ءيتتىڭ قۇقىعى
پارلامەنتىڭىزدىڭ دەپۋتاتى پورماباي دۇنيەمالوۆتىڭ قالايىنشا حالىق قالاۋلىسى قاتارىنا قوسىلعانىن بارشاڭىز بىلەسىزدەر. بىلمەگەنسىپ قوياسىزدار. سايىپ كەلگەندە، كەگەيى كەگجەڭ ءدوڭعالاق-داۋىردىڭ ءدۇمپۋى. دەرسىزدەر. وزدەرىڭىزدىڭ قۇقىقتارىڭىز قىزىلبۇزاۋ كۇيىندە سيىردىڭ جاتىرىندا جاتىپتى. جان ءبىتىپ، جارىققا شىعا ما؟ شىقسىن-اق. دەلىك. قارتاڭ-قۇرتاڭ قارانىڭ قۇسسۇزەكتەنگەن تولىندەي موڭىرەۋىنەن دە تانىپ، مەڭىرەيە مە؟ بۇل جاعى دا بۇلىڭعىر. جىلقى مىنەزدەرىڭىزدەن جاڭىلىپ، جادىلارىڭىزعا دەيىن جابىلانىپ بارا جاتقانىن مويىنداعىلارىڭىز جوق. مىڭق ەتپەيسىزدەر. بىرەۋلەرىڭىز. ەكىنشىلەرىڭىز تىرجيىپ تەرىس اينالاسىزدار. ۇشىنشىلەرىڭىز مىسىقسوپىلانا مۇلگي قالاسىزدار.
كۇنى كەشە دە سويتتىڭىزدەر. پارلامەنتتەگى قالاۋلىلارىڭىز پورماباي دۇنيەمالوۆ ادام قۇقىعىنىڭ ساقتالۋى حاقىنداعى حال-احۋالعا بايلانىستى ەسەپ بەرگەندە شە؟ ءبارى-بارى شەشىلگەندەي كەيىپتە كايىپ بوپ قالعىدىڭىزدار. قولداپ-قۋاتتاپ، قول شاپالاقتادىڭىزدار. سونسوڭ سايلاۋشىلارىنا ساي دەپۋتات نە ىستەسىن؟ ءوزى سايلانعان اتىراپتاردا ادام قۇقىعى دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيدە دەرلىكتەي قامتاماسىز ەتىلىپ، جۇزەلەنىپ جاتقاندىعىن ءماجىلىستىڭ ارنايى وتىرىسىندا وزگە ارىپتەستەرىمەن بىرگە ماساتتانا مالىمدەدى. ءبارى دۇرىس قوي. ءبىراق، بۇنىڭ بايانداماسىنا پالەن-پاشتۋان ءمان-ماڭىز بەرىلمەدى. باسقا دەپۋتاتتاردى ىقىلاستانا تىڭداپ، ىندىن جىققان سەكىلدەنگەن. جينالعاندار. ال پورماباي دۇنيەمالوۆ ادام قۇقىعىنىڭ تاريحىنا تولىققاندى تالداۋ جاساپ بارىپ، ءوزىن حالىق قالاۋلىسى ەتكەن سايلاۋشىلارىنىڭ سوزدەرىنەن مىسالدار كەلتىرە باستاعاندا شە، بۇكىل ءماجىلىسىڭىز ماناۋراپ، ەڭ-ەڭ-ەڭ ەلگەزەك ەسەپتەلەر ەستى كەلىنشەكتەردىڭ دە ەسىنەۋگە كىرىسكەنىنە قايران قالدى. ءتىپتى ءتورالقاداعى سپيكەرىڭىزدىڭ ءوزى جانىنداعى جاعىمپازداۋ ورىنباسارىنا سىبىرلاپ، الدەنەلەردى اڭگىمەلەسىپ، تۇك تە تىڭداماعان.
بۇل پارلامەنتىڭىزدە ادام قۇقىعى تۋرالى ماسەلەلەردىڭ ءبارى مايدا-شۇيدەسىنە شەيىن شەشىمىن تاپقان دەپ ەسەپتەيتىندەر، سولاي سانايتىندار ولاي ويلامايتىنداردان ون ەسەدەي ارتىقتۇعىن. ونى دا سىزدەر سەزەسىزدەر. الىستا ءجۇرىپ-اق. ايماقتاردا وتىرىپ-اق. ەشكىمگە، ەشتەڭەگە ەلەڭدەمەيسىزدەر. تاڭعالمايسىزدار. تاڭىرقامايسىزدار.
نەگە عانا وسىندايسىزدار؟ سىزدەر. سايلاۋشىلار. وتكەن سايلاۋدا شە، قالاۋلىلارىڭىز پورماباي دۇنيەمالوۆتىڭ دەپۋتاتتىققا بارار جولدارىنداعى جىقپىل-جىقپىلدارعا جانارلارىڭىز جىپىلىق قاعا قارادىڭىزدار دا، قويا-قويدىڭىزدار. سويتەسىزدەر. سىزدەر. ال ول شە؟ ول تاڭداۋلىلارىڭىز تاڭعالادى. تاڭىرقايدى. تاڭعالدىرعىسى، تاڭىرقاتقىسى كەلەدى. ەلدىڭ، ەلەكتوراتتىڭ ەلەڭ ەتپەس ەنجارلىعىنا تاڭعالادى. ەڭ-ەڭ-ەڭ ەلەگىزەتىنى – ەلدەگى ەن بايلىعىنا، ءزاۋلىم-زاۋلىم، زاڭعار-زاڭعار دۇن-دۇنيەلەرىنە تايقىماڭداي تاقىرلاردىڭ تاڭىرقاماۋعا اينالعانى. ءبىرازدان بەرى. ءبىرازدان بەرى ەمەس، ءبىرتالايدان بەرمەن قاراتا. بۇقارا جۇرتىڭىز بۇل سياقتىلاردىڭ بۇلعاڭ توتايلىعىنا، بۇتكەرمە تۇرىستارى مەن بۇقاكوز جۇرىستەرىنە تاڭدايلارىن تاقىلداتپاقتان تانعانداي. قايران قالماقتان قالجىراعانداي.
دەسە ءدال كەلەتىندەي. دەپۋتاتتارىڭىز.
بەلگىلى ءبىر مەرزىمدى مەجەلەپ، ازىراق ۋاقىت ارالىعىندا ەلىن جانە ەلەكتوراتىن ۇمىتپاققا ۇمتىلعان. پورمابايلارىڭىز. ۇڭىلە قاراپ، تۇڭىلە تۇيگەن قورىتىندى ويلارىنان ارىلماقتى ماقسۇت تۇتقان. پاقىرلارى تاقىرلانا تۇسكەن ايماعىنا قانشاما قايماق-قايراتكەرلەر، ماجىلىسمەندەر مەن سەناتورلار جاۋ جاپىرارداي اتتانىپ جاتتى. ىلەسپەككە شاقىردى. دۇنيەمالوۆ دەنساۋلىعىنا سىلتەمەلەپ، سەلقوستانا شەگىنشەكتەدى. ءسويتىپ، سايلاۋشىلارىنان بارعان سايىن الىستاپ، الشاقتاۋعا اينالعان.
ال سىزدەر شە؟ سايلاۋشىلار. ءوز قالاۋلىلارىڭىزدى ىزدەمەدىڭىزدەر. سۇراماڭىزدار. بارى-جوعى ءبارىبىر سياقتى سيىق تانىتاسىزدار. سويتەسىزدەر. سىزدەر. ابىنىپ اناۋ، قابىنىپ مىناۋ جەتكەن. ايماقتارىڭىزعا. قايماق-قايراتكەرلەرىڭىزدىڭ بەكەر جەتپەيتىنىن، بوسقا كەتپەيتىنىن بىلەسىزدەر. الايدا، ولار-داعى، دۇنيەمالوۆ سىندى دەپۋتاتتارىڭىزدىڭ تىرلىكتەرىنە تۇك تاڭعالمايتىن سىقىلدى. ەل مەن ەلەكتورات سياقتى ءدا. ەتتەرى ۇيرەنىپ كەتكەندەرى بار. ەتتەرى ءولىپ كەتەتىنى كوپ. قايماق-قايراتكەرلەرىڭىزدىڭ بار-بارشاسى بىر-بىرىنەن قاي تاراپتان دا قالىسا قويمايتىنداي-اۋ. دەيسىزدەر. سىزدەر. سويتەسىزدەر عوي. قالاۋلىلارىڭىزدان قۇيقالى قىرتىس، قۇنارلى جىرتىس قالماعانىن، اعىندى ارىق-اتىزدىڭ ارتىلماعانىن بىلەسىزدەر. ءبارىڭىز. قولدارىڭىزدان ەشتەڭە كەلمەيدى. ەپتەرىڭىز جوق. سىزدەردىڭ دە انەبىر جىلدارى ارەكەتتەنىپ، ءقايبىر كەزدەرى قارمانىپ قالۋلارىڭىزعا ابدەن بولاتىن ەدى. وزدەرىڭىز عوي. وڭمەڭدەمەگەن. وجەڭدەمەگەن. ءوز وبالدارىڭىز وزدەرىڭىزگە. كەرجالقاۋسىزدار. كەرجيە كىجىنەسىزدەر. بولعانى سول.
ءجا، جارايدى. ەتتەرىڭىز ۇيرەندى. ءولدى. جانارلارىڭىز ولەۋسىرەدى. العاش اڭ-تاڭ قالدىڭىزدار. قىزىل يتتەرىڭىز ىشتەرىڭىزدى تىرمالاي قىڭسىلاپ، قىزعانىشتىڭ وتىنا كۇيىپ-پىستىڭىزدەر. تۇتىنىنە تۇنشىعىپ، تاماقتارىڭىز ۋداي اشىپ، جوتەل جۇتتىڭىزدار. ودان سوڭ ودىرايىپ ولاي، بۇدىرايىپ بىلاي قارادىڭىزدار. تاڭىرقاۋعا كوشتىڭىزدەر. بىرتە-بىرتە بارىنە كوندىكتىڭىزدەر. بۇگىندە ەشتەڭەگە دە، ەشكىمگە دە تاڭىرقامايسىزدار.
تۇك تە تاڭعالمايسىزدار.
ال دەگدار سانالار دەپۋتاتتارىڭىز شە؟ دۇنيەمالوۆ. پارلامەنتتەگى پورمابايلارىڭىز. ول كىسى قالاي دا قالىڭ جۇرتىن قايران قالدىرماق ماقساتتان، تاڭداندىرماق تالاپتان تانباعان. شات-شادىمان شەت مەملەكەتتەردىڭ بىرىندەگى ۆيللاسىندا، ەلىنەن جانە ەلەكتوراتىنان الىستا، جۇرتىنان جىراقتا جاتىپ، كۇتپەگەن جەردەن جاڭالىق تاپقان.
الەم جۇزىندە دە، تۋعان رەسپۋبليكاسىندا دا ادام قۇقىعى حاقىنداعى زاڭنامالىق دۇنيەلەردەن ساڭىلاۋ تاۋىپ، ساڭىراۋ سانالاردى سىلكىپ ءوتۋ مۇمكىن ەمەس ەكەن. سوندىقتان، پارلامەنتىڭىزدىڭ بىرتە-بىرتە بەدەلسىزدەنىپ، بەلگىسىزدەنىپ بارا جاتقان (قوعامدىق پىكىردى زەرتتەۋدىڭ قورىتىندىسىنا سايكەس) دەپۋتاتى، سىزدەردىڭ قالاۋلىلارىڭىز پورماباي دۇنيەمالوۆ مىرزا «ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» جاڭا زاڭنىڭ جوباسىن جاساۋدى قولعا الماققا بەل بۋىپ، بەكەم كىرىستى. اقىلماندارى، كەڭەسشىلەرى مەن كومەكشىلەرى، قوسىمشا قوسشىلارى مەن جاسىرىن جاردەمشىلەرى جاپپاي جۇمىلدى. وركەنيەتتى مەملەكەتتەردىڭ ءبىرتالايىندا تىكەلەي ءيتتىڭ قۇقىعىنا ارنالماعانىمەن، جالپى جان-جانۋارلاردىڭ، اينالاداعى اڭ-قۇستاردىڭ، ومىرتقالىلار مەن ومىرتقاسىزداردىڭ، قابىرعالىلار مەن قابىرعاسىزداردىڭ، سۇتقورەكتىلەر مەن سۋقورەكتىلەردىڭ، شوپقورەكتىلەر مەن جەمقورەكتىلەردىڭ، تاعىسىن-تاعىلاردىڭ قۇقىقتارى تۋرالى زاڭدار مەن زاڭنامالىق كەسىم-شەشىمدەرىڭىز جەتىپ-ارتىلىپ جاتىپتى. سونداي-سوندايلاردىڭ كۇللىسىن دەرلىك الدىرتتى. اسارلاتا، اسىعا زەرتتەستى. شەتەلدەرگە جاسالار ءىسساپارلارعا شەك قويىلمادى. الدەكىمدەر الدارىن وراپ الىپ كەتەردەي سۇمدىق سەزىكتەنىستى. الدەنەشە جوبا جاسالدى.
جوبالاردى تالداۋ جالىقپاي جۇرگىزىلدى. يت كەمىرگەن كەنەي اسىقتاي كىلميىپ، جۇدەڭكى جۇرەتىن جاردەمشىسى جارامدى شىقتى. جوبادان جوبا تۋىنداتىپ، شۇباتىلعان ۇزاق تا ەمەس، شولتاڭ ەتە قالارلىقتاي قىسقا دا ەمەس، ورتاشاسىن ويمىشتاپ جاساعان.
دەپۋتاتتارىڭىز دۇنيەمالوۆ ساراپشىلاردى شەتەلدەردەن شاقىرتقان. جوبانى ودان بەتەر پىسىقتاتقان. جەتىلدىرتكەن.
تاراۋلارى تاپتانا، باپتارى باپتانا جۇتىنعان جاڭا زاكۇن، دەپۋتات دۇنيەمالوۆ دۇنيەسى – «ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» رەسپۋبليكا زاڭى دەپ اتالدى. بۇل بۇكىل پارلامەنتىڭىز ءۇشىن عانا ەمەس، مۇقىم مۇستاقىل مەملەكەتىڭىز ءۇشىن ۇلكەن جاڭالىقتۇعىن.
ماجىلىستەگىلەرىڭىز ءماتتاقىم مانىسپەن مازدەنگەن.
سەناتتاعىلارىڭىز سىلاڭ سيپانىپ سۇيىنشىلەگەن.
پورمابايلارىڭىز پارلامەنتتى تاڭ-تاماشا قالدىردى. وسىلايشا.
ماقساتتى ويى ورىندالدى. دەپۋتات دۇنيەمالوۆتارىڭىزدىڭ ابىرويى اسقاقتادى. «ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» زاڭ قارسىلىقسىز، قالىسسىز قابىلدانعان. جەتى قازىنانىڭ بىرىنە جاتاتىن ايتۋلى ايۋان تۋراسىندا قىمبات تا قۇرمەتتى قۇجات جاساماقتىڭ جادىلارىنا پورمابايدان بۇرىنىراق تۇسپەگەنىنە تالاي-تالاي قالاۋلىلارىڭىز قينالعان. امال قانشا؟! دەپۋتاتتارىڭىز دۇنيەمالوۆتىڭ زاڭى دۇنيە جۇزىنە ماعلۇمدانا باستادى. ويپىراي دەسەڭىزشى! ءتىپتى بار عوي، وسىناۋ ورنى بولەك زاڭدا «ءيتتىڭ يەسىمەن بىرگە تۇرۋ قۇقىعى»، «ءيتتىڭ ۇيشىككە يە بولۋ قۇقىعى» دەيتىن دە باپتار بار ەكەن. قامتىلماعان، قارالماي قالعان قالتارىس جوق. ءجۇدا جوق!
سىزدەردەي سايلاۋشىلارى، پورمابايداي پارلامەنت دەپۋتاتى بار ەل باقىتتى ەمەس پە؟! ەڭ اقىرى يتكە دەيىن سونشاما قۇقىقتارمەن قامتاماسىز ەتىپ، شىرقاۋ شىڭعا شىرقاتقان مەملەكەت بەدەلى بيىكتەسە، بارشاڭىز قۋانبايسىزدار ما؟ قۋانۋعا تيىسسىزدەر.
وكىنىشكە قاراتا، ومىلدىرىك ءوڭىرىنىڭ جۇرتشىلىعى تۇك تە قۋانبادى.
نەگە؟! پارلامەنتشىلەرىڭىز پورماباي دۇنيەمالوۆتىڭ وسى ولكەدەگى وكىلدەرى جاعىمسىز جاعداياتتاردى جان-جاقتى زەرتتەپ-زەردەلەۋگە شۇعىل كىرىستى. ەل مەن ەلەكتوراتىڭىز نەلىكتەن سەلقوس؟ سۇلەسوقتىق سەبەبى نەدە؟ «ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» زاڭعا بۇكىل دۇنيە ءجۇزى نازار جىعىپ، جوعارى باعالاپ جاتقاندا، ومىلدىرىك ءوڭىرى قالايشا قۋانبايدى؟ تاڭعالۋ مەن تاڭىرقاۋ قايدا؟
كوپ ۇزاماستان، زەرتتەپ-زەردەلەۋشىلەر مىناداي-مىناداي ماسەلەلەردى مالىمدەۋگە ماجبۇرلەنگەن.
ومىلدىرىك ولكەسىنىڭ اۋداندارى مەن قالالارىندا يتتەردىڭ قۇتىرۋى كۇرت كوبەيگەن. شولەيتتى اۋىلدارىڭىزداعى قاشاننان بەرگى قازاقى ەمەس، مازاقى ءدۇبارا يتتەرىڭىز كادىمگى ءۇي حايۋاناتتارىنا، اق-ادال مالدارىڭىزعا تيىسەتىن بوپتى. قويدىڭ قارنىن جارىپ جەيتىن، ەشكىنىڭ جەلىنىن جۇلىپ جەيتىن، جاس قۇلىننىڭ جۇمساق شابىنان قارپىپ، قىزىل ەتتى قاربىتا اساپ، اسىعا جۇتاتىن شابالاڭ-شاپشاڭ توبەتتەر تالايدىڭ تىنىشىن قۋىرىپ بارادى. جانۋارلارىڭىزدى بىلاي قويىپ، ادامدارعا ايبات شەگەتىنىن قايتەرسىز. ومىلدىرىك كەنتىنىڭ ورتالىعىنداعى ون ەكى قاباتتى ۇيدە ورىس وۆچاركاسى ءوزىن كەرەمەتتەي كورەتىن كەلىنشەكتى تالاپ ءولتىرىپ، ميىن ويىپ جەپ قويىپتى. تاعى ءبىر شاھاردا نەمىس وۆچاركاسى (ونىڭ دا يەسى كەلىنشەك) ايەلدىڭ ەكى ەمشەگىن جۇلىپ جۇتىپتى.
«ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» زاڭ قابىلدانعاننان كەيىنگى ايدا س. قالاسىنىڭ شەتىندەگى شاعىن اۋداندا ءبىر وقيعا بوپتى. ەكى جىل بۇرىن اسكەرگە كەتكەن بوزىم جىگىت ءتۇن ىشىندە پويىزدان تۇسەدى. ستانسادا بىرگە وقىعان دوسىنا جولىعادى. سۇيگەن قىزىنا سالەم ايتادى. جۇلدىزاي دەيتىن جۇپارداي سۇلۋى الىسىراقتاعى اۋىلدا، امان-ەسەن. جىگىتىن كۇتىپ ءجۇرىپتى. دەيدى. دوسى. الدىمەن س. قالاسىنداعى اكە-شەشەسىن قۋانتىپ، ەرتەڭىنە جۇلدىزايىنا جەتپەككە اسىعادى. اكە-شەشەسىنە بىردەن، ءبىر ءوزى بارىپ، قاتتى قۋانتپاقشى بولادى. القاراكوك اسپاندا جىمىڭداعان جۇلدىزدارعا قارايدى. انا-ا-اۋ ادىرلاردىڭ ارعى جاعىنداعى اۋىل ماڭىندا جۇلدىزايمەن قىدىرعاندارىن ەسكە الادى دوسى ەكەۋى. «بالا عاشىق» ءانىن ىڭىلدايدى. «جۇلدىزبەن ارالاس-ى-ى-ىپ... قىردان اي بارادى اسى-ى-ىپ. ءۇيىڭنىڭ سىرتىندا ءجۇر بالا عاشىق. دالاعا شىق...» الگى ءاننىڭ قايىرماسى عوي بۇل.
دوسى قوشتاسىپ قالىپ قويعان. تۇنگى اۋىسىمدا ەكەن. تەمىرجولدا. اسكەردەن قايتقان جىگىت «بالا عاشىق» ءانىن ىڭىلداعان كۇيى كەتە بارعان. الىپ-ۇشىپ. اتا-اناسىن اڭساپ. ساعىنىپ.
اسىعا-اپتىعا ۇيىنە جەتكەن سول جىگىت. ءقازىر-قازىر... قاقپادان اسىپ تۇسەدى... قالاي اسىپ ءتۇسۋدى ۇمىتقان جوق ءالى. اكەسى مەن شەشەسى... مۇنى... ەكى جىل بويى كورمەگەن ۇلدارىن... كۇتپەگەن جەردەن كورگەندە... قانداي قۋانادى دەسەڭىزشى! يت... ءيتى عوي ءوزىنىڭ. ەكى جىل بۇرىن كىشكەنتاي عانا كۇشىك ەدى. بۋدان وۆچاركا. ءدۇبارالاۋ. دەيتىن. اكەسى. تۇمسىعى قاپ-قارا. باسى، قۇلاعى سارعىشتاۋ. جون ارقاسى قاراقوڭىر. باۋىرى بوزعىلت. ەدى عوي. وزگەردى مە ەكەن؟ تانيدى. تانيدى عوي. بوس ەكەن. بوس ءجۇرىپتى. ادەيى، تۇنگە قاراي عانا بوساتادى عوي. ول دا ساعىنعان شىعار. رەكس. بۇل دا ساعىندى ابدەن. اسكەردە جۇرگەندە اۋىلداعى ءيتىڭدى دە قاتتى اڭسايسىڭ عوي... ازىرشە تانىماي ءۇرىپ تۇرىپتى... داۋسى باسقاشالاۋ. قورقىنىشتىلاۋ. تانىماي تۇر ءدا... رەكس. ءقازىر تانيدى. يىسىنەن. باسىنان باياعىداي ءبىر سيپاپ وتسە... اۋپ-پ-پ...
بيىك قاقپادان اسىپ تۇسكەن بوزىم جىگىت.
اسكەردەن ورالعان.
جۇلدىزايداي سۇيگەن سۇلۋى كۇتكەن.
اكە-شەشەسىن كۇتپەگەن جەردەن، كەنەتتەن قاتتى قۋانتپاقشى بولعان قۋانىش اتتى اعا سەرجانتتى... الپامساداي الاباۋىر وۆچاركاسى... ەكى جىل بۇرىنعى كۇشىگى... باسىنان سيپاماققا قولىن سوزا بەرگەندە...
اسكەري كيىم كەرەمەت-كەرىم جاراسقان، ساعىنىشقا تۇلا بويى تۇنىپ تۇرعان كوركەم جىگىتتىڭ تاماعىنان ازۋ تىستەرىمەن وراي ورىپ تۇسكەن تۇنگى c... باۋىزدالىپ باۋداي تۇسكەن بوزىم جاۋىنگەردىڭ كوركەم ءجۇزىن قان جاۋىپ، ءتىل تارتپاي كەتە بارعان. باقيعا...
جۇلدىزدار جىلاعان.
جۇلدىزاي ەسىنەن ايىرىلعان.
اكە-شەشە اڭىراپ قالا بەرگەن.
وسىنداي-وسىنداي وقيعالاردىڭ اسەرى بۋىندىرا بۋعان دەپۋتاتتارىڭىز دۇنيەمالوۆ ءبۋىنىپ-تۇيىندى. ومىلدىرىك ولكەسىنە ءوزى كەلۋگە ماجبۇرلەندى. قالالاردى دا، اۋدان-اۋىلداردى دا ارالادى. ابايلاپ قانا اڭىسىن اڭداعان. يەسىز يتتەر ءشاۋ-شاۋ ەتەدى. شاھارلاردا دا، شەت-شەلشەڭ مەكەندەردە دە. يەلەرى جەتەكتەگەن، ايبات شەككەن ايۋاندار ودان بەتەر. قاي قالادا دا. تۇمىلدىرىقسىز، ءتۇرلى-تۇستى، تۇرپاتتارىنان ادام شوشىرلىق يتتەر كوشە-كوشەنى بىلاي قويىپ، ساياباقتارعا دەيىن باسىپ اپتى. جەرگىلىكتى گازەتتەردى اقتارىپ، اقپاراتتار قاراعان. «قۇتىرعان يت قاپقان قاتىن قايتىس بولدى»، «اۋداندا مالدان گورى يەسىز يت كوپ»، «قويعا شاپقان توبەتتەر»، «ادامعا شابۋىل جاسادى»، «قالامىزدى قاڭعىباس يتتەر باسىپ بارادى»، «يت ادامنىڭ دوسى ما، جاۋى ما؟»، «يت جەتى قازىنانىڭ ءبىرى مە، الدە جەتى اعايىندى جۇتقا اينالىپ بارا ما؟»
پارلامەنتشىلەرىڭىز پورماباي دۇنيەمالوۆ ءوزىنىڭ تۋعان ولكەسى ومىلدىرىكتە وتىرىپ، وپىنا كۇرسىندى. وپىرىلا ۋھىلەدى. ولەردەي وكىندى. بۇرىن نەگە بىلمەگەن؟ قالاي بايقاماعان؟ ەندى نە بولدى؟ نە ىستەمەك كەرەك؟
سامساتىپ سالىنعان سارجالقىن كوتتەدجدەر. كوگىلدىر كوتتەدجدەر. قورشاۋلارىنىڭ ءوزى، قورعاندارىنىڭ ءوزى ءۇش-تورت كىسىنىڭ بويىنان اساتىنداي، اسپانعا اتىرىلارداي اسقاقتاعان كوتتەدجدەر. قىزعىلتىم، قابات-قابات، كەربەز ءۇي-جايلار اندىزداعان، اسفالتى قالىڭ، قاراقوشقىلدانعان كوشەمەن كوتەرىلىپ، دوڭەستەۋ تۇستاعى ءدوي ۇيگە – ءتورتىنشى توقالىنا تۇنەمەككە تۇسكەن. كوڭىل كۇيىنىڭ تومەن تارتاتىن تۇستارىندا تورتىنشىسىنەن تايانىش-تويات تاباتىن. تالاپ-تالكەگى، ءتالپىش-توتايلىعى جوق. تۇبەگەيلەپ تۇسىنەر، سەزىكسىز سەزگىر سۇلۋى. بۇلدانۋدى بىلمەس. جانىڭا ءدارۋ دارىتار. بۇل جولى دا ءسويتتى. جىلى عانا جىميىپ، ءشاي-سۋىن مىندەتسىنبەي بەردى. جەڭىل عانا ساز ويناتتى. پورمابايعا ۇنايتىن جاسىل جەلەڭىن كيىپ، جانىنا جاقىنداپ جايعاستى. قالاۋلىلارىڭىزدىڭ قاتقىلداۋ قاباعىن باعىپ، موينى مەن يىقتارىن سىلاپ-سيپاپ بارىپ، ميپازداي ۋقالادى.
ءبارىن ۇمىتقىسى كەلىپ-اق ەدى. ءتورتىنشى توقالىنىڭ جالىن اتقان قۇشاعى دا جادىنداعى جۇكتى سەيىلتە المادى. وزىنە ءوزى ءۇڭىلىپ، تۇڭىلەتىندەي تەرەڭدىگى سيرەك ورالاتىن. مۇنداي مۇڭايماققا ءتىپتى ۇيىرسەك ەمەس-تى. سوندا دا سانا تۇكپىرىندەگى يت قىڭسىل باسىلماي-اق قويدى.
ءتۇن ورتاسى اۋىپ ۇلگەرگەن ەكەن. ومىلدىرىك شاھارىنىڭ تاڭعاجايىپ تۇسىندا تۇرىپتى. قورشاۋلارى مەن قورعاندارى ءزاۋلىم، كوتتەدجدەرى زاۋ-زاڭعار زەرباراق اۋدانىڭىز وسى. اينالاسىنا الاقتاعان. قورشاۋىنىڭ ىشىندە تۇرىپ قورىقتى. ارقاسى جىلان جورعالاعانداي شىمىرلادى. زارەسى ۇشارداي جۇرەگىن سۇپ-سۋىق سۋىل بۋلىقتىردى. القىمىن الدەنە كەرنەپ، كەپتەلە اتقاقتايتىنداي. ءتورتىنشى توقالىنىڭ تولىقسىپ-بۇلىقسىعان قۇشاعىن قايتا ويلاپ، كوزىنە ەلەستەتىپ، باسىلىپ-اق باققىسى بار. ءبىراق، ۇرەگەي ۇرەي ويىن تۇگەل، بويىن تۇتاس بيلەپ العان. مۇندايلىق مۇندارلىقتىڭ سەبەبىن بىرسىن-بىرسىندەپ بارىپ سەزگەن. يتجۇرەكتەنىپ تۇرعانى يتتەردىڭ زارلەنە ۇرۋىنەن جانە زارلانا ۇلۋىنان ەكەن ءدا.
العاش الىستان تالىپ ەستىلگەندەي ەدى ۇلىعان داۋىستار. سويتسە، ءزاۋلىم-زاڭعار قورشاۋلار مەن قورعانداردىڭ قاي-قايسىسىنان دا يت ۇلىپ تۇرىپتى. ۇلىپ جاتىپتى. ۇلىپ-ۇلىپ الىپ ۇرەدى. ءۇرىپ-ۇرىپ الىپ ۇليدى.
ۋ-ۋ-ۋ-ۋ-ۋ-ۋاۋ-ۋ...اۋپ-اۋف...
اۋۋ-اۋپ-اۋف-اۋ-ۋ-ۋ-ۋ-ۋ...
ۋاۋ-ۋاۋ-ۋ-ۋ-ۋ-ۋ-ۋاۋ-ۋ-ۋ... ۋا-ۋا-ۋ-ۋف...
ۇباق-شۇباق ۇلىعان يتتەردىڭ داۋىستارى بىر-بىرىمەن ۇلاسىپ، شەكەسىن شىڭىلداتتى. سۇق ساۋساقتارىمەن قوس قۇلاعىن بۇراندالاي بەكىتىپ كوردى. ءبارىبىر. بولمادى. شەكە شىڭىل شۇيدە شۋىلعا شۇبالا شابىرتتى.
شابالانعان قانشىقتار كەمدە-كەم سەكىلدى. ۇلىعانداردىڭ ءبارى ۇرعاشىنى ىزدەيتىندەي. سەزىلدى. جوق. سەزىندى.
ۇيىنە كىردى. ۇزىن بويلى، ءبۇيىرلى ۇرىمكەگە اسا جوعارى ساپالى كونياكتى تولتىرا قۇيدى. توڭكەرىپ سالدى.
ەرتەڭىنە پورمابايلارىڭىز قاراپايىم عانا كيىندى. ەجەلگى ءبىر مەملەكەتتىڭ ازەلگى ءبىر پاتشاسىنداي جۇپىنى ءھام جۇقانا جۇرتىڭىزدىڭ اراسىندا ءجۇردى. «ومىلدىرىك كەنتىندە ءتۇنى بويى يتتەردىڭ ۇلىپ شىعاتىنى نەسى؟» دەدى ءبىر قايىرشىعا. اناۋ اڭتارىلا اڭقيىپ: «بىلمەدىم. ەستىمەدىم. ەستىمەيمىن. تاستاي قاتىپ ۇيىقتاپ قالام. قارنىمدى الداپ-سۋلاسام، ءبىتتى. قورىلعا باسام»، دەدى اعىنان جارىلىپ.
«يتتەر ادامداردىڭ پەيىل-پيعىلىنا قاراپ بۇزىلىپ بارادى. تۇنىمەن ءۇرىپ، ۇلىپ شىعادى. جاقسىلىق ەمەس»، دەدى كەتپەنىنە سۇيەنگەن كەيۋانا.
«ءبىراز-بىراز نارسەلەردى بىلگىڭىز كەلسە، وسى ومىلدىرىككە ءتيىپ تۇرعان تامدىبۇلاق اۋدانىندا اتاقتى يت اتقىش بار. سونى تاۋىپ اڭگىمەلەسۋ كەرەك شىعار. قالاساڭىز، قالاعا الدىرتايىق»، – دەدى وسى ولكەدەگى، جەرگىلىكتى جەردەگى جاردەمشىسى. تۋرالاڭقىراي ايتقاندا، تىڭشىسى.
اتاقتى يت اتقىشتى قالاۋلىلارىڭىز قالاعا الدىرتپادى. ءوزى بارماققا بەكىندى. ءتورت ءتۇرلى ءدجيپتىڭ، ءۇش ءتۇرلى مەرسەدەستىڭ بىرىنە دە مىنبەدى. جاردەمشىسىنىڭ جايۋاتتاۋ جامان ماشينەسىنە وتىرىپ، تامدىبۇلاققا تارتتى.
يت اتقىشىڭىز – ءبىر كەزدەگى بەرىكتاس مەرگەننىڭ بالاسىتۇعىن. اڭشىلىعى جوق ەمەس-تى. الايدا، ازايىپ كەتكەن اڭدى اياعاندىقتان، وبال-ساۋاپتان تانباعاندىقتان، اكەسىنىڭ كانىگى كاسىبىنەن ءبىرجولاتا باس تارتقان. بۇنى – باسقاشالاۋ بۇقپانتايلاعان دەپۋتاتتارىڭىزدى بىردەن تانىعان. يت اتپاققا دايىندالىپ، قارۋ-جاراعىن تازالاپ وتىرىپتى.
«ءسىزدى بىلمەي، ولە الماي ءجۇرىپپىز بە؟! پارلامەنتتەگى پورماباي دۇنيەمالوۆسىز. دەپۋتاتىمىزسىز. جيگۋليمەن جۇرسەڭىز-داعى، تانىدىق. جۇپىنى كيىنگەنىڭىزبەن، وزگەرمەگەنسىز. كەلىڭىز. تورلەتىڭىز»، – دەدى ءجۇزىن جىلىتىپ.
ارتىنشا: «ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» زاڭنىڭ اۆتورىسىز عوي. سونىڭىز بەكەر بولدى»، – دەدى ءتۇسىن سۋىتىپ.
«نەگە؟» – دەدى دەپۋتاتتارىڭىز.
«زاڭدارىڭىز وتە ساۋاتتى. كوپ ىزدەنگەنسىزدەر. شەت جۇرتتاردىڭ زاڭنامالارىن زەرتتەپ، نەگىزگە العانسىزدار. الايدا تىم كەشىككەن قۇجات»، – دەدى اتاقتى يت اتقىش.
«قالاي؟ كەشىككەنى قالاي؟» – دەدى پارلامەنتشى پورمابايلارىڭىز.
«كەرەمەت زاڭ. اتتەڭ-اي، اتتەڭ! – دەدى اتاقتى يت اتقىش ورنىنان تۇرىپ، تۇنەرە ءتۇسىپ، مىلتىعىنىڭ ۇڭعىسىن ءماجىلىس دەپۋتاتىنا بۇرا ءۇڭىلىپ. – زاڭدارىڭىزدا ءمىن جوق. وكىنىشتىسى – قازاقى قۇماي تازىڭىزدىڭ تۇقىمى تۇزداي قۇرىپ كەتكەننەن كەيىنگى ونداي قۇجاتتارىڭىزدىڭ قۇنى كوك تيىن! ءبىلدىڭىز بە؟! اتەڭ-اي، اتتەڭ! قازاقى ماڭتوبەت، بايتوبەت، باقتوبەت، تاۋتوبەت، شىڭتوبەت سىندى شىن توبەتتەر تۇگەلدەي جويىلىپ بولعاننان سوڭ قابىلدانعان قاۋلى-قارارلارىڭىز بەن زاڭ-زاكۇندەرىڭىز كىمگە جانە نەگە قاجەت؟! كەرەك پە ەندى؟! قاجەتى بار ما؟ وسىدان ون-ون بەس جىل، ەڭ بولماسا ءۇش-تورت جىل بۇرىن قابىلداۋ كەرەك ەدى عوي! ەندىگى زاڭدارىڭىز كىمگە، نەگە، كىم ءۇشىن جانە نە ءۇشىن قىزمەت ەتپەك؟! وسىنى ويلادىڭىزدار ما؟ ا-ا-اھ؟!»
مىنا يت اتقىشتى قۇتىرعان يت قاپقان با دەپ قاۋىپتەنۋگە بولار ەدى. جانارلارى جالتىلداپ، اعاراڭداي تۇمانىتىپ، ءتىلى تۇتىعىپ، تۇكىرىگى دەپۋتاتتارىڭىزدىڭ تەپ-تەگىس، ءتۇيىر ءاجىمسىز بەتىنە شاشىراپ-شاشىراپ كەتكەن. قۇتىرۋدىڭ تۇكىرىك ارقىلى دا جۇعۋى مۇمكىن بە ەدى؟ مۇمكىن ەمەس پە ەدى؟ زاڭدى ازىرلەۋ بارىسىندا ءبارىن ءبىلىپ العاندايتۇعىن. ءبىراق، ەسىندە قالماپتى. وسى جاعى.
«ءبى-بى-بىلدىڭىز بە؟! – دەدى يت اتقىش ادام ەسكىلەۋ قوس اۋىز مىلتىعىن پارلامەنتشىگە كەزەنگەن كۇيى تۇتىعۋى باسىلماي. – ءبىلىپ ق-ق-قويىڭىز! ءسى-سى-سىزدىڭ ك-ك-كەشىككەن ز-ز-زاڭىڭىزدىڭ ك-ك-كىمدەرگە جانە ن-ن-نەلەرگە ق-ق-قىزمەت ەتەتىنىن...»
قالاۋلىلارىڭىزعا قاراتا قارۋ كەزەنىپ تۇرعانىن كەشىرەك اڭعارىپ، ۇڭىرەيگەن ۇڭعىنى تومەنىرەك ءتۇسىردى.
«ك-ك-كەشىرىڭىز، – دەدى ىڭعايسىزدانىپ. – ءبىز ءۇشىن ءبىر ءمينوت قىمبات. يت اتۋىم كەرەك. بۇگىن كەشكە دەيىن بىر-ەكى اۋىلدى ءبىتىرىپ تاستاماسام، بولمايدى».
تۇتىعۋى سەيىلگەندەي. «شاي-پاي ءىشىڭىز دەمەدىك». دەدى. يت اتقىش.
«جوق، راقمەت، – دەدى پورمابايلارىڭىز كۇرسىنىپ قويىپ. – قارسى بولماساڭىز، سىزبەن بىرگە جۇرسەم... يت اتقانىڭىزدى كورسەم...»
«حالىقتىڭ، ناعىز قاراپايىم سايلاۋشىلارىڭىزدىڭ اراسىنا بارماقسىز عوي؟ بايقاڭىز، وندا قاۋىپتىرەك. قۇتىرماسا-داعى، قۇتىرۋعا بەتتەگەن يتتەر از ەمەس. اتقىزىپ جاتقانى سوندىقتان. مالدى بىلاي قويىپ، ادامعا شاۋىپ جاتىر. يتتەرىڭىز. بىردەڭەگە ۇشىراساڭىز، جاۋاپ بەرەر جايىم مەن جاعدايىم جوق».
«ءوزىم جاۋاپ بەرەمىن، – دەدى دەپۋتاتتارىڭىز. – قالاساڭىز، قولحات جازىپ تاپسىرايىن».
«قورىقپاساڭىز، ءجۇرىڭىز، – دەدى يت اتقىش ەسكى موسكۆيچ ماشينەسىنە قاراي بەتتەپ. – جەتى شاقىرىم جەردەگى اۋىلعا اتتاندىق وندا».
پارلامەنتتەگى پورمابايلارىڭىزدىڭ ءوز موسكۆيچىنە وتىرعانىنا اسا سابىرلى، اتاقتى يت اتقىشىڭىزدىڭ مازاتتانا مەرەيلەنگەنى-اي سونداعى. شەشىلە، شەشەنسىنە كوپ-كوپ اڭگىمە كۇشىكتەتتى.
«يت اتۋعا جىل سايىن اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق بولىمىنە اقشا بولىنەدى ەكەن، – دەدى يت اتقىشىڭىز. – ءاربىر يتكە ءۇش ءجۇز تەڭگەدەن. اۋدان بويىنشا ءجۇز ەلۋ، ەكى ءجۇز مىڭ تەڭگە. ءبىلدىڭىز بە؟ ءبىر وعىڭىز سەكسەن تەڭگە تۇرادى. ءار يتكە ءبىرجارىم وقتان ەسەپتەلەدى. ال مىنا مەن، بەرىكتاس مەرگەننىڭ بالاسىمىن ءدا. جيىرما وقپەن جيىرما يت اتامىن. سەسپەي قاتىرامىن. اۋىلدىڭ بارىندە يت قۇتىرعان زامان. بالاعا شابادى. قىزداردى قابادى. ۇلكەندەردەن دە قايمىقپاسقا اينالعان. بىرەۋلەر ايتادى، ادام وزگەرگەن سوڭ يت ەكەش يت تە وزگەرەدى دەپ. قۇماي تازى ەمەس. قازاقى قايران توبەت ەمەس. ولاردان جۇرناق تا جوق. وڭشەڭ ءدۇبارالار. ءدۇبارالار! ءبى-بى-بىلدىڭىز بە؟! ءدۇ-دۇ-دۇبارالار! مالعا شابادى. قوي جەگەننىڭ ءتۇرلى-تۇرلى تاسىلدەرىن تاۋىپ العان. اي، پادەرىڭە عانا نالەتتەر-اي...»
جەتى شاقىرىم جەردەگى اۋىلدا پارلامەنتشى پورمابايلارىڭىز قاتتى قايران قالعان. تاڭىرقاعان. يت اتقىشقا. اۋىلدا دا اتتى. قورادا دا اتتى. ۇيشىكتەردە دە اتتى. كوشەدە دە اتتى. يتتەردىڭ يەلەرى قانداي جەردە، قاي تۇستا رۇقسات ەتسە، سول زاماتتا سەسپەي قاتىرادى. سۇلاتىپ سالادى. «ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» زاڭ تالاپتارىنىڭ تۋ-تالاقايىن شىعاردى. يت اتقىشىڭىز.
«كەشىرگەيسىز، – دەدى كەزەكتى قوس ءيتتى قاباتتاپ، ءبىر عانا وقپەن سۇلاتا قۇلاتقان قۇلا مەرگەن قالاۋلىلارىڭىزعا قاراپ. – زاڭ-زاكۇنگە سايكەس قورا-قوتان، اۋلا-شارباق تۇگىلىم، اۋىلدىڭ ىشىندە وق اتۋعا تىيىم سالىنادى. مىلتىقتى زاڭدى تۇردە اتۋ ءۇشىن ەلدى مەكەننەن كەم دەگەندە ءبىرجارىم شاقىرىم ۇزاپ شىعۋىمىز كەرەك. ءبىلدىڭىز بە؟ ال وعان ۋاقىت جوق. مۇمكىندىك تاپشى. اتىلاتىن ءيتتى سونشاما قاشىقتىققا قالاي اپارامىز؟ كىم اپارادى؟ نەمەن جەتكىزەمىز؟ ارقالايمىز با؟ سۇيرەيمىز بە؟ موسكۆيچكە مىنگىزەمىز بە؟ مىنە، ماسەلە قالاي؟»
پورماباي دۇنيەمالوۆتارىڭىز ءتىل قاتپايدى. تەك تاڭىرقايدى.
«بىلتىرعى كۇزدە ءجۇز ەلۋ مىڭ تەڭگە ءبولدى. ءۇش ءجۇز يت اتىپ بەردىم، – دەدى مەرگەن. – بيىل ەكى ءجۇز الپىس مىڭ تەڭگە قاراستىرىپتى. سەگىز جۇزدەي يت اتاتىن شىعارمىن. ءبارى ەسەپتەۋلى. ءبىلدىڭىز بە؟ ءوق-دارىڭىز ەسەپتەۋلى. جانارماي ەسەپتەۋلى. امورتيزاسيا دا ەسەپتەلەدى. مىنا قىرىلىپ قالعان ءدۇبارالارىڭىزدى ءالى اكتىلەۋىمىز كەرەك. الدەقانداي قىپ. ارنايى شۇڭقىرعا تاسىپ جەتكىزۋىمىز كەرەك. الگى ەكى ءجۇز الپىس مىڭ تەڭگەدەن تازا تيەتىنى جەتپىس مىڭداي تەڭگە عانا. كوپ بوسا. ارينە، بىزگە و دا جامان ەمەس. جۇمىسسىزدىق كورسەتكىشىن كەمىتەمىز. ءبىر عانا وكىنىشىم بار. «يت اتقىش» دەگەن اتتى جاماپ الدىم. بەرىكتاستاي مەرگەننىڭ بالاسى يت قۋالاپ كەتىپتى دەگەن ءسوز جامان ەستىلەدى ەكەن ءدا-ا-ا-ا. «قوڭىز تەرىپ، تىشقان اۋلاپ» دەگەن سەكىلدى».
پارلامەنتشى پورماباي جەڭىل عانا جىميدى.
«بۇرىنعى جىلدارى دا قارجى-مارجى قارالادى ەكەن. ازداپ-ازداپ اقشا بولىنەدى ەكەن. الايدا، يت اتىلماي قالا بەرگەن. دۇرىستاپ اتاتىن ادام تابىلمايتىن كورىنەدى. اۋدان بويىنشا. اڭشىلار قوعامىندا دا ءجوندى اتقىش جوق. «پالەن يت اتىلدى. تۇگەنشەلەر اتتى» دەپ جالعان اكتى ءتۇزىپ، تيىن-تەبەنىن قىلعىتۋشىلار «قۇنىققان كۇزەن قۇلاعىمەن ءىن قازادىنىڭ» كەبىن كيگەن. دەپۋتاتىمىزسىز. ءبىلىپ قويعانىڭىز ءجون. مايدا-شۇيدە ماسەلەلەردى دە. مىنا مەنەن، بەرىكتاستاي مەرگەننىڭ بالاسىنان ون بەس پايىزدىق پارا سۇرادى. ءبى-بى-بىلدىڭىز بە؟ ءبى-بى-بىراق، مەن شاتاق شىعاردىم. «اكەپ بەرىڭىز، اكەپ بەرەسىز!» دەپ اكىرەڭدەيدى اكىمدىكتەگىلەر. «جوعارىعا ماعلۇم ەتەم! يت اتقىش دەگەن اتىم شىققانى ءۇشىن ۇستەمەنى سەندەر تولەڭدەر! وزدەرىڭ عوي، تىنىش جۇرگەن ادامدى جالىنىپ-جالپايىپ جۇمىلدىرعان»، دەدىم. تايىنبايتىنىمدى ءتۇر-تۇرپاتىمنان بايقادى. شەگىندى. لاجسىز. مەنەن ارتىق اتقىشتى تابا المايتىندارىن ءتۇسىندى. ءبىلدىڭىز بە؟ سىزدەر ءجۇدا جوعارىداسىزدار. قۇزار-قۇزار قياداسىزدار. وقتا-تەكتە وسىلاي تومەندەپ تۇرساڭىزدار، تالاي تاريحتى تۇسىنەر ەدىڭىزدەر. ءبىلدىڭىز بە؟»
ەجەلگى ءبىر پاتشالىقتىڭ ازەلگى ءبىر امىرشىسىندەي جۇپىنى جۇرتتىڭ اراسىنا، قاتارداعى قاراپايىم حالىقتىڭ قالىڭ ورتاسىنا بارىپ قايتقان قالاۋلىلارىڭىز قاس قارايعاندا قالاعا ورالعان.
دەپۋتاتتىق كانيكۋل بىتۋگە تايانعان.
پارلامەنتشى پورماباي دۇنيەمالوۆتارىڭىز اسىعۋلى كۇيدە. ەندىگى بار بەدەلىن، كۇللى كۇش-مۇمكىندىگىن ءوزى ازىرلەتىپ، ءوزى قابىلداتقان «ءيتتىڭ قۇقىعى تۋرالى» زاڭدى جويماققا جۇمسايتىن شىعار.
كىم ءبىلسىن-اي، كىم ءبىلسىن.
دەپ، ءتاۋىس-تامام ەتۋگە دە بولار ەدى. اڭگىمەنى. الايدا، الاكۇدەكتەنىپ، كىمدى كەيىپتەگەن، قاي قالاۋلىمىزدى قاعىندىلاعان، قانداي كەزەڭدەگى پارلامەنتتى پايلاعان دەپ كۇدىكتەنەرسىزدەر. سويتەسىزدەر. سىزدەر. ماسەلە سىزدەر سەكەمدەنگەن سەتىك سەبەپتەردە ەمەس. مۇلدە باسقادا. بۇرىنعى سايلاۋلاردى قايدان بىلەيىك. ءبىز. ءبىراق، سىزدەر كەلەسى سايلاۋدا تاپ وسى پورماباي دۇنيەمالوۆتارىڭىزدى دەپۋتات ەتىپ سايلاساڭىزدار بار عوي، نادۇرىس ەمەس، دۇپ-دۇرىس ءبولار-دۇر. يت ىرقىلجىڭعا تۇسپەكتىڭ كەرەگى نە. يتجۇرەكتەنىپ قاجەتى قانشا.
You Might Also Like
-
دۇكەننەن ساتىپ الىناتىن دامدەگىشتەردىڭ نەگىزگى كەمشىلىگى وعان قانت پەن ءتۇرلى كونسەرۆانتتاردىڭ كوپتەپ قوسىلۋى. سوندىقتان دا ءبىز سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا تابيعي ونىمدەرمەن ۇيدە جاساۋعا بولاتىن كەچۋپ...
-
الماتىدا قازاق مۋزىكاسىن زەرتتەۋشى كورنەكتى عالىم، كومپوزيتور احمەت جۇبانوۆقا ارنالعان جاڭا كىتاپتىڭ تۇساۋى كەسىلدى.
