ءححى عاسىر كوشباسشىسى
شقو، كوكپەكتى اۋدانى، سامار اۋىلى،
ج. بولعانبايەۆ اتىنداعى سامار ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
تەميرگالييەۆا فاريدا تۋرسۋنگالييەۆنا
ءححى عاسىر كوشباسشىسى
ماقساتى: حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان تاجىريبەلەرى مەن تالىم-تاربيەسىن، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن وقۋشى بويىنا ءسىڭىرۋ. ءسوز بايلىعىن، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم:
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى قوناقتار!
اعايىن مەن حالايىق!
كوپشىل بولعان ەر دانا
دوستارى بولار ءار سالا
ونەرلىدەن ۇلگى الىپ،
سالدىرار ءساندى مول قالا،
ونەرلىمەن دوس بولساڭ،
قيالىڭدى قوزعايدى –
وقۋشى:
ۋا، حالايىق، حالايىق!
بارىنە جار بولايىق
بۇگىنگى كەش تورىندە،
ماتەماتيكا ەلىندە،
ەسەپ شەشىپ جارىسىپ،
جۇمباق شەشىپ اڭدىسىپ،
شابىت تاسىپ، شالقىسىپ،
كوڭىلدى كەش جاسايىق،
جۇمباق شەرۋ جاسايىق،
مۇندا قىزىق تابىلار،
جۇمباق، ەسەپ ءبارى بار،
ال، سايىسكەر بالالار
بىلىمدەرىڭدى سىنايىق،
ءححى عاسىر كوشباسشىسىن تابايىق.
- قۇرمەتتى ۇستازدار، اتا - انالار، وقۋشىلار! سىزدەردى 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا وتەتىن «ءححى عاسىر كوشباسشىسى» اتتى سايىس ساعاتىن كورۋگە شاقىرامىز. (ءادىلقازىلار القاسىن سايلاۋ.)
بىرەۋدىڭ جۇرەگىنىڭ تۇگى بار،
بىرەۋدىڭ ارقالاپ جۇرگەن قوعامدىق جۇگى بار،
بارىنەن دە ەڭ باستىسى – بارلىعىنىڭ،
قاتتى ىستەيتىن ميى بار – دەي كەلە، ەندى وسى سايىسكەرلەرىمىزدى تانىستىرىپ وتەيىك. (الدىن - الا بەلگىلەنگەن ءنومىرى بويىنشا سايىسكەرلەرمەن تانىسۋ).
سايىسكەرلەرگە تىلەك:
عىلىمنىڭ سىرىن ۇعىنا
شىعىڭدار ءبىلىم شىڭىنا!
ۇقىپتىلىق پەن زەرەكتىك،
جەتكىزەر سىزدەي ورەندى
ماتەماتيكا سىرىنا!
قادامدارىڭ وڭ بولسىن،
ءسات - ساپار ەندى تىلەيىك!
جارىستىڭ شارتى:
ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپايدان بەرىلەدى. 2 تۋردان كەيىن ۇپايى تومەن وقۋشىلار شىعىپ وىرادى. (ەڭ سوڭىندا 1 وقۋشى، ياعني كوشباسشى قالۋ كەرەك).
1-تۋر – وزدەرىن تانىستىرۋ؛ 2 تۋر – بايگە؛ 3 تۋر – كوكپار؛ 4 تۋر – جەتى جۇمباق؛ 5 تۋر – مىڭ ءبىر ماقال؛ 6 تۋر – ءبىلىمپاز.
بايگە.
سۇراق جاۋاپ:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى العاش رەت قاي جىلى سايلاندى؟ (1991، 1 جەلتوقسان)
2. احمەت بايتۇرسىنوۆ كىم؟ (قازاق حالقىنىڭ عالىمى، ءتىل ءبىلىمىنىڭ اتاسى)
3. قازاقستان رامىزدەرى قاي جىلى قابىلداندى؟ (1992، 4 ماۋسىم)
4. الەمدەگى ەڭ ۇلكەن كول؟ (كاسپيي)
5. قازاقستاننىڭ اتا زاڭى قاي جىلى قابىلداندى؟ (1995، 30 تامىز)
6. قازاقستان قاي جىلى تاۋەلسىزدىك الدى؟ (1991، 16 جەلتوقسان)
7. ءبىز قاي وبلىس، اۋداننىڭ اۋىلىمىز؟ (شقو، كوكپەكتى)
8. جەلتوقسان قۇرباندارى كىم؟
كوكپار.
1. ۇزىندىعى 4 سم، ەنى 2 سم تىكتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترى قانداي؟
2. شارشىنىڭ قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعى 5 سم. پەريمەترىن تاپ.
3. 12 سم كەسىندىنىڭ شيرەگىن تاپ.
4. الىبەك 1 ايدا 6 ەرتەگى وقيدى. وسى قارقىنمەن 1 جىلدا نەشە كىتاپ وقيدى؟
5. ەڭ ۇلكەن 3 تاڭبالى سانعا 1 - ءدى قوسساڭ نەشە شىعادى؟
6. 1000 سانى شىعۋ ءۇشىن 550 - گە قانداي ساندى قوسۋ كەرەك؟
7. بىردەي 5 ىدىستا 45 كگ بال بار. ءبىر ىدىستا نەشە كگ بال بار؟
8. ءبىر ساندى ورنەك، ءبىر ءارىپتى ورنەك ايت.
9. ميلليوندا نەشە «0» بار؟
جەتى جۇمباق
1. ءجۇز ءمۇيىزى بار،
ۇستىندە كيىزى بار. (كيىز ءۇي)
2. بىلىمنەن مول سىي - اسى،
بالعىنداردىڭ ۇياسى. (مەكتەپ)
3. ءوزى ايلاكەر، ءوزى ءبىر قۋ
جۇرگەن جەرى ايقاي دا شۋ. (تۇلكى)
4. ءبىر سانعا ءوسىردى،
ءوزى قالىپ ورنىندا، ءبىزدى العا كوشىردى. (سىنىپ)
5. ەكى اياقپەن كەزەك - كەزەك تەبەدى،
ول تىنىمسىز دومالاپ، زىر جۇگىرە بەرەدى. (دوپ)
6. اعايىندى بەس تۋىس، جامىلاتىن تونى بار،
بەسەۋىندە ءبىر قۋىس، سىرتتان كىرەر جولى بار. (قولعاپ)
7. كىپ-كىشكەنتاي ەكى كوزى، قالاي كورەدى ءوزى؟
قول ەكەن ۇزىن مۇرنى.
سول مۇرىنمەن
تاماق تاۋىپ جۇرەدى.(ءپىل)
8. بولسا دا كوكتە مەكەنى،
كەزدەسپەيدى ەكەۋى. (اي مەن كۇن)
مىڭ ءبىر ماقال.
ماقالدىڭ باسىن ايتامىز، اياعىن وقۋشىلاردىڭ وزدەرى جالعاستىرادى.
1. نايزاسىز ەر بولمايدى، (تاڭباسىز ەل بولمايدى).
2. تۋعان جەردىڭ جەرى دە كورىكتى، (ەلى دە كورىكتى).
3. اقىل - توزبايتىن تون، (ءبىلىم – تاۋسىلمايتىن كەن).
4. بىلىمدىگە دۇنيە جارىق، (ءبىلىمسىزدىڭ كۇنى كارىپ ).
5. وقۋ - ءبىلىم ازىعى، (ءبىلىم – ىرىس قازىعى).
6. قىنا تاسقا بىتەدى، (ءبىلىم باسقا بىتەدى).
7. ەگىننىڭ جايىن ەككەن بىلەر، (اربانىڭ جايىن جەككەن بىلەر).
8. ديقانشى جەرىن ماقتايدى، (بالىقشى كولىن ماقتايدى)
كورەرمەنمەن ويىن.
1. قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى قالاي اتالادى؟ (تەڭگە)
2. استانانىڭ بۇرىنعى اتاۋى؟ (اقمولا)
3. استانا قالاسىنىڭ ماڭىنداعى ءىرى وزەندەر؟ (نۇرا، ەسىل)
4. ەلتاڭبا اۆتورى؟ (ش. ءۋاليحانوۆ. ج. مالىبەكوۆ)
5. قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى؟ (ت. اۋباكىروۆ)
6. قازاقستان رەسپۋبليكاسى قانشا وبلىستان تۇرادى؟ (14)
7. ق ر ءانۇرانىنىڭ اۆتورلارى؟ (ج. ناجىمەدەنوۆ، ن. نازاربايەۆ؛ ش. قالداياقوۆ)
8. قازاقتىڭ تۇڭعىش اعارتۋشى ۇستازى؟ (ى. التىنسارين)
ءبىلىمپاز
1. اسپاندا 6 قۇس ۇشىپ ءجۇر. اڭشى ەكەۋىن اتىپ الدى. نەشە قۇس قالدى؟
(ەكى قۇس قالدى، قالعانى ۇشىپ كەتتى)
2. ويلاعان ساندى 4 - كە ءبولىپ، وعان 26 - نى قوس. 30 شىقتى. ويلاعان سان نەگە تەڭ؟ (16 - عا تەڭ)
3. زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن ءسوزدى نە دەيمىز؟(زات ەسىم)
4. قانداي؟ قاي؟ سۇراقتارى قاي ءسوز تابىنىكى؟(ەسىمدىك)
5. قاتاڭ داۋىسسىزداردى اتا.
6. جۋان داۋىسسىز دىبىستار.
7. قاي كەزدە باستاۋىش پەن بايانداۋىشتىڭ اراسىنا سىزىقشا قويىلادى؟
8. تاۋ جىنىستارى نەشەگە بولىنەدى؟
9. كيىز ءۇيدىڭ كەرەگەسىن قۇرايتىن اعاش قالاي اتالادى؟(تال)
10. قول سۇيەكتەرىن اتا. (قول باسى، ساۋساق، شىنتاق، كارى جىلىك، توقپان جىلىك)
11. دەنى ساۋ ادامنىڭ تامىرى ءبىر مينۋتتا نەشە رەت سوعادى؟ (60 - 80 رەت)
12. سەزىم مۇشەلەرىن اتا (كوز، قۇلاق، مۇرىن، ءتىل، تەرى)
كورەرمەنمەن ويىن
1. ءشول كەمەسى؟ (تۇيە)
2. ساۋات اشاتىن كىتاپ؟ (الىپپە)
3. 24 ساعات (تاۋلىك)
4. مۇسىلماننىڭ قاسيەتتى كىتابى؟ (قۇران)
5. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعى؟ (وسكەمەن)
6. ءتىسى تۇسكەن ادام؟ (كەتىك)
7. قوي ءپىرى (شوپان اتا)
8. 100 جىل؟ (عاسىر)
9. بايلانىس اپپاراتى؟ (تەلەفون)
10. مۇسىلمانداردىڭ ءدىن عيماراتى؟ (مەشىت)
11. 7 كۇن؟ (اپتا)
12. «جاقسى» ءسوزىنىڭ ءانتونيمى؟ (جامان)
13. «ەر قاناتى»؟ (ات)
وسىمەن سايىسىمىزدىڭ شارتتارى اياقتالدى. ءادىلقازىلار القاسى جالپى ۇپاي سانىن ەسەپتەگەنشە، سايىستىڭ سوڭىنا دەيىن جەتكەن وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە تىلەكتەرىن ءبىلدىرسىن. بۇگىنگى سايىسىمىزعا قاتىسقان وقۋشىلارعا راحمەتىمىزدى ايتا وتىرىپ، بىلىمدىلىك پەن ىزگىلىكتى بويلارىنا دارىتا بەرۋلەرىنە تىلەكتەسپىن.
ج. بولعانبايەۆ اتىنداعى سامار ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
تەميرگالييەۆا فاريدا تۋرسۋنگالييەۆنا
ءححى عاسىر كوشباسشىسى
ماقساتى: حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى جيناقتالعان تاجىريبەلەرى مەن تالىم-تاربيەسىن، ادامگەرشىلىك قاعيدالارىن وقۋشى بويىنا ءسىڭىرۋ. ءسوز بايلىعىن، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءمۇعالىم:
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى قوناقتار!
اعايىن مەن حالايىق!
كوپشىل بولعان ەر دانا
دوستارى بولار ءار سالا
ونەرلىدەن ۇلگى الىپ،
سالدىرار ءساندى مول قالا،
ونەرلىمەن دوس بولساڭ،
قيالىڭدى قوزعايدى –
وقۋشى:
ۋا، حالايىق، حالايىق!
بارىنە جار بولايىق
بۇگىنگى كەش تورىندە،
ماتەماتيكا ەلىندە،
ەسەپ شەشىپ جارىسىپ،
جۇمباق شەشىپ اڭدىسىپ،
شابىت تاسىپ، شالقىسىپ،
كوڭىلدى كەش جاسايىق،
جۇمباق شەرۋ جاسايىق،
مۇندا قىزىق تابىلار،
جۇمباق، ەسەپ ءبارى بار،
ال، سايىسكەر بالالار
بىلىمدەرىڭدى سىنايىق،
ءححى عاسىر كوشباسشىسىن تابايىق.
- قۇرمەتتى ۇستازدار، اتا - انالار، وقۋشىلار! سىزدەردى 3 - سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا وتەتىن «ءححى عاسىر كوشباسشىسى» اتتى سايىس ساعاتىن كورۋگە شاقىرامىز. (ءادىلقازىلار القاسىن سايلاۋ.)
بىرەۋدىڭ جۇرەگىنىڭ تۇگى بار،
بىرەۋدىڭ ارقالاپ جۇرگەن قوعامدىق جۇگى بار،
بارىنەن دە ەڭ باستىسى – بارلىعىنىڭ،
قاتتى ىستەيتىن ميى بار – دەي كەلە، ەندى وسى سايىسكەرلەرىمىزدى تانىستىرىپ وتەيىك. (الدىن - الا بەلگىلەنگەن ءنومىرى بويىنشا سايىسكەرلەرمەن تانىسۋ).
سايىسكەرلەرگە تىلەك:
عىلىمنىڭ سىرىن ۇعىنا
شىعىڭدار ءبىلىم شىڭىنا!
ۇقىپتىلىق پەن زەرەكتىك،
جەتكىزەر سىزدەي ورەندى
ماتەماتيكا سىرىنا!
قادامدارىڭ وڭ بولسىن،
ءسات - ساپار ەندى تىلەيىك!
جارىستىڭ شارتى:
ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 5 ۇپايدان بەرىلەدى. 2 تۋردان كەيىن ۇپايى تومەن وقۋشىلار شىعىپ وىرادى. (ەڭ سوڭىندا 1 وقۋشى، ياعني كوشباسشى قالۋ كەرەك).
1-تۋر – وزدەرىن تانىستىرۋ؛ 2 تۋر – بايگە؛ 3 تۋر – كوكپار؛ 4 تۋر – جەتى جۇمباق؛ 5 تۋر – مىڭ ءبىر ماقال؛ 6 تۋر – ءبىلىمپاز.
بايگە.
سۇراق جاۋاپ:
1. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى العاش رەت قاي جىلى سايلاندى؟ (1991، 1 جەلتوقسان)
2. احمەت بايتۇرسىنوۆ كىم؟ (قازاق حالقىنىڭ عالىمى، ءتىل ءبىلىمىنىڭ اتاسى)
3. قازاقستان رامىزدەرى قاي جىلى قابىلداندى؟ (1992، 4 ماۋسىم)
4. الەمدەگى ەڭ ۇلكەن كول؟ (كاسپيي)
5. قازاقستاننىڭ اتا زاڭى قاي جىلى قابىلداندى؟ (1995، 30 تامىز)
6. قازاقستان قاي جىلى تاۋەلسىزدىك الدى؟ (1991، 16 جەلتوقسان)
7. ءبىز قاي وبلىس، اۋداننىڭ اۋىلىمىز؟ (شقو، كوكپەكتى)
8. جەلتوقسان قۇرباندارى كىم؟
كوكپار.
1. ۇزىندىعى 4 سم، ەنى 2 سم تىكتورتبۇرىشتىڭ پەريمەترى قانداي؟
2. شارشىنىڭ قابىرعاسىنىڭ ۇزىندىعى 5 سم. پەريمەترىن تاپ.
3. 12 سم كەسىندىنىڭ شيرەگىن تاپ.
4. الىبەك 1 ايدا 6 ەرتەگى وقيدى. وسى قارقىنمەن 1 جىلدا نەشە كىتاپ وقيدى؟
5. ەڭ ۇلكەن 3 تاڭبالى سانعا 1 - ءدى قوسساڭ نەشە شىعادى؟
6. 1000 سانى شىعۋ ءۇشىن 550 - گە قانداي ساندى قوسۋ كەرەك؟
7. بىردەي 5 ىدىستا 45 كگ بال بار. ءبىر ىدىستا نەشە كگ بال بار؟
8. ءبىر ساندى ورنەك، ءبىر ءارىپتى ورنەك ايت.
9. ميلليوندا نەشە «0» بار؟
جەتى جۇمباق
1. ءجۇز ءمۇيىزى بار،
ۇستىندە كيىزى بار. (كيىز ءۇي)
2. بىلىمنەن مول سىي - اسى،
بالعىنداردىڭ ۇياسى. (مەكتەپ)
3. ءوزى ايلاكەر، ءوزى ءبىر قۋ
جۇرگەن جەرى ايقاي دا شۋ. (تۇلكى)
4. ءبىر سانعا ءوسىردى،
ءوزى قالىپ ورنىندا، ءبىزدى العا كوشىردى. (سىنىپ)
5. ەكى اياقپەن كەزەك - كەزەك تەبەدى،
ول تىنىمسىز دومالاپ، زىر جۇگىرە بەرەدى. (دوپ)
6. اعايىندى بەس تۋىس، جامىلاتىن تونى بار،
بەسەۋىندە ءبىر قۋىس، سىرتتان كىرەر جولى بار. (قولعاپ)
7. كىپ-كىشكەنتاي ەكى كوزى، قالاي كورەدى ءوزى؟
قول ەكەن ۇزىن مۇرنى.
سول مۇرىنمەن
تاماق تاۋىپ جۇرەدى.(ءپىل)
8. بولسا دا كوكتە مەكەنى،
كەزدەسپەيدى ەكەۋى. (اي مەن كۇن)
مىڭ ءبىر ماقال.
ماقالدىڭ باسىن ايتامىز، اياعىن وقۋشىلاردىڭ وزدەرى جالعاستىرادى.
1. نايزاسىز ەر بولمايدى، (تاڭباسىز ەل بولمايدى).
2. تۋعان جەردىڭ جەرى دە كورىكتى، (ەلى دە كورىكتى).
3. اقىل - توزبايتىن تون، (ءبىلىم – تاۋسىلمايتىن كەن).
4. بىلىمدىگە دۇنيە جارىق، (ءبىلىمسىزدىڭ كۇنى كارىپ ).
5. وقۋ - ءبىلىم ازىعى، (ءبىلىم – ىرىس قازىعى).
6. قىنا تاسقا بىتەدى، (ءبىلىم باسقا بىتەدى).
7. ەگىننىڭ جايىن ەككەن بىلەر، (اربانىڭ جايىن جەككەن بىلەر).
8. ديقانشى جەرىن ماقتايدى، (بالىقشى كولىن ماقتايدى)
كورەرمەنمەن ويىن.
1. قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى قالاي اتالادى؟ (تەڭگە)
2. استانانىڭ بۇرىنعى اتاۋى؟ (اقمولا)
3. استانا قالاسىنىڭ ماڭىنداعى ءىرى وزەندەر؟ (نۇرا، ەسىل)
4. ەلتاڭبا اۆتورى؟ (ش. ءۋاليحانوۆ. ج. مالىبەكوۆ)
5. قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى؟ (ت. اۋباكىروۆ)
6. قازاقستان رەسپۋبليكاسى قانشا وبلىستان تۇرادى؟ (14)
7. ق ر ءانۇرانىنىڭ اۆتورلارى؟ (ج. ناجىمەدەنوۆ، ن. نازاربايەۆ؛ ش. قالداياقوۆ)
8. قازاقتىڭ تۇڭعىش اعارتۋشى ۇستازى؟ (ى. التىنسارين)
ءبىلىمپاز
1. اسپاندا 6 قۇس ۇشىپ ءجۇر. اڭشى ەكەۋىن اتىپ الدى. نەشە قۇس قالدى؟
(ەكى قۇس قالدى، قالعانى ۇشىپ كەتتى)
2. ويلاعان ساندى 4 - كە ءبولىپ، وعان 26 - نى قوس. 30 شىقتى. ويلاعان سان نەگە تەڭ؟ (16 - عا تەڭ)
3. زاتتىڭ اتىن بىلدىرەتىن ءسوزدى نە دەيمىز؟(زات ەسىم)
4. قانداي؟ قاي؟ سۇراقتارى قاي ءسوز تابىنىكى؟(ەسىمدىك)
5. قاتاڭ داۋىسسىزداردى اتا.
6. جۋان داۋىسسىز دىبىستار.
7. قاي كەزدە باستاۋىش پەن بايانداۋىشتىڭ اراسىنا سىزىقشا قويىلادى؟
8. تاۋ جىنىستارى نەشەگە بولىنەدى؟
9. كيىز ءۇيدىڭ كەرەگەسىن قۇرايتىن اعاش قالاي اتالادى؟(تال)
10. قول سۇيەكتەرىن اتا. (قول باسى، ساۋساق، شىنتاق، كارى جىلىك، توقپان جىلىك)
11. دەنى ساۋ ادامنىڭ تامىرى ءبىر مينۋتتا نەشە رەت سوعادى؟ (60 - 80 رەت)
12. سەزىم مۇشەلەرىن اتا (كوز، قۇلاق، مۇرىن، ءتىل، تەرى)
كورەرمەنمەن ويىن
1. ءشول كەمەسى؟ (تۇيە)
2. ساۋات اشاتىن كىتاپ؟ (الىپپە)
3. 24 ساعات (تاۋلىك)
4. مۇسىلماننىڭ قاسيەتتى كىتابى؟ (قۇران)
5. شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ورتالىعى؟ (وسكەمەن)
6. ءتىسى تۇسكەن ادام؟ (كەتىك)
7. قوي ءپىرى (شوپان اتا)
8. 100 جىل؟ (عاسىر)
9. بايلانىس اپپاراتى؟ (تەلەفون)
10. مۇسىلمانداردىڭ ءدىن عيماراتى؟ (مەشىت)
11. 7 كۇن؟ (اپتا)
12. «جاقسى» ءسوزىنىڭ ءانتونيمى؟ (جامان)
13. «ەر قاناتى»؟ (ات)
وسىمەن سايىسىمىزدىڭ شارتتارى اياقتالدى. ءادىلقازىلار القاسى جالپى ۇپاي سانىن ەسەپتەگەنشە، سايىستىڭ سوڭىنا دەيىن جەتكەن وقۋشىلار ءبىر - بىرىنە تىلەكتەرىن ءبىلدىرسىن. بۇگىنگى سايىسىمىزعا قاتىسقان وقۋشىلارعا راحمەتىمىزدى ايتا وتىرىپ، بىلىمدىلىك پەن ىزگىلىكتى بويلارىنا دارىتا بەرۋلەرىنە تىلەكتەسپىن.
You Might Also Like
