InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Adam bolam deseńiz
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Abaı kim? Abaıdyń ómir jolynan qysqasha maǵlumat berý. «Adam bolam deseńiz» óleńiniń mazmuny men ıdeıasyn ashý.
Damytýshylyq: Oqýshynyń oı - órisin, dúnıetanymyn keńeıtý. Shyǵarmashylyqpen jumys isteýine yqpal etý. Sózdik qoryn molaıtý.
Tárbıelik: Adamgershilik pen azamattyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: bilimdi keńeıtý.
Sabaqtyń ádisteri: baıandaý, til damytý, suraq - jaýap, kórinis, qaıtalaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Abaı sýreti, eńbekteri, sóztizbek, tirek syzba, ınteraktıvti taqta.
Pánaralyq baılanys: ana tili, qazaq tili, ózin - ózi taný, mýzyka.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi
Shattyq sheńberi
Balalar sheńber quryp, qol ustasyp turaıyq. Búgingi sabaǵymyzdy jaqsy kóńil kúımen ótkizý úshin bir - birimizge jyly sózder aıtaıyqshy?
- Sálemetsizder me, balalar? Kóńil kúıleriń jaqsy ma? Men senderdi kórgenime
qýanyshtymyn. Búgin báriń ádemi bolyp ketipsińder. Mynaý meniń qolymdaǵy saqa jaı ǵana saqa emes, esterińde bolsa, bul saqany ózin - ózi taný páninde Danyshpan ata senderdiń bilimderińe rıza bolǵandyqtan syıǵa tartqan «sıqyrly saqa». Árbiriń osy «sıqyrly saqany» ustap, óz dostaryńa, qurbylaryńa, synyptastaryńa adal nıetterińmen jaqsy tilek aıtsańdar? Sol tilekteriń oryndalady. Mysaly:
- Men saǵan ómirdegi barlyq jaqsylyqtardy tileımin.
- Men seniń oqýda ozat bolýyńdy tileımin.
- Men seniń dostaryń kóp bolýyn tileımin.
- Seniń dostaryńnyń saǵan adal bolýyn tileımin jáne t. b.

İİ. Negizgi bólim.
Abaıdyń «Qys» týraly bir shýmaq óleńin oqyp oqýshylarǵa suraq qoıamyn.
Aq kıimdi, deneli, aq saqaldy,
Soqyr, mylqaý tanymas tiri jandy.
Ústi - basy aq qyraý, túsi sýyq,
Basqan jeri syqyrlap kelip qaldy.

Bulttaı qasy jaýyp eki kózin,
Basyn silikse, qar jaýyp mazańdy aldy.
Borandaı burq - sarq etip doldanǵanda,
Alty qanat aq orda úı shaıqaldy.

Áýes kórip júgirgen jas balalar,
Beti - qoly dombyǵyp úsik shaldy.
Shıdem men ton qabattap kıgen malshy,
Bet qaraýǵa shydamaı, teris aınaldy.
- Avtory kim?
- Abaı Qunanbaev.
- Balalar, olaı bolsa Abaı týraly ne bilemiz? Óz bilgen – jıǵan bilimderimizdi
ortaǵa salaıyqshy? (Oqýshynyń oıy).
Nazgúl: (Qunanbaev) Abaı (Ibragım) atamyz 1845 jyly 10 tamyzda Semeı oblysy, Shyńǵystaý aýdanynda týǵan. Abaıdyń ynta - talabyn sezgen ákesi Qunanbaı ony 9 jasynan bastap Semeı medresesine oqýǵa beredi. Medresede Abaı óz betinshe orys tilin oqyp úırene bastaıdy. Biraq el bıleý kezinde ózine qolqanat – serik etý maqsatyn kózdegen Qunanbaı onyń uzaq oqýyna múmkindik bermeı, 13 jasynda oqýdan shyǵaryp áketedi. Óziniń kóptegen tustastarynyń aıtýyna qaraǵanda, Abaı 13 jasynan óleń shyǵarǵan.
Jansaıa: (Sazger) Abaı qazaqtyń taza ult tilinde óleń jazýmen ǵana qanattanyp qoıǵan joq. Aǵartýshy - aqyn, jańashyl kompozıtor - bir basyna osyndaı sırek daryn qonǵan.
Erkin: (Danyshpan) «Oqý ınemen qudyq qazǵandaı» - deıdi halyq. Danyshpan aqyn ǵylymdy úırenip, bilimdi bolý úshin, jalyqpaı jalyn laýlatyp, erinbeı eńbek etý qajet deıdi.
Gúlzada: (Ibragım) Abaıdyń azan shaqyryp qoıǵan esimi Ibragım. Abaı onyń ájesiniń erkeletip qoıǵan aty.
Tilegen: (Uly aqyn) Qazaqtyń uly aqyny.
Jansaıa: (Zere, Uljan) Abaıdyń anasy Uljan, ájesi Zere. Abaı Ájesi Zereniń áńgime, ertegilerin kóptep tyńdap ósken.
Gúlzada: (Aýdarmashy) Abaı óz shyǵarmalarynda orys aqyny Krylovtyń kóptegen mysal óleńderin qazaq tiline aýdaryp, adamdardy jat nárselerden boıdy aýlaq ustaýǵa shaqyrady.
Talǵat: (Oıshyl) «Óleń – sózdiń patshasy, sóz sarasy», - dep aqyn uǵymtal urpaǵyn aqyqty óleńdi jattap ósýge úndeıdi. Óleń men órnekti, ósıetti sózderdi este saqtap, oıda qaldyrý úshin, birinshiden – sózdi yqylas qoıyp tyńdaý kerek, ekinshiden – estigen sózdi birneshe ret qaıtalap, este qaldyrý kerek, úshinshiden – oı keselderinen saq bolý kerek, - deıdi aqyn atamyz.
Abaı
↓
Qunanbaev
Zere
Sazger
Uljan
Danyshpan
Aýdarmashy
Ibragım
Uly aqyn
Oıshyl

Muǵalim:
Qazaqtyń uly aqyny, danyshpan oıshyly Abaı Qunanbaev 1845 jyly qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysy Abaı aýdanynda dúnıege kelgen. Halqymyz «Ata kórgen oq jonar, Ana kórgen ton pisher» degendeı, Abaıdyń ákesi Qunanbaı, anasy Uljan – aqyl men parasattyń ıesi bolǵan adamdar. Abaı jas kezinde – aq zerek bala atanǵan. Abaıdyń jazǵan óleńderi jastardy ǵylym - bilimdi súıýge shaqyrdy. «Asyl sózdi izdeseń, Abaıdy oqy, erinbe» demekshi, Abaıdy biz ózimizge alǵash árip úıretken álippe oqýlyǵynan tanyp, bilemiz.
- Abaıdyń bizge aıtqan qandaı bes asyl isi bar?
- Al qandaı bes dushpandy aıtyp ketti?

№ 9 jalpy bilim beretin orta mektep
Ótkizgen: bastaýysh synyp muǵalimi:
Ataǵaraeva Jemis İzturǵanqyzy
Adam bolam deseńiz júkteý