ۇيشىك ەرتەگىسى بويىنشا
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى،
اقجار اۋدانى، تالشىق سەلوسى
"بالدىرعان" بالالار بوبەك باقشاسى تاربيەشىسى
توكۋشيەۆا ايناگۋل شوكەنايەۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇيشىك ەرتەگىسى بويىنشا
ساباقتىڭ ماقساتى:
1 - دەن 5 - كە دەيىن تۋرا جانە كەرى ساناۋ، ساندار تاڭبالارىن اتاۋ. گەومەتريالىق پىشىندەردى، تۇستەردى اجىراتۋ جانە دۇرىس اتاۋ، ولارعا ۇقساس زاتتاردى تابا ءبىلۋ. ماتەماتيكا ساباعىنا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ. زەيىن، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
بالالاردى دوستىققا، بىرلىككە باۋلۋ، ەرتەگىلەردى سۇيۋگە جانە ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ. تانىمدىق اياسىن كەڭەيتۋ، ەرتەگىنى كەيىپكەرلەندىرە وتىرىپ بايلانىستىرىپ سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، قايتالاۋ، سۇراق - جاۋاپ، تىڭداۋ، وي - قوزعاۋ، ديداكتيكالىق ويىندار.
ساباقتىڭ بارىسى:
بالالار بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىز ەرەكشە، ويتكەنى ءىس - ارەكەتىمىزگە قوناقتار كەلىپ وتىر. ەندەشە بارلىعىمىز شەڭبەرگە تۇرايىق.
شاتتىق شەڭبەرى:
دوڭگەلەنىپ تۇرايىق،
شەڭبەردى ءبىز قۇرايىق.
قول ۇستاسىپ ءبارىمىز
اق تىلەكتى جولدايىق.
الەمدە نۇر تىنىشتىق،
ءاربىر بەيبىت كۇن ىستىق.
قايىرلى تاڭ باقشامىز!
قايىرلى تاڭ دوستارىم!
(ال ەندى قوناقتارمەن دە امانداسايىق)
- سالەمەتسىزدەر مە قوناقتار!
(ورىندىقتارىنا بالالار بارىپ وتىرادى)
- بالالار، سەندەر ەرتەگىلەردى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟
بۇگىن ءبىز وتكەن ەرتەگىلەردى ەسكە تۇسىرەمىز. مەن سەندەرگە ەرتەگىلەردەن ۇزىندىلەر وقيمىن، ال سەندەر ەرتەگىنى اتايسىڭ - دار، جاقسى ما.
-«ماشا مەن ايۋ»، «جابايى قازدار»، «اقشا قار»، «جەتى لاق»، «ۇيشىك» ەرتەگىلەردەن ۇزىندىلەر وقۋ. «ۇيشىك» ەرتەگىسىنە قىسقاشا توقتالۋ، كەيىپكەرلەردى اتاۋ.
بۇگىنگى ءىس - ارەكەتىمىزگە «ۇيشىك» ەرتەگىنىڭ كەيىپكەرلەرى ءوز تاپسىرمالارىمەن بىرگە كەلەدى ەگەر سەندەر تاپسىرمالارىن جاقسى ورىنداساڭدار ولار سەندەرگە ءوز سىيلىقتارىن بەرەدى.
- اشىق الاڭقايدا كىپ-كىشكەنتاي ەسكى ۇيشىك تۇرعان. بىردە ونىڭ قاسىنا تىشقان كەلەدى...
تىشقاننىڭ تاپسىرماسى:
- ساندار تۋرالى ولەڭدەر وقى؛
1 - سانى: دوستار مەنى ءبىر دەيدى، قارايدى دا ءبۇي دەيدى
مۇقتاجسىڭ قول اياققا، ۇقساپ تۇرسىڭ تاياققا.
2 - سانى: مەن ەكىمىن بالالار، ەكى دەگەن باعا بار.
الاڭعاسار جالقاۋدىڭ، الاتىنى ەكىلىك باسىن شايقاپ وكىنىپ.
3 - سانى: مەن عوي ءۇشتىڭ تاڭباسى زەيىن قويىپ تىڭداشى.
شىدەرلى اتتاي تۇسالىپ ءجۇر بىرەۋلەر ءۇش الىپ.
4 - سانى: دوستارىم مەنى ءتورت دەيدى، بەسكە ءبىرىم جەتپەيدى.
قۋانادى اناسى، ءتورت العاندا بالاسى.
5 - سانى: ءار قولىمدا بەس ساۋساق، جەتپەيدى وعان ەش ساۋساق
ءبىر مەن ەكى الماڭدار، ۇشكە الدانىپ قالماڭدار.
- ويىن: «ءوز ۇيلەرىن تاپ» (تاقتاعا بىرنەشە ۇيلەر ىلىنگەن، ءاربىر ءۇيدىڭ تەرەزەلەرىنىڭ سانىن ساناپ ءار ۇيگە ءتيىستى سانداردى قوياسىڭدار، تەرەزەلەرىنىڭ سانىنا ساي).
- 1 - 5 تۋرا جانە كەرى سانا.
- ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن ۇيشىكتىڭ ماڭىنا سەكىرىپ باقا كەلەدى...
باقانىڭ تاپسىرماسى:
گەومەتريالىق فيگۋرالاردى جانە تۇستەرىن اتا؛ ۇقساس فيگۋرالاردى تاۋىپ اتا.
- ەندى ۇيشىك قاسىنا ىتقىپ - ىتقىپ قويان دا كەلەدى.
قوياننىڭ تاپسىرماسى:
- جىل مەزگىلدەرىن اتا؛ ( جاز، كۇز، قىس، كوكتەم)
- كوكتەم ايلارىن اتا؛ (ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر)
- اپتا كۇندەرىن اتا؛ (دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى)
اپتا كۇندەرى تۋرالى ولەڭ وقۋ:
دۇيسەنبىدە گۇل ەكتىم،
سەيسەنبىدە جۋا تەردىم.
سارسەنبىدە سۋ اكەلدىم.
بەيسەنبىدە باقشا باپتاپ،
جۇما كۇنى تاقپاق جاتتاپ.
سەنبىدە مەن كينوعا باردىم،
جەكسەنبىدە ءبىر دەم الدىم.
كەلەسى كەيىپكەر تۇلكى كەلەدى.
تۇلكى بالالارمەن بىرگە سەرگىتۋ ءساتىن وتكىزەدى:
ال، بالالار تۇرايىق،
الاقاندى ۇرايىق.
وڭعا قاراي ءيىلىپ،
سولعا قاراي ءيىلىپ،
ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ،
ءبىز تىنىعىپ الايىق.
- اينالاسىنا الاق جۇلاق قاراپ ۇيشىككە قاسقىر كەلەدى...
قاسقىردىڭ تاپسىرماسى:
قاسقىر سەندەرگە ەسەپتەر اكەلدى. (سۋرەتتەر بويىنشا ەسەپتەر شىعارۋ، ساناۋ)
- ءبىر كۇنى جيدەك تەرىپ جۇرگەن ايۋ ۇيشىككە كەلەدى.
ايۋدىڭ تاپسىرماسى:
ايۋ بالالار سەندەرگە ءبىر ويىن الىپ كەلدى. ويىن «ءوز ورنىن تاپ» دەپ اتالادى.
- بارلىق تاپسىرمالار ورىندالىپ بولعاننان سوڭ بالالاردى ماداقتاۋ، «ۇيشىك» ەرتەگىسىنىڭ كەيىپكەرلەرى وتە ريزا بولعاندارىن ايتۋ.
قورىتىندى جاساۋ.
«ۇيشىك» ەرتەگىسىن ساحنالاۋ.
اقجار اۋدانى، تالشىق سەلوسى
"بالدىرعان" بالالار بوبەك باقشاسى تاربيەشىسى
توكۋشيەۆا ايناگۋل شوكەنايەۆنا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇيشىك ەرتەگىسى بويىنشا
ساباقتىڭ ماقساتى:
1 - دەن 5 - كە دەيىن تۋرا جانە كەرى ساناۋ، ساندار تاڭبالارىن اتاۋ. گەومەتريالىق پىشىندەردى، تۇستەردى اجىراتۋ جانە دۇرىس اتاۋ، ولارعا ۇقساس زاتتاردى تابا ءبىلۋ. ماتەماتيكا ساباعىنا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ. زەيىن، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
بالالاردى دوستىققا، بىرلىككە باۋلۋ، ەرتەگىلەردى سۇيۋگە جانە ادامگەرشىلىككە، مەيىرىمدىلىككە تاربيەلەۋ. تانىمدىق اياسىن كەڭەيتۋ، ەرتەگىنى كەيىپكەرلەندىرە وتىرىپ بايلانىستىرىپ سويلەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
ءادىس - تاسىلدەرى: كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ، قايتالاۋ، سۇراق - جاۋاپ، تىڭداۋ، وي - قوزعاۋ، ديداكتيكالىق ويىندار.
ساباقتىڭ بارىسى:
بالالار بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىز ەرەكشە، ويتكەنى ءىس - ارەكەتىمىزگە قوناقتار كەلىپ وتىر. ەندەشە بارلىعىمىز شەڭبەرگە تۇرايىق.
شاتتىق شەڭبەرى:
دوڭگەلەنىپ تۇرايىق،
شەڭبەردى ءبىز قۇرايىق.
قول ۇستاسىپ ءبارىمىز
اق تىلەكتى جولدايىق.
الەمدە نۇر تىنىشتىق،
ءاربىر بەيبىت كۇن ىستىق.
قايىرلى تاڭ باقشامىز!
قايىرلى تاڭ دوستارىم!
(ال ەندى قوناقتارمەن دە امانداسايىق)
- سالەمەتسىزدەر مە قوناقتار!
(ورىندىقتارىنا بالالار بارىپ وتىرادى)
- بالالار، سەندەر ەرتەگىلەردى جاقسى كورەسىڭدەر مە؟
بۇگىن ءبىز وتكەن ەرتەگىلەردى ەسكە تۇسىرەمىز. مەن سەندەرگە ەرتەگىلەردەن ۇزىندىلەر وقيمىن، ال سەندەر ەرتەگىنى اتايسىڭ - دار، جاقسى ما.
-«ماشا مەن ايۋ»، «جابايى قازدار»، «اقشا قار»، «جەتى لاق»، «ۇيشىك» ەرتەگىلەردەن ۇزىندىلەر وقۋ. «ۇيشىك» ەرتەگىسىنە قىسقاشا توقتالۋ، كەيىپكەرلەردى اتاۋ.
بۇگىنگى ءىس - ارەكەتىمىزگە «ۇيشىك» ەرتەگىنىڭ كەيىپكەرلەرى ءوز تاپسىرمالارىمەن بىرگە كەلەدى ەگەر سەندەر تاپسىرمالارىن جاقسى ورىنداساڭدار ولار سەندەرگە ءوز سىيلىقتارىن بەرەدى.
- اشىق الاڭقايدا كىپ-كىشكەنتاي ەسكى ۇيشىك تۇرعان. بىردە ونىڭ قاسىنا تىشقان كەلەدى...
تىشقاننىڭ تاپسىرماسى:
- ساندار تۋرالى ولەڭدەر وقى؛
1 - سانى: دوستار مەنى ءبىر دەيدى، قارايدى دا ءبۇي دەيدى
مۇقتاجسىڭ قول اياققا، ۇقساپ تۇرسىڭ تاياققا.
2 - سانى: مەن ەكىمىن بالالار، ەكى دەگەن باعا بار.
الاڭعاسار جالقاۋدىڭ، الاتىنى ەكىلىك باسىن شايقاپ وكىنىپ.
3 - سانى: مەن عوي ءۇشتىڭ تاڭباسى زەيىن قويىپ تىڭداشى.
شىدەرلى اتتاي تۇسالىپ ءجۇر بىرەۋلەر ءۇش الىپ.
4 - سانى: دوستارىم مەنى ءتورت دەيدى، بەسكە ءبىرىم جەتپەيدى.
قۋانادى اناسى، ءتورت العاندا بالاسى.
5 - سانى: ءار قولىمدا بەس ساۋساق، جەتپەيدى وعان ەش ساۋساق
ءبىر مەن ەكى الماڭدار، ۇشكە الدانىپ قالماڭدار.
- ويىن: «ءوز ۇيلەرىن تاپ» (تاقتاعا بىرنەشە ۇيلەر ىلىنگەن، ءاربىر ءۇيدىڭ تەرەزەلەرىنىڭ سانىن ساناپ ءار ۇيگە ءتيىستى سانداردى قوياسىڭدار، تەرەزەلەرىنىڭ سانىنا ساي).
- 1 - 5 تۋرا جانە كەرى سانا.
- ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن ۇيشىكتىڭ ماڭىنا سەكىرىپ باقا كەلەدى...
باقانىڭ تاپسىرماسى:
گەومەتريالىق فيگۋرالاردى جانە تۇستەرىن اتا؛ ۇقساس فيگۋرالاردى تاۋىپ اتا.
- ەندى ۇيشىك قاسىنا ىتقىپ - ىتقىپ قويان دا كەلەدى.
قوياننىڭ تاپسىرماسى:
- جىل مەزگىلدەرىن اتا؛ ( جاز، كۇز، قىس، كوكتەم)
- كوكتەم ايلارىن اتا؛ (ناۋرىز، ءساۋىر، مامىر)
- اپتا كۇندەرىن اتا؛ (دۇيسەنبى، سەيسەنبى، سارسەنبى، بەيسەنبى، جۇما، سەنبى، جەكسەنبى)
اپتا كۇندەرى تۋرالى ولەڭ وقۋ:
دۇيسەنبىدە گۇل ەكتىم،
سەيسەنبىدە جۋا تەردىم.
سارسەنبىدە سۋ اكەلدىم.
بەيسەنبىدە باقشا باپتاپ،
جۇما كۇنى تاقپاق جاتتاپ.
سەنبىدە مەن كينوعا باردىم،
جەكسەنبىدە ءبىر دەم الدىم.
كەلەسى كەيىپكەر تۇلكى كەلەدى.
تۇلكى بالالارمەن بىرگە سەرگىتۋ ءساتىن وتكىزەدى:
ال، بالالار تۇرايىق،
الاقاندى ۇرايىق.
وڭعا قاراي ءيىلىپ،
سولعا قاراي ءيىلىپ،
ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ،
ءبىز تىنىعىپ الايىق.
- اينالاسىنا الاق جۇلاق قاراپ ۇيشىككە قاسقىر كەلەدى...
قاسقىردىڭ تاپسىرماسى:
قاسقىر سەندەرگە ەسەپتەر اكەلدى. (سۋرەتتەر بويىنشا ەسەپتەر شىعارۋ، ساناۋ)
- ءبىر كۇنى جيدەك تەرىپ جۇرگەن ايۋ ۇيشىككە كەلەدى.
ايۋدىڭ تاپسىرماسى:
ايۋ بالالار سەندەرگە ءبىر ويىن الىپ كەلدى. ويىن «ءوز ورنىن تاپ» دەپ اتالادى.
- بارلىق تاپسىرمالار ورىندالىپ بولعاننان سوڭ بالالاردى ماداقتاۋ، «ۇيشىك» ەرتەگىسىنىڭ كەيىپكەرلەرى وتە ريزا بولعاندارىن ايتۋ.
قورىتىندى جاساۋ.
«ۇيشىك» ەرتەگىسىن ساحنالاۋ.
You Might Also Like
-
تاقىرىپ: سان ەسىمنىڭ ماعىنالىق تۇرلەرى. ەسەپتىك جانە رەتتىك سان ەسىمدەر
