InfoHub Logo

«ۇزدىك گەوگراف» تانىمدىق سايىس
ماقساتى:
1) وقۋشىلاردىڭ گەوگرافيا پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتۋ ارقىلى، ءپاننىڭ وقىتىلۋى مەن بەرىلۋىن تەرەڭدەتۋ، بىلىمدەرىن تەكسەرە وتىرىپ نىعايتۋ.
2) وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ، تانىمىن، داعدىلارىن ارتتىرۋ، زەيىنىن كەڭەيتۋ
3) ادامگەرشىلىككە، ەڭبەكسۇيگىشتىككە باۋلۋ، وتانىن، ەلىن سۇيۋگە تاربيەلەۋ.
مىندەتى: وقۋشىلاردىڭ بىلىمدەرى مەن بىلىكتەرىن تەكسەرۋ، العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ
كورنەكىلىگى: جارتى شارلاردىڭ فيزيكالىق كارتاسى، گلوبۋس، كەسكىن كارتالار، سلايد
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
ءىى. «كىم جىلدام؟» ويىنى
ءىىى. وي تولعانىس (جۇمباق شەشۋ)
ءىV. پوليگلوت
V. تاماشا توعىزدىق
VI. كارتامەن جۇمىس
VII. قورىتىندى ءبولىم. ماراپاتتاۋ
«تەك ساتتىلىك، قاتىسىڭدار سايىسقا
مىقتى بولساڭ، قابىرعاڭمەن قايىسپا
وقۋ كەرەك، ءبىلىم كەرەك قاشاندا
ول بولماسا، سايىس دەگەن سايىسپا» - دەي وتىرىپ، سايىسىمىزدى باستايمىز.
سايىستى ۇيىمداستىرۋ كەزىندە وقۋشىلاردى شاقىرامىن جانە ولاردى سايىستىڭ باعدارلاماسىمەن تانىستىردىم. ولاي بولسا 1 كەزەڭ «كىم جىلدام». ويىن شارتى بويىنشا 10 سۇراق قويىلادى، ءار دۇرىس جاۋاپ 5 ۇپايعا تەڭ. بۇل كەزەڭ جىلدامدىقتى قاجەت ەتەدى، سۇراققا ءبىرىنشى قول كوتەرگەن وقۋشى جاۋاپ بەرەدى.
ءى. «كىم جىلدام؟»
1. ەكۆاتوردىڭ ۇزىندىعى. (40000 كم)
2. اۋا قىسىمىن ولشەيتىن اسپاپ. ( بارومەتر)
3. جەر سىلكىنۋدى زەرتتەيتىن عىلىم؟ ( سەيسمولوگيا)
4. ماسشتاب ءسوزى نەمىس تىلىنەن اۋدارعاندا قانداي ماعىنا بەرەدى؟ (ولشەۋىش تاياق)
5. باعىتىن تاۋلىك ىشىندە ەكى رەت وزگەرتەتىن تەڭىزدەردىڭ، كولدەردىڭ، ءىرى وزەندەر جاعالاۋىندا سوعاتىن جەلدەر ( بريز)
6. اۋانىڭ جەر بەتى جانە ونداعى زاتتارعا تۇسىرەتىن سالماعى № (اتموسفەرالىق قىسىم)
7. اۋانىڭ 78 پايىزى نەدەن تۇرادى؟ (ازوت)
8. اۋانىڭ ەڭ كوبى شوعىرلانعان، اتموسفەرانىڭ ەڭ تومەنگى قاباتى؟ (تروپوسفەرا)
9. سىرتقى كۇش اسەرىنەن تاۋ جىنىستارىنىڭ وزگەرۋى؟ (ۇگىلۋ)
10. العاشقى بارومەتردى ويلاپ تاپقان يتاليان فيزيگى؟ (پورريچەلي)
ءىى. وي تولعانىس. جۇمباق شەشۋ

1. قالاسى بار، ءۇيى جوق
وزەنى بار، سۋى جوق
ورمانى بار، ءتۇبى جوق
باقشاسى بار، گ ۇلى جوق
(كارتا)
2. ەشبىر تىرەۋسىز كۇمبەز،
ەشبىر سۇيەۋسىز كۇمبەز
ەشكىم كوتەرە المايدى
ەشكىم توڭكەرە المايدى
( اسپان)
3. جەر بەتىنىڭ كەسكىنىن
ءتۇرلى – تۇسپەن كورسەتكەن
بولسا دا ءوزى قۇرمەتتى
ءتيىپتى ورىن ەڭ شەتتەن
(شارتتى بەلگى)
4. جالعىز باعىت بىلەرى
بۇرعانىڭا كونبەيدى
جول كورسەتىپ بەرەدى
ءوزى ءبىراق كورمەيدى
( تۇسباعدار)
5. بار ما جوق پا
ونى انىق بىلمەيمىز
ول جوق جەردە
ءومىر ءسۇرىپ جۇرمەيمىز
(اۋا)
6. ءبىر زات دۇنيەدە قۇشاعى كەڭ
ۇشقان قۇس، جۇگىرگەن اڭ بارىنە تەڭ
ادامزات، جان – جانۋار اراسىندا
ماڭگىلىك ءوسىپ – ءونىپ ءومىر سۇرگەن.

III. پوليگلوت
ىقس----قىس---زيما----Winter
شاعا—اعاش---دەريەۆو----Tree
ۋات-----تاۋ------گورا------Mountain
كلو-----كول-----وزەرو-----Lake
پانسا---اسپان---نەبو----Sky
نۇك-----كۇن---سولنسە----Sun
ۋس----سۋ----ۆودا----Water
مۇتحي---مۇحيت----وكەان---Ocean
ڭبىرجا---جاڭبىر---دوجد---rain
ەرج---جەر---زەمليا---land
IV. تاماشا توعىزدىق
1. كوندەنساسيا - بەلگىلى ءبىر جاعدايدا سۋ بۋلارىنىڭ سۇيىق كۇيگە اينالۋى
2. مۋسسون – قىستا قۇرلىقتان تەڭىزگە، جازدا تەڭىزدەن قۇرلىققا قاراي سوعاتىن تۇراقتى جەل
3. كليمات – اۋا رايىنىڭ بەلگىلى ءبىر جەرگە ءتان كوپ جىلدىق ورتاشا جاي – كۇيى
4. بريز – تەڭىز جاعالاۋىنان سوعاتىن، قۇرلىق پەن سۋدىڭ ۇستىندەگى اۋانىڭ ءارتۇرلى جىلىنۋىنا بايلانىستى باعىتىن تاۋلىك ىشىندە 2 رەت وزگەرتەتىن جەل
5. تاۋ – جەر بەتىنىڭ ماڭايىنداعى جازىقتاردان وقشاۋ كوتەرىلىپ جاتقان، بەتكەيلەرى ءويا بولىپ كەلەتىن بيىك بولىگى
6. ماگما – جەردىڭ تەرەڭ قويناۋىندا جوعارى تەمپەراتۋرا مەن ۇلكەن قىسىم جاعدايىندا تۇزىلەتىن، گازعا باي، بالقىعان وتتى قويمالجىڭ زات
7. جەلباعار – جەلدىڭ باعىتى مەن جىلدامدىعىن انىقتايتىن قۇرال
8. تەرمومەتر – اۋا تەمپەراتۋراسىن ولشەيتىن قۇرال
V. كارتامەن جۇمىس
مىنا بەرىلگەن گەوگرافيالىق نىسانداردى جارتى شارلاردىڭ فيزيكالىق كارتاسىنان تابىڭدار.
تەگەران قالاسى -
دەلي قالاسى -
پەكين قالاسى –
استانا قالاسى –
قورىتىندى ءبولىم. ماراپاتتاۋ
«عىلىمنىڭ سىرىن ۇعىنا
شىعىڭدار ءبىلىم شىڭىنا
دارىندىلىق پەن تاپقىرلىق
جەتكىزەدى سىزدەردى، گەوگرافيا سىرىنا»، - دەي وتىرىپ، سايىسىمىزدى اياقتايمىز.