XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا كاسىبي مۋزىكا ونەرىنىڭ دامۋ ساتىلارىن ۇعىندىرۋ. XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرىن مەڭگەرتۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ مۋزىكالىق ساۋاتىن ودان ءارى دامىتۋ.
ب) تاربيەلىلىك: كلاسسيكالىق مۋزىكانى تىڭداي بىلۋگە جانە تۇسىنۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ادىس-تاسىلدەرى: اڭگىمەلەسۋ، رەپرودۋكتيۆتىك، سۇراق-جاۋاپ
ساباقتىڭ وقىتۋ فورماسى: ۇجىمدىق، جەكە دارالاپ وقىتۋ
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: تاريح، ونەر
ساباقتىڭ كورنەكى-قۇرالدارى: سيگنال كارتاسى، پلاكاتتار، پورترەتتەر، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، ماگنيتوفون، DVD ويناتقىش
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، سىنىپتى تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارىپ، ساباقتىڭ ەرەكشەلىگى مەن ماقساتىن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
وقۋشىلاردان ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
الەم حالىقتارىنىڭ كاسىبي مۋزىكا ونەرى
قويىلاتىن سۇراقتار:
1. قۇل يەلەنۋشى جانە جانە العاشقى فەودالدىق قوعامداعى مۋزىكا مادەنيەتىنىڭ دامۋى نەگە بايلانىستى بولدى؟
2. تىڭداۋعا لايىقتالعان مۋزىكا العاش رەت قاي ەلدە ورىندالدى؟
3. قانداي مۋزىكا اسپاپتارى جەتىلدىرىلىپ، ونىڭ جاڭا ۇلگىلەرى پايدا بولا باستادى؟
4. قانداي ءىرى تۇلعالار مۋزىكا تۋرالى ەڭبەكتەر جازدى؟
5. قالالار مەن قامال – قورعانداردا قانداي مۋزىكا جانرلارى ءوربىدى؟
6. قانداي ۆوكالدى جانە ۆوكالدى – اسپاپتىق مۋزىكالار جازىلا باستادى؟
7. كوپتەگەن مۋزىكالىق جانرلاردى اسقان شەبەرلىكپەن دامىتىپ، بيىك شىڭعا كوتەرگەن قانداي كومپوزيتور؟ (يوگانن سەباستيان باح)
ءىىى.ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ.
مۋزىكا تىڭداتۋ.
1. حالىق ءانى «احاۋ، كەرىم»
2. سەيتەك «سەكسەن ەر»
3. گ. سۆيريدوۆ «مەتەل» (ۆالس)
4. ف. مەندەلسون «مارش»
مۋزىكا تىڭداي وتىرىپ، وقۋشىلار ءبىر مەزگىلدە ءان، بي، كۇي، مارش مۋزىكالارىن، حالىقتىق، كومپوزيتورلىق، كاسىبي مۋزىكالاردى، ءجاي جانە كۇردەلى مۋزىكالاردى اجىراتىپ، ديناميكالىق بەلگىلەردى ۋاقىتىندا كورسەتىپ وتىرادى.
IV. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرى
ورتا ازيا، اراب حاليفاتى، يران، ءۇندىستان، جۇڭگو، جاپون ەلدەرىندە فەودالدىق مۋزىكا مادەنيەتىنىڭ ەرەكشە ءتۇرى پايدا بولدى. مۇندا حالىقتىق جانە سارايلىق شىعارماشىلىق ۇردىستەر جاقسى دامىدى. مۇقام، ماقام، روك سياقتى جانرلار ايرىقشا كورىنىس تاپتى.
قايتا ورلەۋ (XIV – XVI عاسىرلاردا) داۋىرىندە باتىس، ورتالىق ەۆروپا ەلدەرىندە مۋزىكا مادەنيەتى بۋرجۋازيالىق سيپات الا باستادى. تۇرمىستىق اندەر مەن اسپاپتىق اۋەندەرگە قىزىعۋشىلىق باسىم بولدى.
ۆيولا اسپابىن سكريپكا، ۆيولونچەل اسپاپتارى اۋىستىرىپ، ونى جاساۋشى
ا. ن. اماتي، دج. گۆارنەري، ا. ستراديۆاري (يتاليا) سياقتى شەبەرلەردىڭ اتتارى الەمگە ايگىلى بولدى.
باروككو يتاليان
وپەرالارى
كلاسسيسيزم فرانسۋز
روكوكو – فرانسۋزدىڭ اسپاپتىق مۋزىكاسى
يوگانن سەباستيان باح (1985 - 1750)
يوگانن سەباستيان باح – نەمىس حالقىنىڭ ۇلى كومپوزيتورى. ول «ماتفەيگە ىڭكارلىك»، «يوانعا ىڭكارلىك» جانە «قۇدىرەتتى مەسسا» سىندى ءىرى ۆوكالدى – اسپاپتىق شىعارمالار جازدى. ءدىني تاقىرىپ، ادام بالاسىنىڭ دۇنيەدەگى ورنى ءومىر مەن ءولىم تۋرالى تەرەڭ فيلوسوفيالىق تولعانىسىنا ارقاۋ بولدى. ونىڭ وركەسترگە ارنالعان «براندەنبۋرگ كونسەرتتەرى» دەپ اتالاتىن 6 كونسەرتى، وركەسترلىك سيۋيتالارى، ورگانعا ارنالعان شىعارمالارى، پارتيتالارى جانە ت.ب. كوپتەگەن شىعارمالارى بار.
تاقتادا «مۋزىكالىق ساۋاتتىلىق» سوزدىك پلاكاتى ىلىنەدى.
كونسەرت – مۋزىكانىڭ كولەمدى جانرىنىڭ ءبىرى. كونسەرت ءسوزىنىڭ ەكى ءتۇرلى ماعىناسى بار: ءبىرىنشى، ونەر شەبەرلەرىنىڭ قاتىناسۋىمەن وتكىزىلەتىن مۋزىكالىق كەش؛ ەكىنشى، كولەمدى، ءارى كۇردەلى اسپاپتىق مۋزىكا.
مەسسا – كاتوليك دىنىندەگى جەكسەنبى كۇنى قۇدايعا قۇلشىلىقتا ايتىلاتىن ءدىني ءان.
روندو – مۋزىكالىق اسپاپتارعا ارنالىپ جازىلعان، نەگىزگى تەماسى بىرنەشە رەت وزگەرىپ، قايتالانىپ وتىراتىن شابىتتى شىعارما.
فۋگا – ءبىر، ەكى نەمەسە ودان دا كوپ تەمانى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن بارلىق داۋىستا پايدالانا وتىرىپ، يميتاسيا نەگىزىندە جۇرگىزىپ وتىرۋعا نەگىزدەلگەن پوليفونيالىق شىعارما.
سيمفونيا – گرەك ءسوزى، «دىبىستار بىرلەستىگى» دەگەن ماعىنا بەرەدى.
كلاسسيكالىق مۋزىكا – ەڭ بيىك كوركەمدىك تالاپقا ساي، تەرەڭ مازمۇندى، «ۋاقىت سىنىنان» سۇرىنبەي وتكەن، مۋزىكا ونەرىنىڭ التىن قورىنا ەنگەن شىعارما.
مەنۋەت – فرانسۋز ءبيى. مەنۋ – قازاقشا از دەگەن ءسوز. XVII ع. باستاپ مەنۋەت جانرى بيگە اينالدى.
پرەليۋديا – مۋزىكالىق اسپاپتارعا ارنالىپ جازىلعان، پەسالاردىڭ الدىندا وينالاتىن شاعىن ءبولىم.
كانتاتا – مۋزىكالىق اسپاپتاردىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ورىندالاتىن ۆوكالدىق شىعارما.
توككاتا - وتە تەز، انىق ەكپىندە ورىندالاتىن فورتەپيانو نەمەسە ورگانعا ارنالعان ۆيرتۋوزدى اسپاپتىق پەسا.
پوليفونيا – ءبىر ۋاقىتتا ەستىلەتىن – كوپ داۋىستى مۋزىكا.
V. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ.
مۋزىكا تىڭداتۋ.
(وقۋشىلار ءبىر مەزگىلدە مۋزىكا تىڭداي وتىرىپ، ونىڭ ديناميكالىق بەلگىلەرىن كورسەتىپ وتىرادى.)
1. فۋگا
2. توككاتا «Badinerie»
3. حورال
4. اداجيو
ءان ورىنداتۋ. 1. داۋىس جاتتىعۋلارى.
2. يۋ.چيچكوۆ «درۋجات مۋزىكا ي دەتي»
3. ن.تىلەندييەۆ «ءبىز – وتاننىڭ ۇلانىمىز»
ءان ۇيرەتۋ جولدارى.
1. ولشەمى، سازى، ەكپىنى، حاراكتەرى.
2. ديناميكالىق بەلگىلەرىمەن جۇمىس
3. ديكسيامەن جۇمىس.
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن تەكسەرە وتىرىپ، ساباقتى قورىتىندىلايمىن.
VII. باعالاۋ.
وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋى مەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋىن ەسكەرە وتىرىپ باعالايمىن.
VIII. ءۇي تاپسىرماسى.
ۇيگە تاپسىرما: XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرى
ساباقتىڭ ماقساتى: ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا كاسىبي مۋزىكا ونەرىنىڭ دامۋ ساتىلارىن ۇعىندىرۋ. XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرىن مەڭگەرتۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ مۋزىكالىق ساۋاتىن ودان ءارى دامىتۋ.
ب) تاربيەلىلىك: كلاسسيكالىق مۋزىكانى تىڭداي بىلۋگە جانە تۇسىنۋگە تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ادىس-تاسىلدەرى: اڭگىمەلەسۋ، رەپرودۋكتيۆتىك، سۇراق-جاۋاپ
ساباقتىڭ وقىتۋ فورماسى: ۇجىمدىق، جەكە دارالاپ وقىتۋ
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىسى: تاريح، ونەر
ساباقتىڭ كورنەكى-قۇرالدارى: سيگنال كارتاسى، پلاكاتتار، پورترەتتەر، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار، ماگنيتوفون، DVD ويناتقىش
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
1. وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، سىنىپتى تۇگەلدەۋ.
2. وقۋشىلاردىڭ ساباققا دايىندىعىن تەكسەرۋ.
3. وقۋشىلاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارىپ، ساباقتىڭ ەرەكشەلىگى مەن ماقساتىن تانىستىرۋ.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
وقۋشىلاردان ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
الەم حالىقتارىنىڭ كاسىبي مۋزىكا ونەرى
قويىلاتىن سۇراقتار:
1. قۇل يەلەنۋشى جانە جانە العاشقى فەودالدىق قوعامداعى مۋزىكا مادەنيەتىنىڭ دامۋى نەگە بايلانىستى بولدى؟
2. تىڭداۋعا لايىقتالعان مۋزىكا العاش رەت قاي ەلدە ورىندالدى؟
3. قانداي مۋزىكا اسپاپتارى جەتىلدىرىلىپ، ونىڭ جاڭا ۇلگىلەرى پايدا بولا باستادى؟
4. قانداي ءىرى تۇلعالار مۋزىكا تۋرالى ەڭبەكتەر جازدى؟
5. قالالار مەن قامال – قورعانداردا قانداي مۋزىكا جانرلارى ءوربىدى؟
6. قانداي ۆوكالدى جانە ۆوكالدى – اسپاپتىق مۋزىكالار جازىلا باستادى؟
7. كوپتەگەن مۋزىكالىق جانرلاردى اسقان شەبەرلىكپەن دامىتىپ، بيىك شىڭعا كوتەرگەن قانداي كومپوزيتور؟ (يوگانن سەباستيان باح)
ءىىى.ءۇي تاپسىرماسىن بەكىتۋ.
مۋزىكا تىڭداتۋ.
1. حالىق ءانى «احاۋ، كەرىم»
2. سەيتەك «سەكسەن ەر»
3. گ. سۆيريدوۆ «مەتەل» (ۆالس)
4. ف. مەندەلسون «مارش»
مۋزىكا تىڭداي وتىرىپ، وقۋشىلار ءبىر مەزگىلدە ءان، بي، كۇي، مارش مۋزىكالارىن، حالىقتىق، كومپوزيتورلىق، كاسىبي مۋزىكالاردى، ءجاي جانە كۇردەلى مۋزىكالاردى اجىراتىپ، ديناميكالىق بەلگىلەردى ۋاقىتىندا كورسەتىپ وتىرادى.
IV. جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرى
ورتا ازيا، اراب حاليفاتى، يران، ءۇندىستان، جۇڭگو، جاپون ەلدەرىندە فەودالدىق مۋزىكا مادەنيەتىنىڭ ەرەكشە ءتۇرى پايدا بولدى. مۇندا حالىقتىق جانە سارايلىق شىعارماشىلىق ۇردىستەر جاقسى دامىدى. مۇقام، ماقام، روك سياقتى جانرلار ايرىقشا كورىنىس تاپتى.
قايتا ورلەۋ (XIV – XVI عاسىرلاردا) داۋىرىندە باتىس، ورتالىق ەۆروپا ەلدەرىندە مۋزىكا مادەنيەتى بۋرجۋازيالىق سيپات الا باستادى. تۇرمىستىق اندەر مەن اسپاپتىق اۋەندەرگە قىزىعۋشىلىق باسىم بولدى.
ۆيولا اسپابىن سكريپكا، ۆيولونچەل اسپاپتارى اۋىستىرىپ، ونى جاساۋشى
ا. ن. اماتي، دج. گۆارنەري، ا. ستراديۆاري (يتاليا) سياقتى شەبەرلەردىڭ اتتارى الەمگە ايگىلى بولدى.
باروككو يتاليان
وپەرالارى
كلاسسيسيزم فرانسۋز
روكوكو – فرانسۋزدىڭ اسپاپتىق مۋزىكاسى
يوگانن سەباستيان باح (1985 - 1750)
يوگانن سەباستيان باح – نەمىس حالقىنىڭ ۇلى كومپوزيتورى. ول «ماتفەيگە ىڭكارلىك»، «يوانعا ىڭكارلىك» جانە «قۇدىرەتتى مەسسا» سىندى ءىرى ۆوكالدى – اسپاپتىق شىعارمالار جازدى. ءدىني تاقىرىپ، ادام بالاسىنىڭ دۇنيەدەگى ورنى ءومىر مەن ءولىم تۋرالى تەرەڭ فيلوسوفيالىق تولعانىسىنا ارقاۋ بولدى. ونىڭ وركەسترگە ارنالعان «براندەنبۋرگ كونسەرتتەرى» دەپ اتالاتىن 6 كونسەرتى، وركەسترلىك سيۋيتالارى، ورگانعا ارنالعان شىعارمالارى، پارتيتالارى جانە ت.ب. كوپتەگەن شىعارمالارى بار.
تاقتادا «مۋزىكالىق ساۋاتتىلىق» سوزدىك پلاكاتى ىلىنەدى.
كونسەرت – مۋزىكانىڭ كولەمدى جانرىنىڭ ءبىرى. كونسەرت ءسوزىنىڭ ەكى ءتۇرلى ماعىناسى بار: ءبىرىنشى، ونەر شەبەرلەرىنىڭ قاتىناسۋىمەن وتكىزىلەتىن مۋزىكالىق كەش؛ ەكىنشى، كولەمدى، ءارى كۇردەلى اسپاپتىق مۋزىكا.
مەسسا – كاتوليك دىنىندەگى جەكسەنبى كۇنى قۇدايعا قۇلشىلىقتا ايتىلاتىن ءدىني ءان.
روندو – مۋزىكالىق اسپاپتارعا ارنالىپ جازىلعان، نەگىزگى تەماسى بىرنەشە رەت وزگەرىپ، قايتالانىپ وتىراتىن شابىتتى شىعارما.
فۋگا – ءبىر، ەكى نەمەسە ودان دا كوپ تەمانى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن بارلىق داۋىستا پايدالانا وتىرىپ، يميتاسيا نەگىزىندە جۇرگىزىپ وتىرۋعا نەگىزدەلگەن پوليفونيالىق شىعارما.
سيمفونيا – گرەك ءسوزى، «دىبىستار بىرلەستىگى» دەگەن ماعىنا بەرەدى.
كلاسسيكالىق مۋزىكا – ەڭ بيىك كوركەمدىك تالاپقا ساي، تەرەڭ مازمۇندى، «ۋاقىت سىنىنان» سۇرىنبەي وتكەن، مۋزىكا ونەرىنىڭ التىن قورىنا ەنگەن شىعارما.
مەنۋەت – فرانسۋز ءبيى. مەنۋ – قازاقشا از دەگەن ءسوز. XVII ع. باستاپ مەنۋەت جانرى بيگە اينالدى.
پرەليۋديا – مۋزىكالىق اسپاپتارعا ارنالىپ جازىلعان، پەسالاردىڭ الدىندا وينالاتىن شاعىن ءبولىم.
كانتاتا – مۋزىكالىق اسپاپتاردىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ورىندالاتىن ۆوكالدىق شىعارما.
توككاتا - وتە تەز، انىق ەكپىندە ورىندالاتىن فورتەپيانو نەمەسە ورگانعا ارنالعان ۆيرتۋوزدى اسپاپتىق پەسا.
پوليفونيا – ءبىر ۋاقىتتا ەستىلەتىن – كوپ داۋىستى مۋزىكا.
V. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ.
مۋزىكا تىڭداتۋ.
(وقۋشىلار ءبىر مەزگىلدە مۋزىكا تىڭداي وتىرىپ، ونىڭ ديناميكالىق بەلگىلەرىن كورسەتىپ وتىرادى.)
1. فۋگا
2. توككاتا «Badinerie»
3. حورال
4. اداجيو
ءان ورىنداتۋ. 1. داۋىس جاتتىعۋلارى.
2. يۋ.چيچكوۆ «درۋجات مۋزىكا ي دەتي»
3. ن.تىلەندييەۆ «ءبىز – وتاننىڭ ۇلانىمىز»
ءان ۇيرەتۋ جولدارى.
1. ولشەمى، سازى، ەكپىنى، حاراكتەرى.
2. ديناميكالىق بەلگىلەرىمەن جۇمىس
3. ديكسيامەن جۇمىس.
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
وقۋشىلاردىڭ العان بىلىمدەرىن تەكسەرە وتىرىپ، ساباقتى قورىتىندىلايمىن.
VII. باعالاۋ.
وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋى مەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋىن ەسكەرە وتىرىپ باعالايمىن.
VIII. ءۇي تاپسىرماسى.
ۇيگە تاپسىرما: XIV – XVI عاسىرلارداعى مۋزىكا ونەرى
You Might Also Like
