InfoHub Logo

ماگيسترانت: نۋرمەتوۆا اينۋرا تاشماگومەدوۆنا 

ماتەماتيكا ، 1 – كۋرس. 

تاقىرىبى: قازىرگى ۇيالى تەلەفوننىڭ ادام ومىرىنە اسەرى

قازىرگى ۇيالى تەلەفوننىڭ ادام ومىرىنە اسەرى 

ساۋالناما:

1. ۇيالى تەلەفوننان شىعاتن ساۋلەلەر ادام دەنساۋلىعىنا زياندى دەپ ويلايسىز با؟ 

ءيا. 
جوق. 
بىلمەيمىن 

2. ءسىز ۇيالى تەلەفون تاڭداعاندا تومەندەگى كورسەتىلگەن قاسيەتتەردىڭ قايسىسى ماڭىزدى دەپ ەسەپتەيسىز؟ 

قۇنى. 
توزىمدىلىگى. 
قىزمەت تۇرلەرى. 

ءوندىرۋشى تانىمالدىعى. 

3. SAR دەگەن نە؟ ءسىز ۇيالى تەلەفونىڭىزدىڭ SAR-ىن بىلەسىز بە؟ 

ءيا. 
جوق. 
بىلمەيمىن 

4. ۇيالى تەلەفونمەن حابارلاسۋدىڭ قاي ءتۇرىن ءجيى پايدالاناسىز؟ 

سويلەسۋدى 
SMS ارقىلى بايلانىسۋدى 

5. ۇيالى تەلەفونمەن ورتا ەسەپپەن (1 حابارلاسۋعا) قانشا ۋاقىت سويلەسەسىز؟ 

10-45 سەك 
5-10 مينۋت 
15 مينۋتتان ارتىق 

6. ۇيدە بولساڭىز قاي تەلەفوندى قولدانۋعا تىرىساسىز؟ 

ءۇي تەلەفونىن 

ۇيالى تەلەفوندى

 

بۇگىندە ۇيالى تەلەفوندارسىز جۇمىس ىستەۋ، ءىستى ءبىتىرۋ مۇمكىن ەمەس. ءقازىر ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىندا ۇيالى تەلەفون. جاس تا، كارى دە بىر-بىرىمەن تەلەفوندى قۇلاققا توسىپ، كۇندىز-تۇنى سويلەسۋمەن بولادى. بۇرىن ۇيالى تەلەفون دەگەندى تەك قانا قالتالى ازاماتتاردىڭ قولىنان كورەتىن بولساق، وسى كۇنى تيتتەي بالالاردىڭ دا قولىنان تۇسپەيتىن ويىنشىققا اينالعان. ونى ايتاسىز، الىستاعى اۋىلدارىڭىزدىڭ «وزىندە» سوتكاسىز» ءۇي جوق. ال ەندى ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ قولىندا، جامباسىندا، قالتاسىندا، سومكەسىندە، كەۋدەسىندە جۇرگەن وسى «سوتكا» دەگەنىڭىز ادامعا قانشالىقتى زياندى؟ امەريكالىق ماماندار اشقان جاڭالىققا بۇل كۇندە ەشكىم تاڭعالمايتىن بولدى. وسىدان ەكى جىل بۇرىن «ەكىقابات ايەلدەر مەن جاس بالالاردىڭ ۇيالى تەلەفوندى پايدالانۋى ولاردىڭ دەنساۋلىعىنا وراسان زيانىن تيگىزەدى» دەپ يوندىق ەمەس ساۋلەلەردەن قورعانۋ جونىندەگى رەسەي ۇلتتىق كوميتەتى دە دابىل قاققان بولاتىن. 

ۇيالى تەلەفون بالالاردىڭ دەنساۋلىعىنا كەرى اسەر ەتەدى ەكەن. ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشارلايدى. تانىمدىق قابىلەتى تومەندەيدى. بويدى سۇلەسوقتىق پەن بويكۇيەزدىك بيلەيدى. بالالاردىڭ كوبىسى اشۋشاڭ، شارشاۋىق، جۇيكەسى تەز قۇريدى. ال ۇيالى تەلەفونمەن ۇزاق سويلەسەتىن بالالاردىڭ جۇيكەسى جۇقارىپ، دەپرەسسيالىق سيندرومعا ۇرىنۋى جيىلەيتىن كورىنەدى. 

ادامدار پويىزدا، ليفت ىشىندە تەلەفونمەن سويلەسىپ جاتادى. ەڭ زيانى دا وسى ەكەن. ۇيالى تەلەفوننىڭ انتەنناسى مۇنداي جاعدايدا جوعارى دەڭگەيدە رادياسيا شىعارادى. بۇل اينالىپ كەلگەندە ادامنىڭ دەنە بولىكتەرىن قىزدىرىپ، دەنساۋلىعىنا كەرى اسەر بەرەتىن كورىنەدى. اسىرەسە، جاستار كۇندىز-تۇنى ۇيالى تەلەفونعا جابىسىپ، قولدارىنان ءبىر تاستامايدى. تۇنىمەن مۋزىكا تىڭدايدى، بىر-بىرىنە حابار جىبەرەدى. ايتەۋىر تىنىم جوق. زاريادتايتىن قوندىرعى جارتى مەتر جەردە بولسا، وندا جوعارى كەرنەۋلى ەلەكتر سىمىنىڭ استىندا ۇيىقتاعانمەن بىردەي ەكەن. ءتىپتى مۇنىڭ سوڭى ميدا قاتەرلى ىسىكتىڭ پايدا بولۋىنا اكەلەدى. عالىمدار سۇمدىق سوراقى جايتتاردى دا انىقتاپ وتىر. ۇيالى تەلەفونمەن ۇزاق سويلەسسەڭىز، ول ادام ميىن ءبىر گرادۋسقا دەيىن قىزدىرادى ەكەن. 

شۆەدتىك عالىمدار پايدالانۋشىلاردىڭ 84%-ى قۇلاق تۇسىندا تەمپەراتۋرانىڭ كوتەرىلۋىن، 60 ۇيقىشىلدىققا بەيىمدەلۋىن، 50%-ى باس اۋرۋىنىڭ كۇشەيۋىن انىقتاعان. 

انكارا دارىگەرلەر پالاتاسىنان جاسالعان مالىمدەمەدە ۇيالى تەلەفون جانە ونىڭ ستانسيالارىنىڭ مەكتەپتىڭ اۋلاسىنا، بالا باقشالار، اۋرۋحانالار، ساياباق سەكىلدى الەۋمەتتىك تۇرمىس مەكەندەرىنە قۇرىلماۋى كەرەك ەكەنى ايتىلدى. 

مالىمدەمەدە سونداي-اق بىلاي دەلىندى: « ەۋروپانىڭ 5 ەلىندە جاسالعان زەرتتەۋدىڭ قورىتىندىسى ەڭ از دەگەندە 10 جىلدان بەرى ۇيالى تەلەفون قولدانعان ادامداردا كەيبىر مي راگىنىڭ كەزدەسۋ جيىلىگىنىڭ ارتقانىن كورسەتتى. وسى ماسەلەمەن بىرگە دنك-داعى وزگەرىستەر، جۇيكە كلەتكالارىنداعى وزگەرىستەر، ميدىڭ جۇمىسى مەن ۇيقىداعى وزگەرىستەر سەكىلدى اۋرۋلار دا ورتاعا شىعۋدا».

ۇيالى تەلەفونمەن سويلەسۋدەن گورى حابارلاما جازۋ بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر ءۇشىن قولايلى. سەبەبى سويلەسۋ كەزىندە قۇلاققا بەرىلەتىن ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەر حابارلاما جىبەرۋدەن الدەقايدا كوبىرەك بولىنەدى.

ۇيالى تەلەفوننىڭ ادام اعزاسىنا قانشالىقتى زياندى اسەر ەتەتىنى تۋرالى ءاربىر قولدانۋشى سەنەدى، ءبىراق ءمان بەرمەيدى. تەلەفوننىڭ قوسۋلى قالپىندا جاي جاتقاندا زيانى تيمەيدى. الايدا اپپاراتتىڭ قۇرامداس، ايىرىلماس مۇشەسى "Transmitter" ("تاراتقىش"، پەرەداچيك) ىسكە قوسىلعان كەزدەرى عانا ادام اعزاسىنا زيان اكەلەدى. اسىرەسە، تەلەفونداعى sim-كارتانى وپەراتورمەن بايلانىستىرۋ ماقساتىندا اپپارات انتەنناسىندا وندىرىلەتىن ەلەكتروماگنيتتى ەنەرگيا زيان. 

تەلەفون انتەنناسىنان ءبولىنىپ شىعاتىن ەنەرگيا اۋاعا تاراتىلىپ قويماي، ادامنىڭ قۇلاق تۇسىنداعى ءتىرى كلەتكالارعا جۇتقىزىلادى. ويتكەنى ەنەرگيا ەشقايدا جوعالىپ كەتپەيدى، ءبىر تۇردەن ەكىنشى ءبىر تۇرگە اينالادى. 

ول كلەتكا ميعا قۇتقارۋ سيگنالىن جىبەرەدى، الايدا ول سيگنالدىڭ قۋاتىن تەلەفوننان شىعىپ جاتقان سيگنال قۋاتى باسىپ كەتەدى. 

ۇيالى بايلانىس قۇرالىمەن سويلەسۋ ۇزاقتىعىن 3 مينۋتتان ارتىق قولدانۋ وتە زيان. قۇلاق تىڭداعىش ارقىلى 70%-داي ازايادى. زيان تيگىزىلەتىن ۋاقىت سيگنالدى 

قابىلداعاننان كەيىنگى 20-30 سەكۋند. ودان ارى زيان كۇشى كۇرت ازايادى. 


ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەندىرۋدىڭ ادام اعزاسىنا تيگىزەر زيانى تۋرالى جيناقتالعان بىلىمدەر، تەلەفوننىڭ ساۋلەلەنۋى سياقتى باسقا دا ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەندىرۋلەر ونىمەن بايلانىسقا تۇسكەن ادامدار دەنساۋلىعىنا، فيزيولوگيالىق جاي-كۇيىنە اسەر ەتەدى. 

ۇيالى تەلەفوننىڭ جۇمىس جاساپ تۇرعانداعى ساۋلەلەندىرۋ اۋماعى باستىڭ مي قالپاقشاسى مەن ەستۋ، كورۋ قابىلەتىنە ەداۋىر اسەرى بولاتىندىعىندا. ۇزاق مەرزىمدى ساۋلەلەندىرۋ ميدىڭ كەيبىر قۇرىلىمدارىنىڭ بيوەلەكترلىك بەلسەندىلىگىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن جانە ونىڭ جۇمىسىنا (ايتالىق، ەستە ساقتاۋدىڭ قىسقا جانە ۇزاق مەرزىمدى جاعدايىنا) كەرى اسەرىن تيگىزەدى. ەۋروپا عالىمدارى جاقىندا مىناداي قورقىنىشتى قورىتىندى جاسادى: 10 جىلدان ارتىق ۇيالى تەلەفوندى پايدالانعان ادامدا ميدىڭ گەماتوەنسەفاليكالىق كەدەرگىلەرىنىڭ بۇزىلۋى باستالادى، ياعني ميعا زياندى زاتتاردىڭ كىرمەۋىنە سەبەپكەر بولاتىن سۇزگىشتىڭ قابىرعالارى بىتەلەدى. بۇل

---

5 يز 6

بولاشاقتا ادامدى ميدىڭ قاتەرلى ىسىك اۋرۋىنا شالدىعۋىنا اكەلىپ سوقتىرادى. ءبىزدىڭ ومىرىمىزدەگى سوقپاقتار مۇنداي ەلەكتروماگنيتتىك قىسىمدى كوتەرە الماۋى مۇمكىن. كەيبىر ساراپشىلار «ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگى السگەيمەر جانە پاركينسون اۋرۋلارىنا شالدىعادى» دەپ جورامالدايدى. سونىمەن قاتار جۇرگىزىلگەن تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ، ساۋلەنىڭ اسەرى تەك جيناقتالىپ قالمايدى، كەيىنگى ۇرپاققا بەرىلەدى دەگەن قورىتىندىعا كەلىپ وتىر. 

SAR (اعىلش. Specific Absorption Rates) – ۇيالى تەلەفون پايدالانعان 1 سەكۋند ىشىندە ادام اعزاسىنا جۇتىلاتىن ەڭ جوعارى مەنشىكتى قۋاتتى كورسەتەتىن مەنشىكتى كوەففيسەنتى. ونىڭ ولشەم بىرلىگى 1ۆت/كگ. 

ەۋروپادا رۇقسات ەتۋ ءمانى 10 گراممعا 2 ۆت/كگ 

اقش-تا 1 گراممعا 1،6 ۆت/كگ 
رەسەي، تمد-دا 1ۆت/سم22و 

SAR نەعۇرلىم تومەن بولسا، ۇيالى تەلەفوننىڭ ساپاسى جوعارى. 

ءوز ۇيالى تەلەفونىڭىزدىڭ SAR ءبىلۋ ءۇشىن نۇسقاۋلىقتى وقۋ كەرەك. www.cnews.ru/reviews/phones/sar.shtmlask.li/sar.html

بۇكىلالەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ باسشىلىعىمەن «Interphone» دەگەن اتاۋمەن زەرتتەۋ جۇرگىزىلگەن 2000-2004 جج. ارالىعىندا 13 ەلدە جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋگە 12800 ادام تارتىلعان. ۇيالى تەلەفون پايدالانۋ مەن مي ىسىگى اراسىندا ءوسۋ جاعدايى 8 جاعدايدىڭ التاۋىندا انىقتالسا، 1 زەرتتەۋ 

بويىنشا مي ىسىگىنىڭ ءبىرى گليوما 39% وسكەن. 

كۇنىنە 4 رەتتەن ارتىق پايدالانۋشىلاردىڭ باس اۋرۋى 3،6 ەسە كوبەيگەن، قان قىسىمى جوعارىلاعان. 1 ساعاتتان ارتىق كۇنىنە 2 رەتتەن ارتىق سويلەسۋشىلەردە مي راگىنا شالدىعۋشىلار ارتقان. 

ۇلىبريتانيا، جاپونيا ەلدەرىندە جاسوسپىرىمدەردىڭ ويلاۋ قابىلەتىنىڭ 
تومەندەۋى، تۇيىقتالۋى، اشۋلانشىقتىعى ءجيى كەزدەسىپ، ۇيالى تەلەفوندى 16 جاستان باستاپ ۇستاۋعا بولادى. الايدا اسىرا پايدالانۋعا، ۋاقىتتى ۇتىمسىز بولۋگە رۇقسات بەرمەۋدى ۇسىنادى.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا ادام دەنساۋلىعىنىڭ 50%-ى ءومىر ءسۇرۋ سيپاتىنان، 17-20%- الەۋمەتتىك جانە تابيعي جاعدايدان، 17-20%- تۇقىمقۋالاۋشىلىق ەرەكشەلىكتەرىنەن، 8-9%-ى دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىنىڭ ءتيىمدى جۇمىستانۋىنان تاۋەلدى ەكەن. بۇدان، ادام ءومىرىنىڭ زياندى اسەردەن قاشىق بولۋى ءوز دەنساۋلىعىنا نەمقۇرايلى قاراۋىنان، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋىنان، ساۋاتتىلىعىنان بايلانىستى ەكەنى شىعادى. ادام وركەنيەتتىڭ جەتىستىكتەرىن ءوز دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرۋىنە جول بەرمەۋى ءتيىس. 

كەڭەستەر: 

1. ۇيالى تەلەفوندى قاجەتتىلىككە قاراي پايدالانۋ كەرەك. 

2. ۇيدە بولساڭىز، ۇيالى تەلەفوندى پايدالانباي، ءۇي تەلەفونىمەن سويلەسكەنىڭىز دۇرىس. 

3. SAR بويىنشا ۇيالى تەلەفون ۇلگىسىن تاڭداعان دۇرىس. 

4. جاسوسپىرىمدەر مەن بالالارعا ۇيالى تەلەفون پايدالانۋ مادەنيەتىن ۇيرەتكەن ءجون. 

5. 12 جاسقا دەيىن ۇيالى تەلەفوندى پايدالانۋعا تىيىم سالۋ قاجەت. 

6. ۇيالى تەلەفونمەن قىسقا سويلەسۋگە ۇيرەنۋ كەرەك. 

7. ۇيالى تەلەفونمەن سويلەسكەندە قۇلاقتى الماستىرىپ، 8 تۇرىندە ۇستاعان دۇرىس. 

8. سويلەسۋدى SMS قىزمەتىنە الماستىرۋعا تىرىسقان ءجون.

9. ديناميك ارقىلى داۋىستىق بايلانىسقا ۇمتىلعان دۇرىس. 

10. سويلەسۋ ۋاقىتىن 3 مينۋتتان ارتتىرماۋعا تىرىسقان ءجون. 

11. ەكى سويلەسۋ اراسىنداعى ءۇزىلىس ۋاقىتى 15 مينۋتتان كەم بولماۋى ءتيىس. 

12. نايزاعاي ويناۋى، كۇن كۇركىرەۋى كەزىندە ۇيالى تەلەفوندى پايدالانباۋ كەرەك. 

13. اۆتوموبيلدە، جەلىنى انتەنننا ۇستامايتىن ورىنداردا قولدانباعان دۇرىس. 

---