سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
ءحوببيدىڭ پايداسى مەن زيانى

بالانىڭ بوس ۋاقىتىن قالايشا ءتيىمدى وتكىزۋگە بولادى؟ بۇل سۇراققا ءاربىر اتا-انا وزىنشە جاۋاپ بەرەدى. ءبىرى بالانى ءتۇرلى ۇيىرمەلەر مەن قوسىمشالارعا، سپورتتىق سەكسيالارعا اپارسا، ەكىنشىسى كەرىسىنشە، مەكتەپ باعدارلاماسىنان وزگەنىڭ بارلىعىن «بوس اۋرەشىلىككە» تەڭەيدى. مامانداردىڭ پىكىرىنشە، باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنا اپتاسىنا 1-2 قوسىمشا ساباق جەتكىلىكتى بولسا، ودان ءسال ۇلكەن بالالارعا ءبىر مەزەتتە 2-3 ۇيىرمەگە قاتىسۋ قيىندىق تۋعىزبايدى. ال جوعارعى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ۇيىرمەلەر مەن سەكسيالارعا ۋاقىتى جوق ەكەنى بەلگىلى. سەبەبى ولاردىڭ بارلىق ۋاقىتى مەن زەيىنى جوعارعى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە دايىندالۋعا كەتەدى.

سەكسيالار مەن ۇيىرمەلەردىڭ پايداسى:

— وزىنە دەگەن سەنىمدىلىگى ارتادى. ەگەر بالا مەكتەپتە ءوزىن جەتكىلىكتى دەڭگەيدە كورسەتە الماسا، ساباق وقۋ قيىنعا ءتۇسىپ، سىنىپتاستارىمەن ءتىل تابىسا الماسا، وعان وزىنە ۇنايتىن جاعىمدى ورتا قاجەت. مۇنداي جەردە بالا ورتاق قىزىعۋشىلىعى بار دوستار تابادى.

— مۇمكىندىكتەرىن جەتىلدىرەدى. ارينە، بالاڭىز بىردەن بەلگىلى ءانشى نەمەسە سپورتشى بولماۋى مۇمكىن. الايدا، ىزدەگەن ادام قاشان دا تابادى. سۇيىكتى ىسپەن اينالىسۋ — دەنە مەن ميدىڭ شىنىعۋىنا جاعىمدى اسەر ەتەدى. ال سپورتتىق سەكسياعا قاتىسقان بالانىڭ دەنساۋلىعى دا مىعىم بولادى.

— وزگە ورتا مەن جاڭا تانىستار. جاس ءارتىس، سۋرەتشى نەمەسە دزيۋدوشى مەكتەپتەن كەيىن قىزىعۋشىلىعى ءبىر ادامدارمەن بىرگە كوڭىل سەرگىتە الادى.

— ۇقىپتىلىق پەن ۇيىمداستىرۋشىلىق قاسيەتتەرىن دامىتىپ، باستاعان ءىسىن سوڭىنا دەيىن جەتكىزۋدى ۇيرەنەدى. قوسىمشا ساباقتارعا باراتىن بالاعا ۋاقىتتى ءتيىمدى جوسپارلاۋدى ۇيرەنۋگە تۋرا كەلەدى. سەبەبى سۇيىكتى ىسىمەن اينالىسۋعا، ساباق وقۋعا، سەرۋەندەۋ مەن ءۇي شارۋاسىنا كومەكتەسۋ ءۇشىن جۇيەلى جوسپار جاساي ءبىلۋ ماڭىزدى. ەگەر بالانىڭ، راسىمەن، قىزىعۋشىلىعى بار بولسا، فورما اكەلۋدى دە، ۇيگە بەرىلگەن تاپسىرمانى دا ورىنداۋدى ۇمىتپايدى.

مۇنىڭ بارلىعى بالاعا ينتەللەكتۋالدى، الەۋمەتتىك جانە تۇلعالىق تۇرعىدان دامۋعا تالپىنىس بەرەدى. جانە دە مۇنداي بالالاردىڭ جامان ادەتتەرگە جولاۋى ەكىتالاي.

وكىنىشكە وراي، مەكتەپتەن تىس قوسىمشا ساباقتاردىڭ كەمشىلىكتەرى دە بار. ولار:

— بالاعا شامادان تىس اۋىرتپاشىلىق تۇسەدى. ەگەر دە وقۋشى ءۇي تاپسىرمالارىن ورىنداۋعا ۇلگەرمەي، دۇرىس تاماقتانۋعا كوڭىل بولە الماسا، ويناۋعا ۋاقىتى قالماسا، كەي قوسىمشا ساباقتاردان باس تارتۋعا تۋرا كەلەدى.

— اتا-اناعا قوسىمشا اۋىرتپاشىلىق تۇسەدى. قارجىلىق شىعىنداردى ەسەپكە الماعان كۇننىڭ وزىندە، بالانى مۋزىكالىق مەكتەپكە نەمەسە باسقا دا قوسىمشا ساباقتارعا اپارىپ-اكەلۋدىڭ ءوزى ۋاقىت جۇمساۋدى تالاپ ەتەدى.

ارينە، ءبىرىنشى قيىندىقتار تۋىنداعان ساتتەن-اق، بالانىڭ قىزىعۋشىلىعى تومەندەۋى مۇمكىن. كەيدە ءجاسوسپىرىم ناقتى ءبىر قىزىعۋشىلىعىن انىقتاي الماي ءتۇرلى ۇيىرمە اۋىستىرىپ جاتادى. قانداي دا ءبىر قوسىمشاعا بارۋدى تالاپ ەتۋ نەمەسە بالاعا ەركىندىك بەرۋ — اتا-انانىڭ سانالى تاڭداۋى. سەبەبى، اتا-انا عانا ءوز بالاسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن مۇمكىندىكتەرىن بىلەدى. ەڭ باستىسى — قوسىمشا جاتتىعۋلار بالاعا اۋىرتپاشىلىق اكەلمەسە بولعانى.

bilimland.kz


You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما