حVءىىى عاسىرداعى قازاقستان مادەنيەتى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: حVءىىى عاسىرداعى قازاقستان مادەنيەتى
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى حVءىىى عاسىرداعى قازاقستان مادەنيەتى، ورىس جانە شەتەل عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋلەرىمەن، ولاردىڭ ەڭبەكتەرى تۋرالى، قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋى جانە وسى كەزەڭدەگى جىراۋ، اقىنداردىڭ ءومىرى مەن ولاردىڭ شىعارماشىلىقتارىمەن تانىستىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ءوز ەلىنىڭ بارلىق تاريحي قۇندىلىقتارىن قۇرمەتتەۋگە، مادەنيەتكە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرىپ، مادەنيەتتى جالعاستىرۋشى جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تەاترلاندىرۋ ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتىك وقىتۋ ادىستەرى.
ساباقتىڭ فورماسى: جەكە – توپتىق – ۇجىمدىق.
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىستى: ادەبيەت، مۋزىكا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كارتا، ەلەكتروندى وقۋلىق ءماتىنى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
• وقۋشىلاردىڭ امانداسۋ، تۇگەلدەۋ
• وقۋشىلاردى 3 توپقا ءبولۋ
ءىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
1. ا.مۇقاتايەۆ «تاۋەلسىزدىك ەسكەتكىشىمەن» تانىسۋ نەمەسە تاريحقا ساياحات ولەڭى. (كۇي وينالىپ تۇرادى. ۋلتيپروەكتور ارقىلى مادەني مۇرالار كورسەتىلەدى).
2. ماتىنمەن جۇمىس. (ەلەكتروندى وقۋلىق ماتىنىمەن جۇمىس).
3. «قايدا؟ كىم؟ قاشان؟» ويىنى
شارتى: 3 توپقا سۇراقتار قويىلادى. توپ بىرلەسە وتىرىپ، تەز ارادا جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
1. قازاقستاننىڭ رەسەي ىقپالىنا بىرتىندەپ ءوتۋى نەندەي وزگەرىستەر اكەلدى؟
2. «ازياعا جول ىزدەۋ» الابىن كىم قۇردى؟
3. رىچكوۆتىڭ «قىرعىز – قايساق دالاسى تۋرالى كۇندەلىك جازبالارى» قاشان شىقتى؟
4. ي.مۋراۆين، د.گلاۆدىشيەۆ، يا.گۋليايەۆتەر قاي حانداردىڭ وردالارىندا بولدى؟
5. ۇمبەتەي جىراۋ قاي جىلدارى ءومىر ءسۇردى؟
6. جاناق شىعارماشىلىعىنىڭ ەڭ باستى جەتىستىگى نە؟
7. ن.پ.رىچكوۆ قايدا جانە قانداي قىزمەت اتقاردى؟
8. ورىس عالىمدارىنان قازاقستاندى زەرتتەگەن كىمدەر؟
9. اقتامبەردى جىراۋ قاشان، قايدا جەرلەنگەن؟
10. ءتاتتىقارا ءوز شىعارمالارىندا كىمدەردىڭ ەرلىگىن ارقاۋ ەتكەن؟
11. «جوڭعاريا كارتاسىن» جاساعان كىم؟
12. اقتامبەردى قاي وڭىردە تۇرادى؟
13. نەمىس ساياحاتشىسى، ناتۋراليست پ.س.پاللاستىڭ «روسسيا مەملەكەتىنىڭ ءارتۇرلى ايماقتارىنا ساياحات» اتى ەڭبەگىندە نە ايتىلعان؟
14. رەسەي عىلىم اكەدەمياسىنىڭ ءبىرىنشى كوررەسپوندەنت مۇشەسى پ.ي.رىچكوۆتى كىم قولدادى؟
15. قاشان، قايدا قازاق حاندارى مەن سۇلتاندارىنىڭ سەزى بولدى؟
4. «تۇلعانى تانى» ويىنى
شارتى: وقۋشىلارعا تۇلعا بەينەسى جاسىرىلادى. بۇل كىمنىڭ بەينەسى ەكەنىن تابۋ ءۇشىن، 6 بولىكتى ۇياشىقتى ۇپايمەن بەرىلگەن سۇراقتار جاسىرىلعان. ۇپايدىڭ – 10 ۇپايى وقۋشىلار قورجىنىنا تۇسەدى.، قالعان ۇپاي ونعا ەسەپتەلەدى.
10 ۇپاي:
قازاقستاندى قاي ەلدىڭ عالىمدارى زەرتتەي باستادى؟
جاۋابى: قازاقستاندى ورىس جانە شەتەل عالىمدى زەرتتەي باستادى.
20 ۇپاي:
قازاق ولكەسىنىڭ ەتنوگرافياسى تۋرالى عىلىمي مۇرا قالدىرعان، «ورىنبور ولكەسىنىڭ توپوگرافياسى»، «ورىنبور تاريحى» (1730-1750) اتتى ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى، ءابىلحايىر حاننىڭ بەيىتىن سۋرەتتەپ جازعان عالىم؟
جاۋابى: رىچكوۆ
30 ۇپاي:
ءحىح عاسىردىڭ 80 جىلدارىندا ولكە تاريحىنىڭ بەلگىلى زەرتتەۋشىسى ۆ.ۆ.ۆەسەلوۆسكيي جوڭعاريا كارتاسىن العاش رەت جازبالارىندا جاريالادى؟
جاۋابى: ورىس گەوگرافيا قوعامىندا
40 ۇپاي:
قازاقستان تۋرالى باعالى كارتوگرافيالىق ماعلۇماتتار كىمدەردىڭ بالالارىندا كەزدەسەدى؟
جاۋابى: كاپيتان ۆ.ۋرۋسوۆ، مويور ي.م.ليحاريەۆ
50 ۇپاي:
قازاق جەرىن زەرتتەگەن ششەتەل ساياحاتشىلارىن اتا؟
جاۋابى: پ.س.پاللاس، ي.فالك، ي.گەورگي
60 ۇپاي:
ابىلاي سۇلتاندى بوساتۋعا قاتىسقانى تۋرالى، جوڭعارياعا ساپارى قازاق دالاسى ارقىلى وتەتىندىگى تۋرالى مالىمەت قالدىرعان جانە ءسىبىر – تۇمەن، توبىل، باياناۋىل تۋرالى ماعلۇماتتاردى زەرتتەپ، جۇيەگە كەلتىرگەن مۇراعاتتارىندا ساقتالعان بارلىق ماتەريالداردى وقىپ شىققان قازاق حاندىعى «ءسىبىر تاريحى» ەڭبەگىن 1750 شىعارعان، ءسىبىر تاريحىنىڭ اتاسى اتانعان كىم؟
جاۋابى: گ.پ.ميللەر
جاسىرىلعان تۇلعا – ءى پەتر.
10
20
30
40
50
60
ءى پەتر تۋرالى نە بىلەمىز؟
(6 بولىكتى ۇياشىقتىڭ استىندا ءى پەتردىڭ سۋرەت جاسىرىلعان)
5. «رولدىك ويىن».
شارتى: 3 ءتۇرلى ءماتىن جاسىرىلعان، ءار توپ باسشىلارى كەلىپ جاسىرىلعان ءماتىندى الادى. توپ ءماتىن مازمۇنىنا قاراي وزدەرى «رولدىك» قويىلىم ۇيىمداستىرادى. دايىندىققا ۋاقىت بەرىلەدى. رولدىك قويىلىمنان كەيىن وقۋشىلار ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ايتادى. ءرولدىڭ مازمۇنىن تۇسىنە بىلگەن جانە ءوز مانىندە ويلاپ شىققان توپ ماراپاتتالادى.
ءىىى.جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
1. «فۋتبول» ويىنى.
شارتى: وقۋشىلاردىڭ الدىندا پاراقشالار تارتىلىپ بەرىلەدى. پاراقشالارعا وقۋشىلار سۇراقتار جازىپ، قارسى توپتارعا كەزەكپەن لاقتىرادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپ 1گول (ۇپاي) بولىپ ەسەپتەلەدى. ۇياشىقتاعى ءار توپتىڭ ۇپايى ەسەپتەلىپ، جەڭىمپاز توپ انىقتالادى.
2. «كىم تەستكە جىلدام» ويىنى
1. ي.گ.اندرەيەۆ، يا، گاۆەردوۆسكيي قازاق جۇزدەرى تۋرالى ماعلۇماتتار جيناقتادى. قاي ءجۇز تۋرالى مۇعلۇمات جيناقتادى؟ ا) ۇلى ءجۇز ءا) ورتا ءجۇز ب) كىشى ءجۇز
2. اقتامبەردى جىراۋ قاي جىلدارى ءومىر ءسۇردى؟ ا) 1706 - 1778جج؛ ءا) 1675 – 1768 جج؛ ب) 1684 – 1781جج.
3. حVءىىى عاسىرداعى قازاق ادەبيەتىنىڭ وكىلى، قالقامان باتىردىڭ بالاسى، ابىلاي حاننىڭ كەڭەسشىسى بولعان جىراۋدى اتا؟ ا) اقتامبەردى؛ ءا) بۇقار؛ ب) ۇمبەتەي.
4. ايتىستارعا قاتىسقان، فيلوسوفيالىق ويلارىمەن بەلگىلى بولعان كىم؟ ا) اقتامبەردى؛ ءا) بۇقار؛ ب) ۇمبەتەي.
5. جاناق اقىن قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟ ا) شىعىس قازاقستان، اباي اۋدانىندا؛ ءا) سولتۇستىك قازاقستان؛ ب) شىعىس قازاقستان، ابىرالى اۋدانى.
ءىV. ۇيگە تاپسىرما: حVءىىى عاسىرداعى قازاقستان مادەنيەتى
1. ءمان جازبا
2. وقۋلىقتىڭ 64 – بەتىندەگى قۇجاتتى وقۋ.
3. «تاريحي شىنجىر» ويىنىن قۇراستىرۋ.
V.باعالاۋ.
ر/س وقۋشىلاردىڭ اتى – ءجونى ماتىنمەن جۇمىس (قورعاۋ) نە؟ قايدا؟ كىم؟ قاشان؟ ويىنى «تۇلعانى تانۋ» ويىنى رولدىك ويىنى «فۋتبول» ويىنى تەست ۇپاي
1
توپ ۇپاي –
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى حVءىىى عاسىرداعى قازاقستان مادەنيەتى، ورىس جانە شەتەل عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋلەرىمەن، ولاردىڭ ەڭبەكتەرى تۋرالى، قازاق ادەبيەتىنىڭ دامۋى جانە وسى كەزەڭدەگى جىراۋ، اقىنداردىڭ ءومىرى مەن ولاردىڭ شىعارماشىلىقتارىمەن تانىستىرۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن، بەلسەندىلىگىن دامىتۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ءوز ەلىنىڭ بارلىق تاريحي قۇندىلىقتارىن قۇرمەتتەۋگە، مادەنيەتكە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرىپ، مادەنيەتتى جالعاستىرۋشى جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: تەاترلاندىرۋ ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتىك وقىتۋ ادىستەرى.
ساباقتىڭ فورماسى: جەكە – توپتىق – ۇجىمدىق.
ساباقتىڭ ءپانارالىق بايلانىستى: ادەبيەت، مۋزىكا.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: كارتا، ەلەكتروندى وقۋلىق ءماتىنى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
• وقۋشىلاردىڭ امانداسۋ، تۇگەلدەۋ
• وقۋشىلاردى 3 توپقا ءبولۋ
ءىى. جاڭا ساباقتى مەڭگەرتۋ
1. ا.مۇقاتايەۆ «تاۋەلسىزدىك ەسكەتكىشىمەن» تانىسۋ نەمەسە تاريحقا ساياحات ولەڭى. (كۇي وينالىپ تۇرادى. ۋلتيپروەكتور ارقىلى مادەني مۇرالار كورسەتىلەدى).
2. ماتىنمەن جۇمىس. (ەلەكتروندى وقۋلىق ماتىنىمەن جۇمىس).
3. «قايدا؟ كىم؟ قاشان؟» ويىنى
شارتى: 3 توپقا سۇراقتار قويىلادى. توپ بىرلەسە وتىرىپ، تەز ارادا جاۋاپ بەرۋ كەرەك.
1. قازاقستاننىڭ رەسەي ىقپالىنا بىرتىندەپ ءوتۋى نەندەي وزگەرىستەر اكەلدى؟
2. «ازياعا جول ىزدەۋ» الابىن كىم قۇردى؟
3. رىچكوۆتىڭ «قىرعىز – قايساق دالاسى تۋرالى كۇندەلىك جازبالارى» قاشان شىقتى؟
4. ي.مۋراۆين، د.گلاۆدىشيەۆ، يا.گۋليايەۆتەر قاي حانداردىڭ وردالارىندا بولدى؟
5. ۇمبەتەي جىراۋ قاي جىلدارى ءومىر ءسۇردى؟
6. جاناق شىعارماشىلىعىنىڭ ەڭ باستى جەتىستىگى نە؟
7. ن.پ.رىچكوۆ قايدا جانە قانداي قىزمەت اتقاردى؟
8. ورىس عالىمدارىنان قازاقستاندى زەرتتەگەن كىمدەر؟
9. اقتامبەردى جىراۋ قاشان، قايدا جەرلەنگەن؟
10. ءتاتتىقارا ءوز شىعارمالارىندا كىمدەردىڭ ەرلىگىن ارقاۋ ەتكەن؟
11. «جوڭعاريا كارتاسىن» جاساعان كىم؟
12. اقتامبەردى قاي وڭىردە تۇرادى؟
13. نەمىس ساياحاتشىسى، ناتۋراليست پ.س.پاللاستىڭ «روسسيا مەملەكەتىنىڭ ءارتۇرلى ايماقتارىنا ساياحات» اتى ەڭبەگىندە نە ايتىلعان؟
14. رەسەي عىلىم اكەدەمياسىنىڭ ءبىرىنشى كوررەسپوندەنت مۇشەسى پ.ي.رىچكوۆتى كىم قولدادى؟
15. قاشان، قايدا قازاق حاندارى مەن سۇلتاندارىنىڭ سەزى بولدى؟
4. «تۇلعانى تانى» ويىنى
شارتى: وقۋشىلارعا تۇلعا بەينەسى جاسىرىلادى. بۇل كىمنىڭ بەينەسى ەكەنىن تابۋ ءۇشىن، 6 بولىكتى ۇياشىقتى ۇپايمەن بەرىلگەن سۇراقتار جاسىرىلعان. ۇپايدىڭ – 10 ۇپايى وقۋشىلار قورجىنىنا تۇسەدى.، قالعان ۇپاي ونعا ەسەپتەلەدى.
10 ۇپاي:
قازاقستاندى قاي ەلدىڭ عالىمدارى زەرتتەي باستادى؟
جاۋابى: قازاقستاندى ورىس جانە شەتەل عالىمدى زەرتتەي باستادى.
20 ۇپاي:
قازاق ولكەسىنىڭ ەتنوگرافياسى تۋرالى عىلىمي مۇرا قالدىرعان، «ورىنبور ولكەسىنىڭ توپوگرافياسى»، «ورىنبور تاريحى» (1730-1750) اتتى ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى، ءابىلحايىر حاننىڭ بەيىتىن سۋرەتتەپ جازعان عالىم؟
جاۋابى: رىچكوۆ
30 ۇپاي:
ءحىح عاسىردىڭ 80 جىلدارىندا ولكە تاريحىنىڭ بەلگىلى زەرتتەۋشىسى ۆ.ۆ.ۆەسەلوۆسكيي جوڭعاريا كارتاسىن العاش رەت جازبالارىندا جاريالادى؟
جاۋابى: ورىس گەوگرافيا قوعامىندا
40 ۇپاي:
قازاقستان تۋرالى باعالى كارتوگرافيالىق ماعلۇماتتار كىمدەردىڭ بالالارىندا كەزدەسەدى؟
جاۋابى: كاپيتان ۆ.ۋرۋسوۆ، مويور ي.م.ليحاريەۆ
50 ۇپاي:
قازاق جەرىن زەرتتەگەن ششەتەل ساياحاتشىلارىن اتا؟
جاۋابى: پ.س.پاللاس، ي.فالك، ي.گەورگي
60 ۇپاي:
ابىلاي سۇلتاندى بوساتۋعا قاتىسقانى تۋرالى، جوڭعارياعا ساپارى قازاق دالاسى ارقىلى وتەتىندىگى تۋرالى مالىمەت قالدىرعان جانە ءسىبىر – تۇمەن، توبىل، باياناۋىل تۋرالى ماعلۇماتتاردى زەرتتەپ، جۇيەگە كەلتىرگەن مۇراعاتتارىندا ساقتالعان بارلىق ماتەريالداردى وقىپ شىققان قازاق حاندىعى «ءسىبىر تاريحى» ەڭبەگىن 1750 شىعارعان، ءسىبىر تاريحىنىڭ اتاسى اتانعان كىم؟
جاۋابى: گ.پ.ميللەر
جاسىرىلعان تۇلعا – ءى پەتر.
10
20
30
40
50
60
ءى پەتر تۋرالى نە بىلەمىز؟
(6 بولىكتى ۇياشىقتىڭ استىندا ءى پەتردىڭ سۋرەت جاسىرىلعان)
5. «رولدىك ويىن».
شارتى: 3 ءتۇرلى ءماتىن جاسىرىلعان، ءار توپ باسشىلارى كەلىپ جاسىرىلعان ءماتىندى الادى. توپ ءماتىن مازمۇنىنا قاراي وزدەرى «رولدىك» قويىلىم ۇيىمداستىرادى. دايىندىققا ۋاقىت بەرىلەدى. رولدىك قويىلىمنان كەيىن وقۋشىلار ءوز ويلارىن، پىكىرلەرىن ايتادى. ءرولدىڭ مازمۇنىن تۇسىنە بىلگەن جانە ءوز مانىندە ويلاپ شىققان توپ ماراپاتتالادى.
ءىىى.جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
1. «فۋتبول» ويىنى.
شارتى: وقۋشىلاردىڭ الدىندا پاراقشالار تارتىلىپ بەرىلەدى. پاراقشالارعا وقۋشىلار سۇراقتار جازىپ، قارسى توپتارعا كەزەكپەن لاقتىرادى. ءاربىر دۇرىس جاۋاپ 1گول (ۇپاي) بولىپ ەسەپتەلەدى. ۇياشىقتاعى ءار توپتىڭ ۇپايى ەسەپتەلىپ، جەڭىمپاز توپ انىقتالادى.
2. «كىم تەستكە جىلدام» ويىنى
1. ي.گ.اندرەيەۆ، يا، گاۆەردوۆسكيي قازاق جۇزدەرى تۋرالى ماعلۇماتتار جيناقتادى. قاي ءجۇز تۋرالى مۇعلۇمات جيناقتادى؟ ا) ۇلى ءجۇز ءا) ورتا ءجۇز ب) كىشى ءجۇز
2. اقتامبەردى جىراۋ قاي جىلدارى ءومىر ءسۇردى؟ ا) 1706 - 1778جج؛ ءا) 1675 – 1768 جج؛ ب) 1684 – 1781جج.
3. حVءىىى عاسىرداعى قازاق ادەبيەتىنىڭ وكىلى، قالقامان باتىردىڭ بالاسى، ابىلاي حاننىڭ كەڭەسشىسى بولعان جىراۋدى اتا؟ ا) اقتامبەردى؛ ءا) بۇقار؛ ب) ۇمبەتەي.
4. ايتىستارعا قاتىسقان، فيلوسوفيالىق ويلارىمەن بەلگىلى بولعان كىم؟ ا) اقتامبەردى؛ ءا) بۇقار؛ ب) ۇمبەتەي.
5. جاناق اقىن قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟ ا) شىعىس قازاقستان، اباي اۋدانىندا؛ ءا) سولتۇستىك قازاقستان؛ ب) شىعىس قازاقستان، ابىرالى اۋدانى.
ءىV. ۇيگە تاپسىرما: حVءىىى عاسىرداعى قازاقستان مادەنيەتى
1. ءمان جازبا
2. وقۋلىقتىڭ 64 – بەتىندەگى قۇجاتتى وقۋ.
3. «تاريحي شىنجىر» ويىنىن قۇراستىرۋ.
V.باعالاۋ.
ر/س وقۋشىلاردىڭ اتى – ءجونى ماتىنمەن جۇمىس (قورعاۋ) نە؟ قايدا؟ كىم؟ قاشان؟ ويىنى «تۇلعانى تانۋ» ويىنى رولدىك ويىنى «فۋتبول» ويىنى تەست ۇپاي
1
توپ ۇپاي –
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى:تۋىم–نامىس، ۇرانىم–بىرلىك، رامىزدەرىم–ماقتانىشىم
