InfoHub Logo

Taqyryby: Afrıkanyń fızıkalyq orny, jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizder. Zerttelý tarıhy

Maqsaty:
1. Oqýshylar Afrıkanyń fızıkalyq – geografıalyq orny uǵymyn, onyń materık tabıǵatyna áserin, materıkter jáne olardyń jeke bólikterin, zertteýshilerdi bilý.
2. Oqýshylardyń juppen, toppen jumys jasaı otyryp, oılaý, óz pikirin erkin jetkizý, izdengishtik, salystyrý qabiletterin damytý.
3. Oqýshylardy erejeni saqtaı otyryp, bir - birin tyńdaı bilýge, syılaı bilýge, járdemdese bilýge, qolpashtaı bilýge, ortaq sheshim qabyldaı bilýge, ózin ádil baǵalaı bilýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Toptyq tanymdyq
Sabaqtyń ádisi: Suraq - jaýap, baıandaý, toptyq jumys, oıyn elementteri
Sabaqtyń kórnekilikteri: Afrıkanyń fızıkalyq - geografıalyq kartasy, sýretter, trek - syzbalar, globýs, ınteraktıvti taqta
Sabaqtyń júrý barysy: İ uıymdastyrý
A) Oqýshylardyń qatysyn tekserý\Zeıinin sabaqqa aýdarý
B) Oqýshylardy toptarǵa bólý

İİ Bilimin tekserý
Geografıalyq foto jumbaqtar arqyly

İİİ Jańa sabaqty meńgertý a) materıktiń geografıalyq ornyn muǵalim túsindiredi
Afrıka - Jerdiń, Eýrazıadan keıingi kólemi jaǵynan ekinshi úlken materıgi. Oǵan qarasty araldardy qosa eseptegendegi aýdany - 30, 3 mln. km2, araldarsyz - 29, 2 mln. km2.
Afrıka materıgi Eýrazıamen tyǵyz baılanysty: olardy tek Qyzyl jáne Jerorta teńizi bólip tur. Afrıka men Eýrazıa shyǵys jarty shardyń birtutas qurlyq massıvin quraıdy, bulardy basqa materıkterden muhıttardyń, orasan zor keńistiktepi bólip tastaǵan.

Materıktiń shetki núkteleri soltústikte - El - Abád múıisi (37˚20' s. e.), ońtústikte - Igolnyı múıisi (34˚52's. e.). Afrıka soltústikten ońtústikke 8 myń km sozylyp jatyr. Materıktin eń jalpaq bóligi ekvatordan soltústikte 10˚ pen 16˚ aralyǵynda jatyr, munda Afrıka 17˚33 b. b. bastap (Almadı múıisi), 51˚24 sh. b. (Hafýn múıisi) deıin sozylyp, eni 7500 km - ge jetedi.

Afrıka jaǵalaýynda araldar onsha kóp emes. Olardyń ishindegi eń úlkeni - Madagaskar. Úndi muhıtynda odan basqa Sokotra, Zanzıbar, Pemba, Mafıa, Komor, Maskaren araldary bar. Olar túgeldeı derlik materıkten paıda bolǵan jáne materıkke taıaý jatyr.
Atlant muhıtynda materıktik jáne výlkandyq araldar bar. Olar: Madeıra, Kanar, Jasyl Múıis, Masıas - Ngema - Bııogo, Prınsıpı, San - Tome, Annobon.

Orografıasy jaǵynan ár túrli jáne tym bólshektengen Evrazıaǵaa qaraǵanda Afrıkanyń jeri kerisinshe bet qurylysy birkelki jáne pishininiń qarapaıym bolýymen erekshelenedi. Onyń relefinde bıiktigi 200 metrden 1000 metrge deıin baratyn jazyqtar men taý ústirtteri basym. Jeriniń 10 prosentke jýyǵy oıpatty, al 20 prosentten biraz astamy taýly bolyp keledi. Materıktiń shetki bóligi, ádettegideı, ishki aýdandarmen salystyrǵanda kóterińki keledi. Olardyń ortasha bıiktigi 750 metrdi quraıdy.