ءدىني ەكسترەميزم
1. ءدىني ەكسترەميزم جايلى، ەكسترەميستىك ۇيىمدارمەن كۇرەستەگى مەملەكەتتىك ساياسات جايلى تۇسىنىك بەرۋ.
2. دەسترۋكتيۆتى ۇيىمدار جانە ونىڭ تۇرلەرى، ءدىني سەكتالار نەمەسە ۇيىمدارعا تارتۋعا ارەكەت جاساۋ جاعدايلارى.
3. لاڭكەستىكتىڭ انىقتاماسىن، سيپاتتاماسىن بەرۋ، ءتۇرى مەن ادىستەرىنە توقتالۋ.
تاقىرىپتاعى وزەكتى ماسەلەلەر. تاريحىندا ءدىني نانىمدارى جانە ءدىني سانالارى بولماعان حالىق جوق دەسەك بولادى. سونىمەن قاتار، دىنگە كوزقاراس ءار داۋىردە ءارتۇرلى بولدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە 100 دەن اسا ەتنوستار تۇرادى جانە كوپتەگەن ءدىني وداقتار بار. مۇسىلمان ءدىنى مەن حريستيان دىنىنە قۇلشىلىق ەتەتىندەردىڭ سانى 90%- عا جەتەتىن بولسا، بۇدان باسقا دا بۋدديزم، كاتوليسيزم،
پروتەستانتتىق جانە ت. ب. دىندەر تاراعان.
قازاقستان تاۋەلسىزدىك الىپ، ءوزىن دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى باعالايتىن تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە جاريالاي وتىرىپ، سونىڭ ءبىر ايعاعى ەتىپ ءدىني ۇيىمداردىڭ ءىس - ارەكەتىنە مەملەكەت تاراپىنان شەكتەۋدى الىپ تاستاۋ، ازاماتتاردى ءدىني كوزقاراستار ءۇشىن قۋدالاۋدى توقتاتۋ – وسىنىڭ بارلىعى ەلىمىزدە «ءدىني تولقۋلارعا» الىپ كەلدى. تاۋەلسىزدىك جىلدار بارىسىنداعى دىنشىلدەر قاۋىمىنىڭ سانى 6 مىڭعا جۋىقتادى.
ءدىن ۇلتتىق وزىندىك سانانى قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسەدى، بىرىكتىرەدى، وتاننىڭ تاريحىنا ماقتانىش سەزىمىن ۇيالاتادى، ءوزىنىڭ حالقىنا، ونىڭ مادەنيەتىنە، سالت - داستۇرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى وياتادى. ءبىراق، ول سونىمەن قوسا جەكە تۇلعاداعى ەڭ تومەنگى سەزىمدى: باسقا دىنگە سەنۋشىلەرگە دەگەن جەككورۋشىلىكتى، شوۆينيزم مەن ۇلتشىلدىقتى قوزدىرۋى مۇمكىن. شوۆينيزم مەن ۇلتشىلدىقتىڭ ناعىز ءتۇرى ناسيونال - راديكاليزم، فاشيزم، لاڭكەستىك، ادامدارعا قاستاندىق.
سوڭعى جىلدارى لاڭكەستىكتىڭ ءبىر ءتۇرى – ءدىني ەكسترەميزم كەڭىنەن تارالۋدا. ءدىني ۇيىمداردىڭ باسقا مەملەكەتتىڭ سىرتقى جانە ىشكى ساياساتىنا، ادامداردىڭ پسيحولوگياسىنا اسەر ەتۋگە ارەكەتى ءقاۋىپتى سيپات الىپ كەلەدى.
ونىڭ قاۋىپتىلىگى سول، ءدىني ەكسترەميستىك ۇيىمدار قانداي - دا ءبىر ەلدەگى قالىپتاسقان ءتارتىپتى بۇزۋعا ارەكەت جاسايدى جانە بۇل ىستە ءوزىنىڭ قاتارىنا جاستاردى تارتادى.
1. ق ر كونستيتۋسياسىنىڭ 5 بابىندا ءدىني ۇيىمدار مەن دىندەر جونىندە: «ماقساتى – كونستيتۋسيالىق قۇرىلىستى كۇشتەپ وزگەرتۋگە، رەسپۋبليكانىڭ ءبىرتۇتاستىعىن بۇزۋعا، مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىگىنە زيانىن تيگىزۋگە، الەۋمەتتىك ناسىلدىك، ۇلتتىق، ءدىني، قاۋىمداستىق جانە تۋىستىق ارازدىقتى تاراتۋعا، سونىمەن بىرگە زاڭمەن قاراستىرىلماعان اسكەري قۇرامالار قۇرۋعا باعىتتالعان قوعامدىق ۇيىمداردى قۇرۋعا، ارەكەت ەتۋىنە تىيىم سالىنادى».
2. ق ر تەرريتورياسىندا 250 - گە جۋىق شەتەل ميسسيونەرلەرى جۇمىس جاسايدى. ولاردىڭ ىشىندە يسلامدى نەمەسە باسقا ءدىندى جامىلىپ، وزدەرىنىڭ ساياسي نەمەسە باسقا دا ماقساتتارىنا جەتۋگە تىرىساتىندارى دا بار. بۇنداي ۇيىمنىڭ جاقتاۋشىلارى وزدەرىنىڭ قاتارىنا جوعارعى وقۋ ورنى عيماراتتارىنىڭ نەمەسە قوعامدىق ورىنداردىڭ جانىندا ۇگىت قاعازدارىن، ال كەيدە ەسىرتكى تاراتا وتىرىپ جاستاردى تارتادى. ارنالعان تاپسىرمالار بەرىلەدى. ءار توپتىڭ جەتەكشىلەرى نە سەبەپتى جاستار، ال كەيدە وقىعان، جاسى تولعان ادامداردىڭ ءوزى وسىنداي ۇگىتتەۋلەردىڭ اسەرىنە ءتۇسىپ قالادى؟
2. دەسترۋكتيۆتى ۇيىمدار جانە ونىڭ تۇرلەرى، ءدىني سەكتالار نەمەسە ۇيىمدارعا تارتۋعا ارەكەت جاساۋ جاعدايلارى.
3. لاڭكەستىكتىڭ انىقتاماسىن، سيپاتتاماسىن بەرۋ، ءتۇرى مەن ادىستەرىنە توقتالۋ.
تاقىرىپتاعى وزەكتى ماسەلەلەر. تاريحىندا ءدىني نانىمدارى جانە ءدىني سانالارى بولماعان حالىق جوق دەسەك بولادى. سونىمەن قاتار، دىنگە كوزقاراس ءار داۋىردە ءارتۇرلى بولدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە 100 دەن اسا ەتنوستار تۇرادى جانە كوپتەگەن ءدىني وداقتار بار. مۇسىلمان ءدىنى مەن حريستيان دىنىنە قۇلشىلىق ەتەتىندەردىڭ سانى 90%- عا جەتەتىن بولسا، بۇدان باسقا دا بۋدديزم، كاتوليسيزم،
پروتەستانتتىق جانە ت. ب. دىندەر تاراعان.
قازاقستان تاۋەلسىزدىك الىپ، ءوزىن دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى باعالايتىن تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە جاريالاي وتىرىپ، سونىڭ ءبىر ايعاعى ەتىپ ءدىني ۇيىمداردىڭ ءىس - ارەكەتىنە مەملەكەت تاراپىنان شەكتەۋدى الىپ تاستاۋ، ازاماتتاردى ءدىني كوزقاراستار ءۇشىن قۋدالاۋدى توقتاتۋ – وسىنىڭ بارلىعى ەلىمىزدە «ءدىني تولقۋلارعا» الىپ كەلدى. تاۋەلسىزدىك جىلدار بارىسىنداعى دىنشىلدەر قاۋىمىنىڭ سانى 6 مىڭعا جۋىقتادى.
ءدىن ۇلتتىق وزىندىك سانانى قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسەدى، بىرىكتىرەدى، وتاننىڭ تاريحىنا ماقتانىش سەزىمىن ۇيالاتادى، ءوزىنىڭ حالقىنا، ونىڭ مادەنيەتىنە، سالت - داستۇرىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتى وياتادى. ءبىراق، ول سونىمەن قوسا جەكە تۇلعاداعى ەڭ تومەنگى سەزىمدى: باسقا دىنگە سەنۋشىلەرگە دەگەن جەككورۋشىلىكتى، شوۆينيزم مەن ۇلتشىلدىقتى قوزدىرۋى مۇمكىن. شوۆينيزم مەن ۇلتشىلدىقتىڭ ناعىز ءتۇرى ناسيونال - راديكاليزم، فاشيزم، لاڭكەستىك، ادامدارعا قاستاندىق.
سوڭعى جىلدارى لاڭكەستىكتىڭ ءبىر ءتۇرى – ءدىني ەكسترەميزم كەڭىنەن تارالۋدا. ءدىني ۇيىمداردىڭ باسقا مەملەكەتتىڭ سىرتقى جانە ىشكى ساياساتىنا، ادامداردىڭ پسيحولوگياسىنا اسەر ەتۋگە ارەكەتى ءقاۋىپتى سيپات الىپ كەلەدى.
ونىڭ قاۋىپتىلىگى سول، ءدىني ەكسترەميستىك ۇيىمدار قانداي - دا ءبىر ەلدەگى قالىپتاسقان ءتارتىپتى بۇزۋعا ارەكەت جاسايدى جانە بۇل ىستە ءوزىنىڭ قاتارىنا جاستاردى تارتادى.
1. ق ر كونستيتۋسياسىنىڭ 5 بابىندا ءدىني ۇيىمدار مەن دىندەر جونىندە: «ماقساتى – كونستيتۋسيالىق قۇرىلىستى كۇشتەپ وزگەرتۋگە، رەسپۋبليكانىڭ ءبىرتۇتاستىعىن بۇزۋعا، مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىگىنە زيانىن تيگىزۋگە، الەۋمەتتىك ناسىلدىك، ۇلتتىق، ءدىني، قاۋىمداستىق جانە تۋىستىق ارازدىقتى تاراتۋعا، سونىمەن بىرگە زاڭمەن قاراستىرىلماعان اسكەري قۇرامالار قۇرۋعا باعىتتالعان قوعامدىق ۇيىمداردى قۇرۋعا، ارەكەت ەتۋىنە تىيىم سالىنادى».
2. ق ر تەرريتورياسىندا 250 - گە جۋىق شەتەل ميسسيونەرلەرى جۇمىس جاسايدى. ولاردىڭ ىشىندە يسلامدى نەمەسە باسقا ءدىندى جامىلىپ، وزدەرىنىڭ ساياسي نەمەسە باسقا دا ماقساتتارىنا جەتۋگە تىرىساتىندارى دا بار. بۇنداي ۇيىمنىڭ جاقتاۋشىلارى وزدەرىنىڭ قاتارىنا جوعارعى وقۋ ورنى عيماراتتارىنىڭ نەمەسە قوعامدىق ورىنداردىڭ جانىندا ۇگىت قاعازدارىن، ال كەيدە ەسىرتكى تاراتا وتىرىپ جاستاردى تارتادى. ارنالعان تاپسىرمالار بەرىلەدى. ءار توپتىڭ جەتەكشىلەرى نە سەبەپتى جاستار، ال كەيدە وقىعان، جاسى تولعان ادامداردىڭ ءوزى وسىنداي ۇگىتتەۋلەردىڭ اسەرىنە ءتۇسىپ قالادى؟
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
center]جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالار جانە ولاردى تاريحتى وقىتۋدا پايدالانۋ[/center]
