InfoHub Logo

Jaqynda Qazaqstannyń iri saıası tulǵalarynyń biri, Ujymdyq qaýipsizdik sharty uıymynyń (UQSHU) burynǵy Bas hatshysy Imanǵalı Tasmaǵambetovtiń esimi ýkraınalyq «Mırotvores» ("Bitimger") saıtynyń derekqoryna engizildi. Bul oqıǵa Qazaqstannyń geosaıası ustanymy men Reseı-Ýkraına qaqtyǵysyna qatysty kúrdeli aqparattyq keńistiktegi ornyn taǵy da bir talqyǵa saldy. Tasmaǵambetovke «soǵysty nasıhattady» jáne «Reseı agresıasyn qoldady» degen aıyptar taǵylýynyń astarynda ne jatyr jáne bul tizimniń salmaǵy qandaı?

"Mırotvores" degen ne jáne onyń yqpaly qandaı?

Eń aldymen, «Mırotvores» saıtynyń mártebesin túsinip alý mańyzdy. Bul – Ýkraınanyń resmı memlekettik organy (Syrtqy ister mınıstrligi, Qaýipsizdik qyzmeti nemese Bas prokýratýra) emes. Bul – Ýkraınanyń ulttyq qaýipsizdigine qater tóndiredi dep sanalatyn adamdardyń derekterin jınaıtyn úkimettik emes uıymnyń, ıaǵnı belsendilerdiń bastamasy.

Bul saıttyń zańdy kúshi joq. Iaǵnı, bul tizimge ený avtomatty túrde halyqaralyq sanksıalarǵa (mysaly, EO nemese AQSH sanksıalaryna) nemese qylmystyq qýdalaýǵa ákelmeıdi.

Alaıda, onyń sımvoldyq jáne repýtasıalyq mańyzy zor:

1. "Qara tańba": Bul tizimge ený – ýkraın qoǵamynyń belsendi bóligi úshin «Ýkraınanyń jaýy» nemese «kremldik propagandıst» degendi bildiredi.

2. Shekaradaǵy shekteýler: Tizimdegi adamdardyń Ýkraına aýmaǵyna kirýine tyıym salynýy nemese shekarada qosymsha tekserýlerge tap bolýy ábden múmkin.

3. Aqparattyq soǵys quraly: Bul saıt qaqtyǵys bastalǵannan beri aqparattyq maıdannyń mańyzdy elementine aınaldy.

Tasmaǵambetovke taǵylǵan aıyptardyń salmaǵy

Orda.kz silteme jasaǵan saıttyń málimetinshe, Tasmaǵambetovke birneshe aýyr aıyp taǵylǵan. Olardy taldap kóreıik:

• "Reseıdiń áreketterin ashyq qoldaý jáne soǵysty nasıhattaý": Bul – óte jalpylama aıyp. «Mırotvores» mundaı tujyrymdy Tasmaǵambetovtiń UQSHU Bas hatshysy retinde jasaǵan belgili bir málimdemelerine negizdeýi múmkin. UQSHU – Reseı jetekshilik etetin áskerı-saıası blok, sondyqtan onyń basshysynyń kez kelgen sózi Batys pen Ýkraınada "Máskeýdiń ustanymyn qaıtalaý" retinde qabyldanady.

• "Zymyran soqqylaryn aqtaý": Bul – anaǵurlym baıypty aıyp. Eger Tasmaǵambetovtiń osyndaı málimdemesi bolsa (alaıda, bul týraly ashyq derekkózderde keńinen taralǵan aqparat joq), bul onyń beıtarap dıplomat emes, qaqtyǵystyń bir tarabyn jaqtaýshy retinde qabyldanýyna negiz bolady.

• "UQSHU áskerin Reseı armıasyna kómekke jiberýge daıyn bolý": Bul – eń mańyzdy tarmaq. UQSHU-nyń resmı ustanymy – uıymnyń Ýkraınadaǵy «arnaıy áskerı operasıaǵa» qatyspaıtyndyǵy. Uıymnyń Jarǵysy boıynsha, onyń mandaty tek múshe memleketterdiń aýmaǵymen shekteledi. Eger Tasmaǵambetov Bas hatshy retinde bul mandattan tys áreket etýge daıyn ekenin bildirse, bul úlken saıası daý týdyrar edi. Alaıda, UQSHU-nyń bul máselege qatysty áli kúnge deıin túsinikteme bermeýi (aqparatta kórsetilgendeı), bul aıyptyń «Mırotvores» saıtynyń óz ınterpretasıasy bolýy múmkin ekenin kórsetedi.

Bul jaǵdaı neni bildiredi?

Imanǵalı Tasmaǵambetovtiń bul tizimge enýin birneshe qyrynan qarastyrýǵa bolady:

1. Jeke tulǵa retinde Tasmaǵambetov úshin: Bul, eń aldymen, onyń halyqaralyq bedeline, ásirese Batys elderindegi jáne Ýkraınadaǵy bedeline nuqsan keltiredi. Ol endi "beıtarap" nemese "qazaqstandyq" saıasatker ǵana emes, sonymen qatar «reseıshil» tulǵa retinde tańbalanady. Bul onyń bolashaqtaǵy halyqaralyq kezdesýlerine nemese yqtımal taǵaıyndaýlaryna (eger ondaı josparlar bolsa) áser etýi múmkin.

2. UQSHU uıymy úshin: Bul oqıǵa UQSHU-nyń Ýkraına men Batys elderi aldyndaǵy ımıjin taǵy da tómendetedi. Bul uıymnyń músheleri (Qazaqstan, Armenıa, Qyrǵyzstan, Tájikstan) ózderin beıtarap ustaýǵa tyrysqanymen, uıymnyń Bas hatshysynyń (tipti burynǵy bolsa da) "soǵysty qoldaýshy" retinde tanylýy, búkil bloktyń Reseıdiń yqpalynda ekendigi týraly narratıvti kúsheıtedi.

3. Qazaqstan úshin (eń mańyzdysy): Bul – Qazaqstannyń kópvektorly saıasaty úshin jaǵymsyz sıgnal. Qazaqstan resmı túrde Ýkraınanyń aýmaqtyq tutastyǵyn qoldaıdy, gýmanıtarlyq kómek jiberedi jáne eki tarapty da beıbitshilikke shaqyrady. Sonymen qatar, ol Reseımen strategıalyq odaqtas jáne UQSHU múshesi bolyp qala beredi.

Tasmaǵambetov – qazaqstandyq saıası elıtanyń kórnekti ókili. Onyń UQSHU-daǵy qyzmeti – osy tepe-teńdikti saqtaýdyń bir bóligi edi. Endi onyń esiminiń «Mırotvores» tiziminde paıda bolýy Qazaqstannyń osy «beıtarap» ustanymyna kóleńke túsiredi. Bul Kıev pen Batysta "Astananyń sózi men isi sáıkes kelmeıdi" degen pikirdi kúsheıtýi múmkin.

Qorytyndy

Imanǵalı Tasmaǵambetovtiń «Mırotvores» tizimine enýi – zańdy saldarynan góri, saıası jáne aqparattyq saldary aýyr oqıǵa. Bul onyń jeke bedeline soqqy bolǵanymen, odan da mańyzdysy – bul Qazaqstannyń Reseı men Batys arasyndaǵy kúrdeli geosaıası oıyndaǵy beıtaraptyǵyn saqtaý qanshalyqty qıyn ekenin kórsetetin taǵy bir belgi. Bul oqıǵa aqparattyq soǵys jaǵdaıynda árbir málimdemeniń jáne árbir laýazymnyń úlken saıası salmaǵy bar ekenin dáleldeıdi.