InfoHub Logo

Қазақстан Республикасындағы конфессияаралық және этносаралық келісім –мемлекет тұтастығының және оны демократиялық қайта құру жолымен ілгерілетудің маңызды шарттарының бірі болып табылады. Діни сенім бостандығы – демократиялық қоғам қызметінің қажетті шарты, адам құқықтары мен бостандықтары жүйесінің негізгі элементтерінің бірі. Діни сенім бостандығы мәселесі көпконфессиялы ел ретінде Қазақстан үшін әрқашан да өзекті болып қала береді. Түрлі ұлттық және діни топтар өкілдерінің бейбіт қатар өмір сүруі көбіне мемлекеттік саясатқа байланыстыболады. Сонымен қатар Қазақстан дін саласындағы заманауи сын-тегеуріндерге және радикалды исламның туындауына тап болған әлемдік қоғамдастықтың бір бөлігі болып табылады. 

Қазақстандағы этникалық, мәдени және діни әралуандылыққа қарамастан, елде бейбітшілік пен саяси тұрақтылықты сақтады. Қазақстан 140 этнос пен 18 конфессияның өкілдері үшін туған шаңырағына айналды. Елімізде өте ұзақ уақыт бойы халықтар арасындағы өзара қарым-қатынастардың ерекше дәстүрі қалыптасты. Бүкіл әлем этносаралық келісімнің қазақстандық үлгісі туралы айта бастады. Оның негізінде тағдырдың қалауымен біздің ортақ Отанымыздың аумағына келген барлық этникалық диаспораларға қазақтардың төзімді және шыдамды қарым-қатынасы жатыр.

Көпконфессиялы мемлекеттің негізі Тәуелсіз Республиканың алғашқы жылдарынан бастап заңдармен қаланған. Қазақстан Республикасы – әркімге ар-ождан бостандығына кепілдік берілген және барлық конфессиялардың жақтаушылары заң алдында тең зайырлы, демократиялық мемлекет. Біздің жас мемлекетіміздің алғашқы заңнамалық актілерінің бірі 1991 жылы қабылданған және тәуелсіз Қазақстанның конфессиялық саясатының жоғарыда тұжырымдалған базалық қағидаттарын белгілеген "діни сенім бостандығы және діни бірлестіктер туралы" ҚР Заңы болды.

Бүгінгі таңда қазақтармен бірге көптеген ұлттық диаспоралардың (қауымдардың) өкілдері тұрады. Осыған байланысты этносаралық келісім мен дамудың оңтайлы моделі, біздің ойымызша, мынадай үлгіде тұжырымдалады: Қазақстан – бұл жаңа этностық қауымдастық емес, әртүрлі ұлт өкілдерінің ортақтығы. Біздің халықтарымыздың интеграциясы еліміздің этникалық бірегейлігін сақтауға негізделген. Қоғамның этноәлеуметтік құрылымының түбегейлі жаңа моделін қалыптастыру республиканың көпұлтты қоғамының барлық спектрінің сұраныстарына барабар жауап бере алатын жаңа әлеуметтік институттарды құруды талап етті. Бұл этникалық қайта өрлеу мен жеке басын іздеу модернизацияның бір бөлігі болып табылатындығымен түсіндіріледі және бірге саяси және әлеуметтік құрылымдарда демократияландыру процестеріне әкеледі.

Ұлтаралық және конфессияаралық келісімнің қазақстандық моделі біздің күніміздің шындығына айналды және әлемдік қоғамдастықтың даму талаптарына жауап береді. Қазақстандық модель Еуразияның заманауи мәдениетінің феноменіне айналды. Қазақстанның саяси құрылымы, халықтар достығы барлық ұлттар мен азаматтардың жан-жақты дамуына кепілдік беретін демократиялық, яғни құқықтық азаматтық қоғам құруға, олардың барлығына лайықты өмір сүру жағдайларын жасауға бірегей мүмкіндік береді. Әлемнің барлық көп этносты елдерінің тәжірибесі этносаралық қатынастар мен этносаралық келісім барлық этностық топтардың теңдігі негізінде ғана негізделе алатындығын куәландырады.

ҚазҰУ, Тарих факультеті, тарих және география мамандығының 2 курс магистранты Жанғали Шыңғыс. Ғылыми жетекші: т. ғ. к., доцент Қартабаева Ерке Тамабековна

---