InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Adamnyń damýy (prezentasıa)
Bilimdilik: Adamnyń tiri aǵzalar júıesindegi orny, shyǵý tegi jáne tarıhı damý kezeńderi, áleýmettik tulǵa retindegi erekshelikteri týraly túsinikterdi qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Mátin jáne syzbanusqa túrinde oqý materıalymen jumys isteýge daǵdylandyrý.
Tárbıelik: Belsendilikke, tabandylyqqa,
izdenpazdyqqa tárbıeleý.
Oı qozǵaý.
“Adam qaıdan jaralǵan?”
Adam qaıdan jaralǵan?
Osynaý bir suraqty
Topshylaımyz san alýan,
Jaýaby joq turaqty.
Uǵynamyz ǵylymnan
Topshylaımyz dinderden.
Adam qaıdan týylǵan
Táıiri ony kim kórgen!
Sýdan ba, álde ottan ba,
Jerden be, álde kúnnen be.
Bardan ba, álde joqtan ba,
Maımyldan ba, pilden be?
Ár nársege úńildik,
Uqsap baqtyq árkimge.
Aqyry kep júgindik,
Ǵulama shal Darvınge
Men adamnan jaraldym,
Nıetim joq aınýǵa.
Balasymyn Adamnyń
Uqsaǵym joq maımylǵa
KİSİ emespin ADAMMYN!

Adamnyń shyǵý tegimen tarıhy damý kezeńderin, násildik erekshelikterin zertteıtin ǵylym salasy antropologıa dep atalady
Fransýz ǵalymy: Jan Bıtıst Lamark 1744 - 1829
Adamnyń jerde júrýge beıimdelgen maımyl tektes ata - tekten shyqqandyǵyn aıtty
K. Lınneıt Shved ǵalymy
1735 jyly shyqqan “Tabıǵat júıesi” atty eńbegińde adam men maımyldy sútqorektiler klassyń
ókili retinde bir týysqa jatqyzǵan.
Ch. Darvın Aǵylshyn ǵalymy
1871 jyly basylyp shyqqan “Adamnyń shyǵý tegi jáne jynystyq suryptalý “ atty eńbeginde: Adam – tirshiliktiń tarıhı damý satysyndaǵy eń joǵarǵy ári sońǵy býyny dep kórsetti. Adammen adam tárizdi maımyldardyń arǵy ata – tegi bir degen tujyrym jasady

Adamnyń janýarlar dúnıesindegi orny
Hordalylar tıpi
Omyrtqalylar tıp tarmaǵy
Sútqorektiler klasy
Uryqjoldastylar klass tarmaǵy
Prımattar (maımyldar) otrády
Adam tárizdi maımyldar otrád tarmaǵy
Adamdar týysy
Sanaly adam túri

Adamnyń janýarlar dúnıesiniń árbir júıelik toptaryna tán uqsas belgileri
Júıelik toptar ------------------------------ Adam aǵzasyndaǵy uqsas belgiler
Hordalylar (jelililer) tıpi ------------ Uryǵynyń damýynda hordanyń, júıke tútiginiń, jutqynshaqtyń eki búıirinde kóptegen jelbezek sańylaýlarynyń bolýy
Omyrtqalylar tıp tarmaǵy -------------- Denesiniń arqa jaǵynda uzyna boıy ornalasqan kóptegen omyrtqalylar tizbeginen turatyn omyrtqa jotasynyń bolýy. Mıynyń bes bólimge(aldyńǵy, aralyq, ortańǵy, sopaqsha mı jáne mıshyq) bólinýi. Eki jup(aldyńǵy jáne artqy) aıaqtarynyń bolýy; júreginiń denesiniń qursaq jaǵynda ornalasýy.
Sútqorektiler klasy ---------------- Terisinde ter, maı jáne sút bezderi men túkteriniń bolýy. Mı qyrtysynyń kúrdeli damýy, tisteriniń jeke toptarǵa (kúrek, soıdaq, kishi jáne úlken azý tister) jiktelýi; keýde qýysymen qursaq qýysynyń arasyn bólip turatyn kókettiń bolýy; qaldyq belgiler men arǵy ata teginiń belgileriń qaıtalaýy jáne t. b
Naǵyz ańdar klass tarmaǵy --------------- Etti erinderiniń bolýy; urpaǵyn tiri týyp, sút pen asyraýy; sút bezderiniń ushynda urpaǵy emetin emshektiń bolýy jáne t. b

Rýdımenttik dep ata teginen qalǵan qaldyq belgilerin ataıdy.
Rýdımenttik belgiler
↓
quıymshaq
soqyrshek
Qulaq aınalasyndaǵy bulshyq etter
Teridegi túkter

Atavızım dep arǵy ata – tektiń belgileriniń qaıtalanýyn ataıdy
Atavızım belgileri
↓
Denesin qalyn túk basqan balanyń dúnıege kelýi
Kóp emshekti, quıryqty náresteniń týylýy

Adam evalúsıasynyń qozǵaýshy kúshteri
↓
Bıologıalyq → Tuqym qýalaıtyn ózgergishtik, tabıǵı suryptalý, tirshilik úshin kúres
Áleýmettik → Eńbek áreketi, sóz, aqyl - oı, sana, eńbektiń qoǵamdyq sıpaty

"Alǵashqy adamnyń bir kúni" áńgime qurastyrý

Qorytyndylaý
Test suraqtary
1. Rýdımentti tabyńyz:
a/túkti adam á/ apendıks b/quıryqty bala
2. 1871 jyly shyqqan “Adamnyń shyǵý tegi jáne jynystyq suryptalý” eńbeginiń avtory kim:
a/J. B. Lamark, á/F. Engels, b/Ch. Darvın
3. Adamnyń tarıhı damýy:
a/ontogenez á/fılogenez b/ antropogenez
4. Jeke túrlerdiń óz ata - tekteriniń belgisine qaıta oralýy qalaı atalady:
a/rýdıment á/atavızm b/gomologıalyq múshe
5. Eńbek áreketi, sóz, oılaý antropogenezdiń qozǵaýshy kúshiniń qaı faktoryna jatady.
a/áleýmettik á/ bıologıalyq b/ekologıalyq
6. Tuqym qýalaıtyn ózgergishtik, tirshilik úshin kúres antropogenezdiń qaı faktoryna jatady:
a/áleýmettik á/ bıologıalyq b/analogıalyq
7. Adamda soqyrishek, úshinshi qabaq ata teginen qalǵan belgilerge jatady. Osyndaı belgilerdiń ǵylymı ataýy:
a/rýdıment á/atavızm b/gomologıa
1. Á 2. B 3. B 4. Á 5. A 6. Á 7. A
Baǵalaý