InfoHub Logo

Qazaq poezıasynyń kemeńger aqyny- uly Abaı atamyzdyń  jaqut jyrlary men ǵıbratqa toly qara sózderi – kúlli ádebıet tarıhynda buryn-sońdy bolmaǵan sony qubylys. Aqyn óleńderiniń qaı-qaısysyn alyp qarasaq ta, olardyń barlyǵy adam balasyn oılandyrmaı qoımaıtyn ósıet-ónege toly. Sondyqtan da Abaı óleńderinde tárbıelik arnalar asa mol dep senimmen aıta alamyz. 
Ásirese, aqyn shyǵarmashylyǵyndaǵy qoǵamdyq, áleýmettik, saıası taqyrypqa jazylǵan birqatar óleńderden barsha halyqty adamdyq asyl qasıetterge  úndeıtin izgilikti oılardy kóptep kezdestiremiz. Oǵan aldymen, aqyn urany ispettes «Ǵylym tappaı maqtanba!» óleńi dálel. Ondaǵy:
«Ǵylym tappaı maqtanba,
Oryn tappaı baptanba,
Qumarlanyp shattanba,
Oınap bosqa kúlýge» ,- degen joldardyń ózinde qanshama tálim-tárbıe jatyr?!   Abaı atamyz adam bolam degenderdi ósek, ótirik, maqtanshaqtyq, erinshektik, mal shashpaq tárizdi qasıetterden aýlaq bolýǵa shaqyrsa, talap, eńbek, tereń oı, qanaǵat, raqym syndy bes qasıetti boıǵa sińirýge úndeıdi. Sonymen qatar, «Jigitter, oıyn arzan, kúlki qymbat» shyǵarmasynda da aqyn er-azamattarǵa «kimdi súıseń de, shyn kóńilmen súı, talapty bolyp, ár túrli óner, jaqsy qylyqty boıǵa sińir, bir-birińmen tatý bol, bireýdi syrtynan ǵaıbattama» dep aqyl aıtady. Oıshyl aqynnyń berer ónegesi múnymen toqtap qalmaıdy. «Áýelde bir sýyq muz- aqyl zerek» óleńinde:
«Toqtaýlylyq, qalypty shydamdylyq,
Bul qaırattan shyǵady bilseń kerek.
Aqyl, qaırat, júrekti birdeı usta
Sonda tolyq bolasyń elden erek» ,-dep, ózgelerden joǵary turý úshin aqyl, qaırat, júrekti birdeı ustaý kerektigin eskertedi. Rasymen de, osy úsh qasıetti boıyna toǵystyra bilgender kez-kelgen qıyndyqqa taısalmaı tótep bereri anyq. Osylaısha,  aqyn árbir adam boıynan tabylýy tıis rýhanı qundylyqtardy tizbekteı kele, gýmanızm ıdeıasyn asqaqtata túsedi.
 Sonymen, Abaı óleńderin taldaı kele, onda tárbıelik arnalardyń qaınar kózi jatqandyǵyna kóz jetkizemiz. Uly aqynnyń árbir aıtqan sózi -esti adam úshin ósıet-ónegeniń taptyrmas úlgisi. «Asyl sózdi izdeseń, Abaıdy oqy, tańyrqa!» demekshi, ómirge azyq bolarlyq asyl oılardyń Abaı jyrlarynda  tunyp turǵany barshaǵa málim.

---