InfoHub Logo

Ónege saǵaty: «Ákeshim - báıteregim» (prezentasıasymen)
Maqsaty: Januıadaǵy áke men bala arasyndaǵy qarym qatynasty nyǵaıtý. Ulttyq salt - dástúrimizge baılanysty áke ornynyń erekshe ekendigin uǵyndyrý. Ákege degen bala mahabbatyn oıatý.
Kórnekilikter: 1. Áke - asqar taý. 2. Áke kórgen oq jonar, Sheshe kórgen ton pisher. 3. Jaqsy ákeniń danalyǵy - balaǵa myń jyldyq azyq. 4. Áke - shańyraqtyń negizgi tiregi. 5. Jamannan jaqsy týady, jaqsydan jaman týady - adam aıtsa nanǵysyz. 6. Áke - balaǵa synshy. 7. Bir bala bar – ataǵa jete týady, bir bala bar – atadan óte týady, bir bala bar - keri kete týady. 8. Ana - saıa bolar baǵyń bolsa, Áke - asqar taýyń 9. Áke - asqar taý, ana qaınar bulaq, bala jaǵasyndaǵy quraq.

Ónege saǵat barysy:
(«Áke týraly monolog» vıdeo rolık kórsetiledi.)
1 - júrgizýshi. Sizsiz áke - eń aqyldy, eń shynshyl,
Sizsiz áke - eń jaqynym, eń syrshyl.
Shýaq shashqan qashanda asyl júregiń,
Janymdasyń, qamqorymsyń bilemin.
Qabyl alǵyn bala – júrek tilegin...
«Áke - báıterek, bala japyraq» dep qazaǵymyz aıtqandaı búgingi mektebimizde ótkeli otyrǵan «Ákeshim - báıteregim» atty bastaýysh synyp oqýshylarynyń ónege saǵatyna qosh keldińizder!
Án: «Ákeshim - báıteregim» oryndalady.

1 - oqýshy:
Naǵyz áke aqylgóı de asqar jan,
Barlyq urpaq ákelerden bastalǵan.
Al, ákeler, ózderińe arnalǵan
Búgingi toı, qýanysh pen merekeń.
2 - oqýshy:
Esimde beınesi ákemniń
Kúlimdep qaraıtyn
Men saǵan talpynsam
Qushaǵyn jaıa sap, kóterip alatyn.

3 - oqýshy:
Boıǵa qýat beredi
Áı jaraısyń degeni
Men ákemnen ár kezde
Sońy estigim keledi.
4 - oqýshy:
Ákeshim tileýimdi tilep júrgen,
Aýmaısyń jaryǵy mol ashyq kúnnen.
Sharshaısyń jumys istep bizder úshin.
Aqyldy balalaryń ony bilgen.
5 - oqýshy:
Ystyq - aý kim - kimge de áke degen,
Sýyqqa shalyndyrmaı, mápelegen.
Ómirdiń soqpaǵymen órge tartyp,
Aldymen adam bol dep jetelegen.
6 - oqýshy: Ár sóziniń aqyryn,
Jaqsylyqqa tireıdi.
Qadap aıtyp aqylyn,
Kópke baqyt tileıdi.
7 - oqýshy: Ákem shytsa qabaǵyn -
«Baıqa balam» degeni.
Alǵan kóp - aq sabaǵym,
Jaqsy kórem men ony.
8 - oqýshy: Arqa súıer panasyń,
Aqyly mol danasyń
Adal etip ósirgen,
Mendeı erke balasyn.
9 - oqýshy: Qamqorsyń áke ómirde,
Qýatym sensiń kóńilge.
Álpeshtep meni ósirdiń,
Usharmyn erteń kógińde.
10 - oqýshy Ańsaımyn jyly sózińdi,
Aqylshym bolǵan kezińdi.
Esimde áke saqtaımyn,
Asqar bıik ózińdi.
11 - oqýshy: Armanym ediń ańsaǵan,
Ákelsem baqyt men saǵan.
Urpaǵyń bolyp jalǵadym,
Qýanshy, áke, sen maǵan.
12 - oqýshy: Teńizdeı shalqyp júremin,
Súıener sensiń tiregim.
Barsam da qaıda, jan áke,
Ózińmen birge júregim.
13 - oqýshy: Kókke órmelep kóńiliń,
Nurǵa tolsyn ómiriń.
Baqytty bol, jan áke,
Uzaq bolsyn ǵumyryń.
14 - oqýshy: Asqar taý ákeshim bar súıenishim,
İzgilik, adaldyqty súıedi shyn.
Qabaq shytsa balalyq qylyǵyma,
Eshqashan bolmaq emes renishim.
1 - Júrgizýshi: Kómegimen bizderdi mápelegen,
Ardaqty jan ómirde áke degen.
Baqyttymyn ómirde ákem barda,
Sol bastaýshym - bıikke jetelegen

2. «Áke» degen sóz qandaı jaqyn, qandaı ystyq deseńshi!. Ómirde ákesin jaqsy kórmeıtin bala joq shyǵar, óıtkeni bala úshin ákeniń orny bólek qoı. Meniń ómirdegi qymbat, eń qymbat adamym ol - siz meniń súıikti ákeshim. Siz meniń kishkentaıdan aqylshym, qamqorshym boldyńyz. Men sizden kóp tárbıe aldym. Sizdiń baqytty aman - saý bolýyńyzdy tileımin.
Ákelerge suraqtar qoıý
1. Balańyzdyń týǵan kúni, aıy, jyly
2. Balańyzdyń sizdi qatty qýantqany, álde renjitkeni esińizde me?
3. Balańyzdyń izgi qasıetteri
4. Balańyzdyń jaman qasıetteri
5. Balańyzdyń pikirimen sanasasyz ba?
6. Balańyzdyń úıdegi turaqty mindetteri ne?
Án:

Bala úshin ákeniń orny bólek. «Áke» degen sózdi aıtqanda ózińe pana bolar, qıyndyqqa qaldyrmas, armanyńa qol sozsań aq batasyn berip aq jol tileıtin adamyń ekenin bala júregi sezerdeı. «Ákeń barda oryndalar armanyń» degendeı, ómirdegi keregińdi aldymen bir Alla, ekinshi ákeń bereri anyq. Bul dúnıede alýan túrli taǵdyr bar. sol taǵdyrdyń basty sebepkeri - biz sıaqty balalar. Alaıda ómirdiń esigin kózi tyrnap asha salysymen ákeniń «Balam, botam» degen erkeleter sózin estimeı jetim nemese tastandy bala bolyp dúnıege kelip jatqan sábıler de bar. Sábı kóńil ákesi tipti ol oılaǵandaı jaqsy adam bolmasada, «Shirkin, meniń ákem bolsa qandaı jaqsy bolar edi!» dep armandaıdy. Osyndaı balalardy kórgenimde ózimniń anam da, ákem de bar ekenine ózimdi baqytty sanaımyn. Sol baqytymdy eshqashan aıyrmasa eken deımin. Tamaǵymnyń toqtyǵy, kıimimniń bútindigi, oqýymnyń sapasy, uıqymyzdyń tynyshtyǵy - osynyń bári de asqar taýdaı aıbatty ákelerdiń arqasy. Endeshe bar balanyń baqytyna bir Alladan keıingi panasy «Ákeler» aman bolsa eken deımin.
Mýzyka oınalyp turady.
Kórinis: 1 - júrgizýshi: Áke - asqar taý ( áke bastap shyǵady, balalarǵa taý sýretteri taǵylady.)
1 - júrgizýshi: Ana - qaınar bulaq ( ana bastap shyǵady, balalarǵa bulaq sýretteri taǵylady.)
1 - júrgizýshi: Bala jaǵasyndaǵy quraq. ( Eń uzyn bala bastap shyǵady, qalǵandary quraq sýretin taǵyp shyǵady.)
Júrgizýshi: Oılaıdy árqashan da bala qamyn,
Kóremin aıalaǵan alaqanyn.
Ákemnen alǵan asyl qasıetti,
Elimniń keregine jaratamyn.
Án:

Kórinis:
- «Áke men bala áńgimesi» dep atalatyn kórinisti tamashalańyzdar.
Balasy: - Ata, onda maǵan suraq qoıyńyzshy.
ákesi: - Balam, úıdiń altyn qazyǵy kim?
Balasy: áke, úıdiń altyn qazyǵy - bala.
ákesi: - Joq, balam, úıdiń altyn qazyǵy - ana. Ana aqyldy bolsa, bala dana bolady. Ana tárbıesi - qyzǵa úlgi, áke tárbıesi - ulǵa úlgi. Ana - aqylshyń, áke - qamqorshyń, aǵa - qorǵanyshyń, iniń - súıenishiń, qaryndasyń - qanatyń ekenin umytpa.
Ákesi - Balam, joqty bar, ashty toq etetin kim?
Balasy: - áke, joqty bar, ashty toq etetin - meıirimdi áke.
ákesi: - Joq, balam, áke qansha meıirimdi bolsa da ananyń jany bólek. Ashty toq, joqty bar etetin ol - ana. Anasyz bala uıyqtamaıdy, qatyqsyz aıran uıymaıdy.
Ákesi:- Al, balam, ómir súrý úshin ne qajet?
Balasy: - Áke, ómir súrý úshin altyn, aqsha, mal qajet.
Ákesi: - Joq, balam, ómir súrý úshin sý, ot, tuz, qyz, aqyl qajet. Sý - tirshiliktiń nárin beredi, ot - ómirge jalyn beredi, tuz - astyń dámin keltiredi, qyz - ómirdiń sánin keltiredi, aqyl - ómirdiń mánin keltiredi.

Maqal - mátelder
Alty aǵa birigip áke bolmas,
Jeti jeńge birigip ana bolmas.

Áke balaǵa qaryz,
Bala dalaǵa qaryz.

Áke balaǵa synshy.

Ákeden — aqyl, anadan — meıir.

Ákeden bezgen ul bolmas,
Anadan bezgen qyz bolmas.

Áke júregi taýdan úlken,
Ana júregi teńizden tereń.

Ákeli bala jaýjúrek,
Ákesiz bala sum júrek (Buqar jyraý).

Ákeli jetim anyq jetim,
Shesheli jetim jarym jetim.

Ákem aty shapqan saıyn órleıdi.

"Ákem bar" dep maqtanba topqa túseri joq bolsa.
"Balam bar" dep maqtanba jaman týǵan boq bolsa.
"Aǵaıynym bar" dep maqtanba dos - dushpanyń kelgende qarasýy joq bolsa (Tóle bı).

Ákem maǵan at berdi, "dalaqta da shap" dedi.
Ákemniń ólerin bilsem ónerin satpas pa edim.
Ákemniń shoty asa - asa tıedi.
Ákeniń jaqyndyǵy jezdedeı - aq.
Ákeń bermegendi bazar beredi.

Ákeń jaqsy kisi edi jel jaǵyńa pana edi.
Anań jaqsy kisi edi jetimderge ana edi.

Ákeń murap bolǵansha otyrǵan jeriń oı bolsyn.
Ákeńniń ólgenin jasyrsań, kómgende qaıtpeksiń?
Ákeń ólse de ákeńdi kórgen ólmesin.

Áke sózi — oq,
Sheshe sózi — boq.
Ákesi bardyń arysy bar,
Aǵasy bardyń jaǵasy bar,
İnisi bardyń tynysy bar.

Ákesiz jetim gúl jetim,
Sheshesiz jetim tul jetim.

Ákesi qoı baǵa bilmegenniń balasy qozy baǵa almaıdy.
Ákesi qońyz atanǵannyń balasy dońyz atanady.
Ákesi qurdastyń balasy qurdas.
Ákesiniń balasy — adamnyń balasy, adamnyń balasy — baýyryń.
Ákesi oq atpaǵannyń balasy boq atpaıdy.