InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Sabaq
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshyǵa beriletin taqyrypty tereńdete, jan – jaqty ári jeńil túrde ıgertý. Ár oqýshynyń synyptaǵy sabaqtan tys bilim alýyna múmkindik jasaý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń ózdiginshe izdenýin damyta otyryp, pánge jáne jalpy bilim alýǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Tárbıelik: Tabıǵatty súıýge, oǵan qamqorlyq jasaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Sýretter, úlestirmeli materıaldar, plakattar.
Sabaqtyń ótý ádisi: Túsindirý, suraq – jaýap, áńgimeleý, taldaý.
Sabaqtyń túri: Aralas sabaq
Pánaralyq baılanys: Ózin - ózi taný, matematıka, qazaq tili.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý.
Psıhologıalyq daıyndyq.
Sálemetsizder me qonaqtar?
Qaıyrly kún, oqýshylar!
Beısenbiniń sáti
Sáttilikke tolsyn.
Búgingi alǵan baǵań
Kileń bestik bolsyn.

Muǵalimniń suraǵy: Oqýshylar jaýaby:
Árbir adam? Dosym, synyptasym
Árbir sabaq? Úırený, oqý, izdený
Árbir isiń? Tirlik, tirek, adamdyq
Árbir sóziń? Shyndyq, birlik, adaldyq

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý.
- Biz qazir qandaı tiri tabıǵat ıesimen tanysýdamyz?
- Ósimdik álemimen
- Ósimdikter neshe topqa bólinedi?
- 3 topqa
- Aǵash, buta, shóp
Sýretpen jumys.
Berilgen sýretterden ósimdikterdiń tobyn anyqtaý.
Oıyn: «Ósimdiktiń múshelerin tap?»
Berilgen sózderden ósimdik múshelerin taýyp, ornyna ornalastyrý.
Tamyr, shóp, sabaq, gúl, emen, shóp, japyraq, aǵash.
2 – 3 oqýshydan mátinniń mazmunyn suraý.
5 mınýttyq esse.
«Tamyr» taqyrybyna 5 mınýttyq esse jazý.

İİİ. Jańa sabaq.
Jumbaqty sheshý.
Ósimdiktiń boılap óser tiregi,
Kóp músheniń ishindegi biri edi.
Joǵary – tómen turatuǵyn taratyp,
Osy múshe ósimdiktiń júregi.
(Sabaq)
«BBÚ» strategıasy.
Bilemin ----------------------Bilgim keledi ------------------------Úırendim
Sabaq - ósimdiktiń múshesi
1. Sabaq ósimdikke nege kerek?
2. Ol qandaı múshe?

Mátinmen jumys.
Sabaq - ósimdiktiń mańyzdy múshesiniń biri.
Sabaqtyń atqaratyn qyzmeti: 1) Ol ósimdiktiń barlyq múshelerin bir – birimen jalǵastyryp turady.
2) Ol tiri aǵzanyń tirshiligin qamtamasyz etedi.
3) Sabaq tamyrdyń topyraqtan sińirgen qoregin jer ústi múshelerine jetkizedi.
4) Sabaqta gúlder, búrshikter bekıdi, jemister paıda bolyp, pisip jetiledi.
5) Sabaq tynys alýǵa da qatysady.
Tańqýraıdyń sabaǵy tik, qatty. Muny tik sabaqty deıdi. Al júzimniń sabaǵy murtshalary arqyly ilinip, órmelep ósedi ári jumsaq, ıilgish keledi. Bul órmelegish sabaq.

Sabaq - ósimdik tynys alady – tamyr arqyly qorek jetkizedi
Jalbyz — eringúldiler tuqymdasyna jatatyn hosh ıisti, kóp jyldyq, keıde bir jyldyq shóptesin ósimdik. Negizinen, soltústik qońyrjaı aımaqtarda taralǵan. Qazaqstanda sýarmaly jerlerde, bulaq, ózen, kól mańynda, aryq boıynda, shalǵyndyqta, toǵaıda, taýly aımaqta ósedi. Onyń bıiktigi 15 — 60 (110) sm. Sabaǵy tik, butaqtalǵan, japyraǵynyń jıegi ara tisti úshkir, ırek, qarama - qarsy ornalasady. Gúlderi shar tárizdi bolady. Odan jasalatyn dáriler júrek, ót joldaryn emdeýde, sondaı - aq, jaǵymdy ıis beretin ári antıseptıkalyq zat retinde suıyq dárilerdiń, tis tazalaǵysh untaqtardyń quramyna kiredi. Jalbyzdyń quramyndaǵy efır maıy parfúmerıada jáne tamaq ónerkásibinde paıdalanylady. Gúlinen ara bal jınaıdy.

Jer betinde eń alǵash paıda bolǵan ósimdikterdiń biri – júzim. Qazirgi tańda júzim eń kóp ósiriletin aımaq – Kishi Azıa. Júzimniń shamamen on myńdaı túri kezdesedi. Júzim quramyndaǵy magnıı adam denesine de, mıdyń da tynyǵýyna da erekshe áser etedi. Ol baýyr aýrýlaryn, qan azdyqty (anemıa) emdeýde kóp qoldanylady. Júzim adamnyń ımýnıtetin kúsheıtedi, júıkeni tynyshtandyryp, teriniń túleýin arttyra túsedi. Ol sondaı - aq alergıa men býyndarda tuz jınalýynyń aldyn alýda taptyrmaıtyn jemis.

Sýretpen jumys.
Sýrettegi ósimdikterdiń qaısysy tik, qaısysy ıilgish sabaq ekenin ajyratyp, attaryn ataý.
Sergitý sáti
Toptyq jumys.
Ár topqa berilgen ósimdiktiń sýreti boıynsha sabaqtyń túrin anyqtaý.
1 – top. Qıar
2 - top. Bambýk
3 - top. Aloe

«Bilgenge marjan»
Bıdaıyq — astyq tuqymdasyna jatatyn kóp jyldyq shóptesin ósimdik. Qazaqstannyń barlyq jerinde kezdesedi. Onyń 44 túri bar. Bulardyń tamyr sabaqtary uzyn, jer astynda 2 m - ge deıin kólbeı ósedi. Sabaǵy tik, oǵan kezektesip ornalasqan japyraqtary jińishke taspa tárizdi, gúliniń syrtyn móldir nemese jasyl gúl qabyrshaǵy, al onyń tómengi jaǵyn 2 jasyl masaqsha qabyrshaq qorshap turady.

Kaktýs – shyryn sabaqty shóptesin ósimdik; ádette, jýan, etjendi, shyryndy sabaqtary tikenekti, túkti, qyltanaqty bolady. Kaktýstyń buta, aǵash, lıana tárizdes túrleri de kezdesedi.

Baqbaq — kóp jyldyq, keıde bir ne eki jyldyq shóptesin ósimdikter. Qazaqstanda 59 túri bar, Olar shalǵyndy, kógaldy jerlerde, jol jıeginde, taý bókterlerinde ósedi. Bıiktigi 4 — 30 sm - deı, sabaǵy qýys, japyraqsyz, tyqyr, sútti shyryndy bolady. Japyraqtary qaýyrsyn pishindes, jıegi tegis, tamyr moınyna aınala shoǵyrlanady. Baqbaqtyń tamyry men sabaǵy dárilik maqsatqa qoldanylady, sondaı - aq, mal azyǵyna, taǵamǵa paıdalanylady.

Jýsan - shóptesin ósimdikter, shala buta. Qazaqstannyń barlyq jerinde – shól - shóleıtti dalada, taýly jerlerde ósedi. Jýsannyń bıiktigi 10 – 60 sm, keıde 1, 5 – 2 m - deı bolady. Sabaǵy tik nemese jerge jaıylyp ósedi. Japyraǵy kezektesip ornalasqan, qaýyrsyn tárizdi, sheti tilimdengen, keıde bútin jıekti. Jýsan – qunarly mal azyǵy, dárilik, boıaýysh, taǵamdyq, vıtamındi, efır maıly ósimdik.

Kartop - jaryqsúıgish, ylǵalsúıgish (ásirese, gúldeý jáne túınektúzilý kezinde), sýyqqa tózimdi daqyl. Bıiktigi 40 – 80 sm, keıde 150 sm - ge deıin jetedi. Bir túpte 3 – 6 sabaq bolady. Gúli aq, qyzǵylt ne kókshil kúlgin tústi. Jemisi eki uıaly, kóp tuqymdy. Jer astyndaǵy órken sabaǵynyń ushy túınekke aınalady.

Pálma – negizinen tropıktik ormandarda, teńiz jaǵalaýlarynda, savannalarda, shóleıtti jerlerdegi oazısterde, bıik taý basynda (3000 m - den bıiktikte) taralǵan. Pálmalardyń 250 týysy, 3400 - deı (keıbir málimetterde 2780) túrleri bar. Bıiktigi 60 m - deı, dińiniń dıametri 1 m - ge deıin, kóbine butaqtanbaǵan, japyraǵy toptanyp, joǵary jaǵynda ornalasqan. Pálmanyń buta tárizdi, sabaǵy dińiniń qoltyq búrinen ne tamyr sabaqtan damıtyn, sabaǵy bolmaıtyn, jer betine tek japyraǵy ósip shyǵatyn túrleri bar; sabaǵy jińishke (dıametri 2 – 3 sm), uzyn (300 m - deı) shyrmalyp ósetin túrleri de kezdesedi.

Úlestirmeli materıaldarmen jumys.
1. Sabaqtyń atqaratyn qyzmeti týraly aıt.
2. Sabaqtyń boıynda ósimdiktiń qandaı músheleri ornalasqanyn ata.
3. Bıik, jýan sabaqqa mysal keltir.

Sabaqty qorytý
«BBÚ» strategıasy.
Bilemin --------------------------------Bilgim keledi ----------------------------Úırendim
Sabaq - ósimdiktiń múshesi
3. Sabaq ósimdikke nege kerek?

4. Ol qandaı múshe? Sabaq - ósimdiktiń mańyzdy múshesi. Ol ósimdiktiń barlyq múshelerin jalǵastyrady. Tamyr arqyly qorek jetkizedi. Sabaq tynys alady.

Bes joldy óleń
Ne? ---------------Sabaq
Qandaı? --------Tik, ıilgish
Ne isteıdi? -----Tynys alady, qorek jetkizedi, qamtamasyz etedi

Sóılem. Sabaq ósimdiktiń múshelerin jalǵastyrady
Sınonım. Diń

Úıge tapsyrma berý.
Mátinniń mazmunyn aıtý.
Ózińniń úıińniń mańyndaǵy ósimdikterdiń sabaqtaryn baıqap, sýretin salyp kelý.
Baǵalaý.