زاقىمدانۋ وشاقتارىن بارلاۋ
1. ساباقتىڭ تاقىرىبى: زاقىمدانۋ وشاقتارىن بارلاۋ.
2. ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى زاقىمدانۋ وشاقتارىن بارلاۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
3. ۋاقىتى: 45 مين.
4. وتكىزىلەتىن ورنى: 11 سىنىپ، ءباد بولمەسى.
5. وتكىزىلەتىن كۇنى:
6. كورنەكىلىك قۇرالدار: ءااد وقۋلىعى.
7. ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى – 3 مين.
ۆزۆود كومانديرى وقۋشىلاردى ساپقا تۇرعىزادى، وقىتۋشىعا راپورت بەرەدى، امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ سىرت كورىنىسىن تەكسەرۋ.
ءا) وتىلگەن تاقىرىپتى سۇراۋ كەزەڭى – 9 مين.
- قۇتقارۋ جۇمىسىنا نەلەر جاتادى؟
- جەدەل قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىسىنا نەلەر جاتادى؟
- قيراعان عيماراتتارداعى زاقىمدانۋشىلاردى قۇتقارۋ قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟
- زاقىمدانۋشىلارعا كورسەتىلەتىن مەديسينالىق جاردەمنىڭ ۇيىمداستىرىلۋى تۋرالى ايتىڭدار.
ب) نەگىزگى ءبولىم – 23 مين.
زاقىمدانۋ وشاقتارىن بارلاۋ
بارلاۋ اق كۇشتەرىنىڭ تابىستى ارەكەتتەرىن قامتاماسىز ەتۋ تۇرلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ول ۇزدىكسىز جانە بەلسەندى جۇرگىزىلەدى، ونىڭ مالىمەتتەرى ناقتى بولۋى كەرەك.
بارلانعان مالىمەتتەردىڭ ناقتىلىعى باسقا دەرەكتەردەن الىنعان مالىمەتتەرمەن سالىستىرۋ جانە جيناقتاۋ، مۇقيات زەردەلەۋ جولدارى ارقىلى انىقتالادى. قايشى مالىمەتتەر بولعان جاعدايدا ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە رادياسيالىق، حيميالىق، ءورت، ينجەنەرلىك، مەديسينالىق ەداۋىر قيىن احۋالدى اۋدانداردا قايتا تەكسەرۋ جانە قايتا بارلاۋ جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلادى.
بارلاۋ العا قويىلعان مىندەتتەردىڭ سيپاتىنا بايلانىستى جالپى جانە ارناۋلى بولىپ بولىنەدى.
جالپى بارلاۋدى اسكەري بولىمدەردىڭ بارلاۋشى بولىمشەلەرى، بايقاۋ جانە لابوراتوريالىق باقىلاۋ پۋنكتتەرى، بارلاۋ ۇشاقتارى مەن تىكۇشاقتارى، وزەن (تەڭىز) بارلاۋىنىڭ بارلاۋشى بۋىندارى، تەمىر جول كولىگى، اۋدان، قالا جانە حالىق شارۋاشىلىق وبەكتىلەرىنىڭ بارلاۋشى توپتارى جۇرگىزەدى.
ارناۋلى بارلاۋدى رادياسيالىق، حيميالىق، ءورت ءسوندىرۋ، ينجەنەرلىك، مەديسينالىق جانە ەپيدەميولوگيالىق بارلاۋ توپتارى جۇرگىزەدى.
مالىمەتتەردى ىزدەپ تابۋ تاسىلدەرىنە بايلانىستى بارلاۋ اۋەدەن، وزەننەن (تەڭىزدەن) جانە جەر ۇستىنەن بارلاۋ بولىپ بولىنەدى.
بارلاۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى:
- جاپپاي جانە جاي زاقىمدانۋدىڭ، تابيعي اپاتتىڭ، اپاتتار مەن وپاتتاردىڭ پايدا بولۋ زارداپتارىنا شالدىققان اۋدانداردى، قالالار مەن وبەكتىلەردى انىقتاۋ؛
- ءبۇلىنۋ، ءورت شىعۋ سيپاتىن جانە جاپپاي زاقىمدانۋ وشاقتارى مەن وعان جاقىن اۋداندارداعى زالالدانۋ دارەجەسىن انىقتاۋ؛
- جىلجۋ مارشرۋتىن، حالىق شارۋاشىلىعى وبەكتىلەرىنىڭ جاعدايىن، قورعانىش قۇرىلىستارى مەن زاقىمدانۋ وشاقتارىنداعى زاقىمدانۋشىلارعا دارىگەرلىك كومەك كورسەتۋ مۇمكىندىگىن انىقتاۋ؛
- اۋانىڭ، سۋدىڭ، توپىراقتىڭ مال شارۋاشىلىعى مەن وسىمدىك شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ راديواكتيۆتى ۋلاعىش جانە باكتەريالىق زاتتارمەن زاقىمدالۋىنا لابوراتوريالىق باقىلاۋ مەن تەكسەرۋ جۇرگىزۋ.
بارلاۋ قۇرامالارى ءوز مىندەتتەرىن باقىلاۋ جانە اسپاپتار كومەگىمەن وبەكتىلەردى تىكەلەي بايقاۋ ارقىلى ورىندايدى.
ءتۇرلى ونەركاسىپ وبەكتىلەرى، مەكەمەلەر، شارۋا قوجالىقتارى مۇددەسىندەگى مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن بارلاۋ توپتارى مەن رادياسيالىق جانە حيميالىق باقىلاۋ پوستارى قۇرالادى. ولار وبەكتىنىڭ بارلاۋشى قۇرامالارىن قۇرايدى.
بارلاۋشى توپتار قالانىڭ سىرتقى ايماعىنداعى وبەكت قۇرامالارى ورنالاسقان اۋداندا، قوزعالىس جاساۋ مارشرۋتتارىندا جانە زاقىمدانۋ وشاقتارىنداعى ءوز وبەكتىلەرىندە بارلاۋ جۇرگىزەدى. سونداي - اق ول ادامداردىڭ، تەحنيكا مەن مۇلىكتەردىڭ، ازىق - تۇلىك پەن اۋىز سۋدىڭ راديواكتيۆتى جانە ۋلاعىش زاتتارمەن زاقىمدانۋىن باقىلاۋ ءۇشىن تارتىلۋى مۇمكىن.
بارلاۋشى توپتىڭ بارلاۋشى بۋىنى كوماندير، بارلاۋشى - دوزيمەتريست، بارلاۋشى - حيميكتەن تۇرادى. ول سۇزگىش جانە وقشاۋلاعىش گازتۇمىلدىرىقپەن، تەرىنى قورعاۋ قۇرالدارىمەن، رادياسيالىق جانە حيميالىق اسپاپتارمەن، دوزيمەتريالىق باقىلاۋ، قوزعالىس جاساۋ، بايلانىس قۇرالدارىمەن، زاقىمدانعان ۋچاسكە بەلگىلەرىمەن جانە باسقا دا قاجەتتى مۇلىكتەرمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
رادياسيالىق جانە حيميالىق باقىلاۋ پوستارى وبەكتى اۋماعى مەن وعان جاقىن جەرلەردەگى اۋە جانە جەر ءۇستى احۋالدارىنىڭ وزگەرىپ وتىرۋىنا، سونداي - اق قالانىڭ سىرتقى ايماعىندا جۇمىسشىلار مەن قىزمەتشىلەردىڭ ورنالاستىرۋ ورىندارىن دا قاداعالاپ وتىرادى. سونىمەن بىرگە، پوستارعا ءزىلزالا اپاتتارى بولعان اۋدانداردا، ءىرى وندىرىستىك اپاتتار مەن وپاتتار بولعان ورىندارداعى جاعدايدىڭ وزگەرىپ وتىرۋىنا باقىلاۋ جاساۋ جۇكتەلەدى.
پوست ءۇش ادامنان تۇرادى:
- پوست باستىعى؛
- بارلاۋشى - دوزيمەتريست؛
- بارلاۋشى - حيميك.
پوست سۇزگىش گازتۇمىلدىرىقپەن، جەكە قورعانىش قۇرالدارىمەن، رادياسيالىق جانە حيميالىق بارلاۋ، ساۋلەلەنۋدى دوزيمەتريالىق باقىلاۋ اسپاپتارىمەن، كومپاس، ساعاتتارمەن جابدىقتالادى. بۇدان باسقا پوستا: باقىلاۋ جۋرنالى، باعدارلار سىزباسى، حابارلاۋ بەلگىلەرىنىڭ كەستەسى، ءدۇربى، حابارلاۋ بەلگىلەرىن بەرۋ، بايلانىس قۇرالدارى جانە باسقا دا قاجەتتى مۇلىكتەر بولۋى قاجەت.
ۆ) قورىتىندى ءبولىم – 10 مين.
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار:
- بارلاۋعا قانداي تالاپتار قويىلادى؟
- بارلاۋ تۇرلەرى مەن ونى جۇرگىزۋ تاسىلدەرىن اتاڭدار.
- بارلاۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى قانداي؟
- رادياسيالىق جانە حيميالىق باقىلاۋ پوستارىن تاعايىنداۋ تۋرالى، ونىڭ قۇرامى، مىندەتتەرى مەن جابدىقتالۋى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
2. ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى زاقىمدانۋ وشاقتارىن بارلاۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
3. ۋاقىتى: 45 مين.
4. وتكىزىلەتىن ورنى: 11 سىنىپ، ءباد بولمەسى.
5. وتكىزىلەتىن كۇنى:
6. كورنەكىلىك قۇرالدار: ءااد وقۋلىعى.
7. ساباقتىڭ بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى – 3 مين.
ۆزۆود كومانديرى وقۋشىلاردى ساپقا تۇرعىزادى، وقىتۋشىعا راپورت بەرەدى، امانداسۋ، تۇگەندەۋ، وقۋشىلاردىڭ سىرت كورىنىسىن تەكسەرۋ.
ءا) وتىلگەن تاقىرىپتى سۇراۋ كەزەڭى – 9 مين.
- قۇتقارۋ جۇمىسىنا نەلەر جاتادى؟
- جەدەل قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىسىنا نەلەر جاتادى؟
- قيراعان عيماراتتارداعى زاقىمدانۋشىلاردى قۇتقارۋ قالاي جۇزەگە اسىرىلادى؟
- زاقىمدانۋشىلارعا كورسەتىلەتىن مەديسينالىق جاردەمنىڭ ۇيىمداستىرىلۋى تۋرالى ايتىڭدار.
ب) نەگىزگى ءبولىم – 23 مين.
زاقىمدانۋ وشاقتارىن بارلاۋ
بارلاۋ اق كۇشتەرىنىڭ تابىستى ارەكەتتەرىن قامتاماسىز ەتۋ تۇرلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
ول ۇزدىكسىز جانە بەلسەندى جۇرگىزىلەدى، ونىڭ مالىمەتتەرى ناقتى بولۋى كەرەك.
بارلانعان مالىمەتتەردىڭ ناقتىلىعى باسقا دەرەكتەردەن الىنعان مالىمەتتەرمەن سالىستىرۋ جانە جيناقتاۋ، مۇقيات زەردەلەۋ جولدارى ارقىلى انىقتالادى. قايشى مالىمەتتەر بولعان جاعدايدا ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە رادياسيالىق، حيميالىق، ءورت، ينجەنەرلىك، مەديسينالىق ەداۋىر قيىن احۋالدى اۋدانداردا قايتا تەكسەرۋ جانە قايتا بارلاۋ جۇمىستارى ۇيىمداستىرىلادى.
بارلاۋ العا قويىلعان مىندەتتەردىڭ سيپاتىنا بايلانىستى جالپى جانە ارناۋلى بولىپ بولىنەدى.
جالپى بارلاۋدى اسكەري بولىمدەردىڭ بارلاۋشى بولىمشەلەرى، بايقاۋ جانە لابوراتوريالىق باقىلاۋ پۋنكتتەرى، بارلاۋ ۇشاقتارى مەن تىكۇشاقتارى، وزەن (تەڭىز) بارلاۋىنىڭ بارلاۋشى بۋىندارى، تەمىر جول كولىگى، اۋدان، قالا جانە حالىق شارۋاشىلىق وبەكتىلەرىنىڭ بارلاۋشى توپتارى جۇرگىزەدى.
ارناۋلى بارلاۋدى رادياسيالىق، حيميالىق، ءورت ءسوندىرۋ، ينجەنەرلىك، مەديسينالىق جانە ەپيدەميولوگيالىق بارلاۋ توپتارى جۇرگىزەدى.
مالىمەتتەردى ىزدەپ تابۋ تاسىلدەرىنە بايلانىستى بارلاۋ اۋەدەن، وزەننەن (تەڭىزدەن) جانە جەر ۇستىنەن بارلاۋ بولىپ بولىنەدى.
بارلاۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى:
- جاپپاي جانە جاي زاقىمدانۋدىڭ، تابيعي اپاتتىڭ، اپاتتار مەن وپاتتاردىڭ پايدا بولۋ زارداپتارىنا شالدىققان اۋدانداردى، قالالار مەن وبەكتىلەردى انىقتاۋ؛
- ءبۇلىنۋ، ءورت شىعۋ سيپاتىن جانە جاپپاي زاقىمدانۋ وشاقتارى مەن وعان جاقىن اۋداندارداعى زالالدانۋ دارەجەسىن انىقتاۋ؛
- جىلجۋ مارشرۋتىن، حالىق شارۋاشىلىعى وبەكتىلەرىنىڭ جاعدايىن، قورعانىش قۇرىلىستارى مەن زاقىمدانۋ وشاقتارىنداعى زاقىمدانۋشىلارعا دارىگەرلىك كومەك كورسەتۋ مۇمكىندىگىن انىقتاۋ؛
- اۋانىڭ، سۋدىڭ، توپىراقتىڭ مال شارۋاشىلىعى مەن وسىمدىك شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ راديواكتيۆتى ۋلاعىش جانە باكتەريالىق زاتتارمەن زاقىمدالۋىنا لابوراتوريالىق باقىلاۋ مەن تەكسەرۋ جۇرگىزۋ.
بارلاۋ قۇرامالارى ءوز مىندەتتەرىن باقىلاۋ جانە اسپاپتار كومەگىمەن وبەكتىلەردى تىكەلەي بايقاۋ ارقىلى ورىندايدى.
ءتۇرلى ونەركاسىپ وبەكتىلەرى، مەكەمەلەر، شارۋا قوجالىقتارى مۇددەسىندەگى مىندەتتەردى شەشۋ ءۇشىن بارلاۋ توپتارى مەن رادياسيالىق جانە حيميالىق باقىلاۋ پوستارى قۇرالادى. ولار وبەكتىنىڭ بارلاۋشى قۇرامالارىن قۇرايدى.
بارلاۋشى توپتار قالانىڭ سىرتقى ايماعىنداعى وبەكت قۇرامالارى ورنالاسقان اۋداندا، قوزعالىس جاساۋ مارشرۋتتارىندا جانە زاقىمدانۋ وشاقتارىنداعى ءوز وبەكتىلەرىندە بارلاۋ جۇرگىزەدى. سونداي - اق ول ادامداردىڭ، تەحنيكا مەن مۇلىكتەردىڭ، ازىق - تۇلىك پەن اۋىز سۋدىڭ راديواكتيۆتى جانە ۋلاعىش زاتتارمەن زاقىمدانۋىن باقىلاۋ ءۇشىن تارتىلۋى مۇمكىن.
بارلاۋشى توپتىڭ بارلاۋشى بۋىنى كوماندير، بارلاۋشى - دوزيمەتريست، بارلاۋشى - حيميكتەن تۇرادى. ول سۇزگىش جانە وقشاۋلاعىش گازتۇمىلدىرىقپەن، تەرىنى قورعاۋ قۇرالدارىمەن، رادياسيالىق جانە حيميالىق اسپاپتارمەن، دوزيمەتريالىق باقىلاۋ، قوزعالىس جاساۋ، بايلانىس قۇرالدارىمەن، زاقىمدانعان ۋچاسكە بەلگىلەرىمەن جانە باسقا دا قاجەتتى مۇلىكتەرمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
رادياسيالىق جانە حيميالىق باقىلاۋ پوستارى وبەكتى اۋماعى مەن وعان جاقىن جەرلەردەگى اۋە جانە جەر ءۇستى احۋالدارىنىڭ وزگەرىپ وتىرۋىنا، سونداي - اق قالانىڭ سىرتقى ايماعىندا جۇمىسشىلار مەن قىزمەتشىلەردىڭ ورنالاستىرۋ ورىندارىن دا قاداعالاپ وتىرادى. سونىمەن بىرگە، پوستارعا ءزىلزالا اپاتتارى بولعان اۋدانداردا، ءىرى وندىرىستىك اپاتتار مەن وپاتتار بولعان ورىندارداعى جاعدايدىڭ وزگەرىپ وتىرۋىنا باقىلاۋ جاساۋ جۇكتەلەدى.
پوست ءۇش ادامنان تۇرادى:
- پوست باستىعى؛
- بارلاۋشى - دوزيمەتريست؛
- بارلاۋشى - حيميك.
پوست سۇزگىش گازتۇمىلدىرىقپەن، جەكە قورعانىش قۇرالدارىمەن، رادياسيالىق جانە حيميالىق بارلاۋ، ساۋلەلەنۋدى دوزيمەتريالىق باقىلاۋ اسپاپتارىمەن، كومپاس، ساعاتتارمەن جابدىقتالادى. بۇدان باسقا پوستا: باقىلاۋ جۋرنالى، باعدارلار سىزباسى، حابارلاۋ بەلگىلەرىنىڭ كەستەسى، ءدۇربى، حابارلاۋ بەلگىلەرىن بەرۋ، بايلانىس قۇرالدارى جانە باسقا دا قاجەتتى مۇلىكتەر بولۋى قاجەت.
ۆ) قورىتىندى ءبولىم – 10 مين.
سۇراقتار مەن تاپسىرمالار:
- بارلاۋعا قانداي تالاپتار قويىلادى؟
- بارلاۋ تۇرلەرى مەن ونى جۇرگىزۋ تاسىلدەرىن اتاڭدار.
- بارلاۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى قانداي؟
- رادياسيالىق جانە حيميالىق باقىلاۋ پوستارىن تاعايىنداۋ تۋرالى، ونىڭ قۇرامى، مىندەتتەرى مەن جابدىقتالۋى تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
You Might Also Like
