپقا «مەن ەگەر زاكون قۋاتى قولىمدا بار ادام بولسام، ادام مىنەزىن تۇزەپ بولمايدى دەگەن كىسىنىڭ ءتىلىن كەسەر ەدىم» دەگەن ويشىل. (اباي).
2 - توپقا. اباي «ءۇش اق نارسە ادامنىڭ قاسيەتى» دەگەن ول نە؟ (ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك).
3 - توپقا. كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار، سونان قاشپاق كەرەك دەگەن ەكەن اباي دانا (اۋەلى ناداندىق، ەرىنشەكتىك، زالىمدىق).
4 - توپقا. تەگىندە ادام بالاسى، ادام بالاسىنان ءۇش نارسەمەن وزباق دەدى اباي (اقىل، عىلىم، ار).
اۋەندى ءۇزىلىس: ءان.
جاعداياتتى سۇراقتار، ءار وقۋشى ءوز ويىن ايتادى.
1 - توپقا. سەن وتە اسىعىسسىڭ، سەبەبى ساباققا ۇلگەرۋىڭ قاجەت. كوشەدە بالا جەتەكتەپ كەلە جاتقان قاريا كىسىنى قاعىپ كەتتىڭ، ال ول كىسى قۇلاپ ءتۇستى، نەمەرەسى قورىققاننان جىلاپ جىبەردى. سەنىڭ ارەكەتىڭ قانداي؟
2 - توپقا. ساعان اناڭ جۇمىستان كەلگەنشە ءۇيدى جيناپ قويۋدى ءوتىندى. سەن دوستارىڭمەن ويناپ ءجۇرىپ، بۇل ءوتىنىشتى ۇمىتىپ كەتتىڭ، اناڭ جۇمىستان كەلىپ ساعان رەنجىدى. سەنىڭ ارەكەتىڭ قانداي؟
3 - توپقا. ۇيدە ەشكىم جوق، تەك سەن عانا ەسىكتىڭ قوڭىراۋى ەستىلدى، سەن بارىپ قاراساڭ، اۋىلدان كەلگەن تۋىسقان اپاڭ. سەنىڭ اپاڭ ەسىكتى ەشكىمگە اشپاۋىن ەسكەرتكەن، سەنىڭ ارەكەتىڭ قانداي؟
4 - توپقا. سەنىڭ اناڭ ەڭ جاقسى كورەتىن تاعامىڭدى جاساپ بەردى. سەن وتىرا قالىپ تاماقتى ءىنى - قارىنداستارىڭمەن قوسىلا جەدىڭ دە، دالاداعى ويىنعا جۇگىرىپ كەتتىڭ. سەن نەنى ۇمىتتىڭ.
«اسەمپاز بولما ءار نەگە» كوركەم ءسوز.
ماقال - ماتەل سايىسى، جالعاسىن تابۋ.
1 - توپقا. 1. ادەپتى بالا – ارلى بالا.
ادەپسىز بالا – سورلى بالا.
2. كىشىدەن ىزەت – ۇلكەننەن قۇرمەت.
2 - توپقا. 1. ىزەتكە نايزا بويلامايدى.
2. ادەپتى بالا اتا - اناسىن ماقتاتار،
ادەپسىز بالا اتا - اناسىن قاقساتار.
3 - توپقا. 1. ءبىر جىلى ءسوز - ءبىر كۇنگە ازىق.
2. ادەپتىلىك بەلگىسى – ءيىلىپ سالەم بەرگەنىڭ.
4 - توپقا. 1. سالەم ءسوزدىڭ – اناسى.
2. الىستان التى جاسار بالا كەلسە،
الپىستاعى شال سالەم بەرەدى.
اۋەندى ءۇزىلىس. ءان.
ادەپتىلىككە جاتاتىن قاسيەتتەردى تىرەك سىزباسى ارقىلى توپتاستىرىپ كورەيىك. تىرەك سىزباسىن پايدالانىپ ءار توپ جازىپ شىعادى.
اۋەندى ءۇزىلىس: بي.
وقۋشىلار وزدەرى جاساعان بۇكتەمەلەرىمەن تانىستىرىپ شىعادى.
قورىتىندىلاۋ ءسوز. كورنەكىلىكتەردى ءتۇسىندىرۋ.
بۇگىنگى ساباقتان نە الدىق.
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: بالالاردى كىشىپەيىلدىلىككە، ۇلكەندى سىيلاۋعا، كومەكتەسە ۇيرەتە وتىرىپ، جاقسى قاسيەتتەردى بويىنا ءسىڭىرىپ، جامان ادەتتەن جيرەن، سەزىنۋ، تۇسىنىكتەرىن دامىتۋ.
ادەپتىلىك جايلى ومىردە كوپتەگەن ءىس - ارەكەتتەردى زەرتتەپ بىزگە ماعلۇمات بەرە الاتىن ادەپتانۋ سالاسى تۋرالى ءبىلۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: توپتىق جۇمىس، جاعدايدان شىعۋ، تىرەك سىزباسى ارقىلى جيناقتاۋ، سۇراق - جاۋاپ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: اباي اتا پورترەتى، بۋكلەت، ءۇنتاسپا، ناقىل سوزدەر جازىلعان پلاكاتتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
1. بۇگىنگى زامان ادامى، سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى بولىپ ءوسۋى كەرەك، ونىڭ ەڭ باستىسى وقۋشىلار ءۇشىن ادەپتىلىك.
اسەمپاز بولما ءار نەگە،
ونەرپاز بولساڭ ارقالان
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە،
كەتىگىن تاپتا بار قالان.
ادەپتانۋدىڭ تۇپكى ماقساتى ادام بالاسىنا ادەپسىزدىكتىڭ زياندىلىعىن ءتۇسىندىرىپ، ونىڭ شىرماۋىنان قۇتىلۋدى ۇيرەتۋ، قوعامداعى ەڭ جاقسى ادام - ادەپتى ادام، ادەپتى ادامدار – قوعامنىڭ باعا جەتپەس بايلىعى، مارتەبەسى ەكەنىن ۇعىندىرۋ. ادەپتىلىك زاڭى سالتانات قۇرعان قوعامنىڭ ابىرويى جوعارى، تۇرمىسى ءساندى، تىرشىلىگى شۋاقتى بولادى.
2. سىنىپتى 4 توپقا ءبولۋ، توپ اتاۋلارىمەن تانىسۋ.
1 - توپ «سىيلاستىق». 2 - توپ «سابىرلىق»
3 - توپ «ادەپتىلىك» 4 - توپ «شىنشىلدىق»
3. توپتارعا ارنالعان سۇراقتار
1 - توپقا «مەن ەگەر زاكون قۋاتى قولىمدا بار ادام بولسام، ادام مىنەزىن تۇزەپ بولمايدى دەگەن كىسىنىڭ ءتىلىن كەسەر ەدىم» دەگەن ويشىل. (اباي).
2 - توپقا. اباي «ءۇش اق نارسە ادامنىڭ قاسيەتى» دەگەن ول نە؟ (ىستىق قايرات، نۇرلى اقىل، جىلى جۇرەك).
3 - توپقا. كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار، سونان قاشپاق كەرەك دەگەن ەكەن اباي دانا (اۋەلى ناداندىق، ەرىنشەكتىك، زالىمدىق).
4 - توپقا. تەگىندە ادام بالاسى، ادام بالاسىنان ءۇش نارسەمەن وزباق دەدى اباي (اقىل، عىلىم، ار).
اۋەندى ءۇزىلىس: ءان.
جاعداياتتى سۇراقتار، ءار وقۋشى ءوز ويىن ايتادى.
1 - توپقا. سەن وتە اسىعىسسىڭ، سەبەبى ساباققا ۇلگەرۋىڭ قاجەت. كوشەدە بالا جەتەكتەپ كەلە جاتقان قاريا كىسىنى قاعىپ كەتتىڭ، ال ول كىسى قۇلاپ ءتۇستى، نەمەرەسى قورىققاننان جىلاپ جىبەردى. سەنىڭ ارەكەتىڭ قانداي؟
2 - توپقا. ساعان اناڭ جۇمىستان كەلگەنشە ءۇيدى جيناپ قويۋدى ءوتىندى. سەن دوستارىڭمەن ويناپ ءجۇرىپ، بۇل ءوتىنىشتى ۇمىتىپ كەتتىڭ، اناڭ جۇمىستان كەلىپ ساعان رەنجىدى. سەنىڭ ارەكەتىڭ قانداي؟
3 - توپقا. ۇيدە ەشكىم جوق، تەك سەن عانا ەسىكتىڭ قوڭىراۋى ەستىلدى، سەن بارىپ قاراساڭ، اۋىلدان كەلگەن تۋىسقان اپاڭ. سەنىڭ اپاڭ ەسىكتى ەشكىمگە اشپاۋىن ەسكەرتكەن، سەنىڭ ارەكەتىڭ قانداي؟
4 - توپقا. سەنىڭ اناڭ ەڭ جاقسى كورەتىن تاعامىڭدى جاساپ بەردى. سەن وتىرا قالىپ تاماقتى ءىنى - قارىنداستارىڭمەن قوسىلا جەدىڭ دە، دالاداعى ويىنعا جۇگىرىپ كەتتىڭ. سەن نەنى ۇمىتتىڭ.
«اسەمپاز بولما ءار نەگە» كوركەم ءسوز.
ماقال - ماتەل سايىسى، جالعاسىن تابۋ.
1 - توپقا. 1. ادەپتى بالا – ارلى بالا.
ادەپسىز بالا – سورلى بالا.
2. كىشىدەن ىزەت – ۇلكەننەن قۇرمەت.
2 - توپقا. 1. ىزەتكە نايزا بويلامايدى.
2. ادەپتى بالا اتا - اناسىن ماقتاتار،
ادەپسىز بالا اتا - اناسىن قاقساتار.
3 - توپقا. 1. ءبىر جىلى ءسوز - ءبىر كۇنگە ازىق.
2. ادەپتىلىك بەلگىسى – ءيىلىپ سالەم بەرگەنىڭ.
4 - توپقا. 1. سالەم ءسوزدىڭ – اناسى.
2. الىستان التى جاسار بالا كەلسە،
الپىستاعى شال سالەم بەرەدى.
اۋەندى ءۇزىلىس. ءان.
ادەپتىلىككە جاتاتىن قاسيەتتەردى تىرەك سىزباسى ارقىلى توپتاستىرىپ كورەيىك. تىرەك سىزباسىن پايدالانىپ ءار توپ جازىپ شىعادى.
اۋەندى ءۇزىلىس: بي.
وقۋشىلار وزدەرى جاساعان بۇكتەمەلەرىمەن تانىستىرىپ شىعادى.
قورىتىندىلاۋ ءسوز. كورنەكىلىكتەردى ءتۇسىندىرۋ.
بۇگىنگى ساباقتان نە الدىق.
You Might Also Like
