InfoHub Logo

— Áı, balalar! Baıshýaqtyń bıiginen tómenge qaraı kóz salyńdarshy! Anaý Qarakóz boıyndaǵy qalyń aǵash jaqtan beri qaraı órilgen qasqa jol kórine me? Shatyrdaı kımeshegin kıip, oramalyn qaıta tartyp, Shabdar bıeniń jorǵasymen meniń aq ájem kele jatyr ma eken?..

Ózime de obal joq. Ábilǵappardyń aıtqanyna sengenime jol bolsyn.

— Anaý aq basty Alataýdy kórdiń be? Sonyń baýyrynda Taldy degen qala bar. Ony júzim shahary deıdi. Dúnıedegi joqtyń bárin tabasyń. Fýtbol dobynyń neshe túrin satyp alasyń (Óziń, buryn sol dopty nege ǵana almaǵansyń dep surasam she?). Erteń ákem ekeýmiz mashınamen baramyz, — dedi ol. Mundaıda men shirkińde es qala ma?

— Ala ketesińder me? — deppin.

— Tártibiń biledi, — dedi ol syrbazdanyp.

— Túsinbedim?..

— Túsinbeıtin eshteńe joq. Aq ájeniń qajekeıiniń qaltasyna bir súńgip shyq. Qalaǵa barǵan adam tekke sapar shege me? Balmuzdak, júzim, alma jeıdi. Dop satyp alady. Al olardy eshkim tekke úlestirmeıdi, — dedi Ábilǵappar.

Qıtyǵa qaldym.

— Júretin aıaǵym, sermeıtin qolym bar. Kózim qıadaǵyny kóredi. Esim durys. Altynshy klasstyń úzdik oqýshysymyn, — dedim qyrsyǵyp. Ol kómekeıin kórsetip, qarqyldap kúlsin kep.

— Pah, pah! Mynaý qalaı-qalaı silteıdi, eı! Al, qoıdyq. Daıyndal, — dedi ol sonan soń. — Erteń tań bozynan júrip ketemiz.

— Túnimen qos búıirime kezek-kezek aýnap shyqtym. Marǵaý basyp, uıyqtap qalyp, Ábdiǵappar shý dep ketip otyrsa, sharań qaısy? Men sıaqty, bul bólmede kirpigi aıqaspaǵan taǵy bir adam jatyr. Ol meniń bıyl seksenge tolǵan aq ájem.

— Áı, qulynym-aı! Jeliktirip júrgen álgi kórshiniń qara shotpaǵy-aý. Paý, Azanbek, Sazanbek, Qazanbek. Beý, Alla-aı! Qudaı jóni. Bara ǵoı, janym, — degen ol bar jaıdy túsindirip, qushaǵyna qulaı ketkenimde. Osy úıdegi bar adamnyń atyn ataýy ájemniń ádeti. Azanbegi — meniń ákem. Sazanbegi onyń inisi, Qazanbegi joǵary klasta oqıtyn meniń aǵaıym. Bul joly áıteýir Kúlzıpa, Ulzıpa, Jarqynaı degendi umyt qaldyrdy. Olar menen úlken ápkelerim. Sheshemniń aty — kelin. Ájem onyń esimin umytqaly qashan. Múmkin, esine túsire almaıtyn da shyǵar.

— E, qalaǵa barǵan soń baıaǵy kópesterdeı saýda jasaısyń ǵoı, kelistirip, — deıdi ájem endi basymnan sıpap.

— Aıdaıtyn malyń, satatyn taıyń qaıda?

Men túsinbeı, ájemniń, betine qaradym. Ol meıirlene kúldi. Ájimderi Qarakózdiń jaǵaǵa qaıtqan tolqyndaryndaı jıilenip, ondaıda kózinen jas aǵady.

— Qalaǵa barǵan adam saýda-sattyq jasaıdy. Pulyń mol shyǵar. Aqshań degenim ǵoı, — deıdi ájem.

Onyń menimen ázildeskeni.

— Ájesi bar adamnyń, aqshasy da mol bolmaı ma? — deımin oǵan erkeleı.

— Qudaı qulaǵyńa sybyrlaǵan-aý seniń. Kip–kishkentaı júregim meniń! — dedi ájem meni qapsyra qushaqtap.

— Aqsha jetedi. Monshaǵym meniń....

Ájem «úıbaı, belim» dep bir yshqynyp qap, qıralańdaı ornynan turyp, abdyra sandyqqa bettedi. Sheshemniń ánsheıinde «úıdegi úlken adam qazyna ǵoı» degeni shyn eken. Ájem saryqulaqtarmen qaltamdy toltyrdy da saldy.

— Qulynym-aý, qaladaǵy jıenderiń qyryq serkeshin surap júrmesin. Qaltańdy túıreýishpen túırep al, — deıdi.

Ájemdi taǵy da túsinbeı qaldym. Betine qaraı beremin.

— Páli, sony da túsinbeısiń be? Adam degenniń bári birdeı bola bermeıdi. Alasy, qulasy kezdesedi. Jıen degenim — qaltaǵa túsetin ury-qary ǵoı, janym, — deıdi ol. Al endi kúlmeı kór.

— Qarǵam — qara qozym. Keshkisin qaıtasyńdar ǵoı? — deıdi dámil-dámil surap.

— Átteń-aı, myna kárilik atty qonaqtyń tústene qalǵanyn kórmeısiń be? Áıtpese, senimen birge erip ketpeımin be? Álgilerden adasyp júrme? Mashınadan baıqa. Sensiz, meniń kúnim ne bolmaq...

Ájemnen qashqaqtap, syrtqa shyǵyp, qaıta kiremin. Biraq ájemniń sózi taýsylar emes.

Mine, qazir de tósegin shyqyrlatyp ary-beri aýnaıdy kep.

Ábdiǵappardyń erte ketemiz degeni jalǵan bop shyqty. Mashınamen Taldyǵa baratyn adam sany onǵa jeter-jetpes eken. Deni muǵalimder. Ábdiǵappardyń ákesi mekteptiń mashınasyn aıdaıdy ǵoı. Gúj qara Tásibek muǵalim Ábdiǵappardy mashınanyń ústine shyǵaryp, kabınaǵa ózi otyrdy. Álginde, ájem mashına kep esik aldyna toqtaǵanda:

— Qulynym-aý, seni de adam sanatyna qosty-aý, myna jurt. Áıtpese, osynda izdep kele me? Al, jolyń bolsyn. Áı, shopyrshy bala. Mashınandy kózińe qarap aıda. Álgi haram sý ishpe, — dep taptap-taptap, ant sý ishkizgendeı jasaǵanda, uıalǵannan jerge kirip kete jazdadym. Janymda qorap ishindegi oryndyqqa otyrǵandar:

— Qaıtsin-aı! Nemere degen ottan ystyq qoı, — desedi. Ábdiǵappardyń ákesi de tilge pysyq adam bolsa kerek:

— Aq áje-aý. Ámirińizge quldyq. Balańdy basyna shań qondyrmaı, úıge keshkisin alyp kelemin. Biraq nemereńizdiń tuńǵysh sapary ataýsyz qalmas, — dedi ázildep. Ájem quraq ushty.

— Bolsyn, balam, bolsyn. Ataǵan soń, odan aıar eshteńem joq. Osy tobyńmen týra bizdikine kelińder. Qazan aýzy joǵary, — dep jik-japar boldy da qaldy.

Qaraýyldan asyp túsken qasqa jolmen zymyrap kelemiz. Jan-jaǵyma kóz tastaımyn. Bizdiń aýyl eńiste jatyr eken. Ánsheıinde, baıqamappyn. Aǵashy munsha kóp pe edi. Kókpeńbek baýǵa oranyp jatyr. Anaý bizdiń mektep. Odan beride mádenıet úıi. Mashına qorasy. Bylaıǵy bet sary balaq egin tanaby. Qurtsha jybyrlaǵan saǵym kilkip tur. Aýylǵa qaraı tartylǵan elektr baǵanalary. Mashına ústinde otyrǵandarǵa kóz astymen urlana qarap qoıamyn. Oń jaǵymdaǵy shı qalpaqty Tileýbek aǵaı, jaǵrapıanyń muǵalimi. Qolynda torǵa salǵan túıinshegi bar. Shamasy aýrýhanada jatqan bizdiń synyptyń jetekshisi Látaı apaıǵa bara jatqan shyǵar. Odan  keıingi Látıpa men Kúnsaǵıla. Azyq-túlik dúkeniniń satýshylary. Iaǵnı, búgin kún senbi. Olardyń demalysy... Anaý saqaly beline túsken shubar shal, Batyrbaıdyń ákesi. Men bilsem, balasy taǵy bir buzyqtyq jasap, isti bop júr-aý. Keshe sheshem sóz qyp otyrǵan. Óıtkeni, qarttyń qabaǵy qatyńqy. Álde ne deseń, dúńk eteri sózsiz. Myna Mahmuttyń júrisin ne dep uǵý qajet. E, balasy áskerden keledi dep júrgen. Qýanysh qyp toı jasamaq qoı. Soǵan azyq-túlik alady. İrkesip-tirkesken dúnıe ǵoı, ájem aıtpaqshy. Ábdiǵapparda tynym joq. Kabınanyń jelke terezesinen qarap, mashınanyń jyldamdyǵyn tekserip keledi. Maǵan alty saýsaǵyn kórsetip máz-meıram. Saǵatyna alpys shaqyrym jyldamdyqpen zýlady degeni shyǵar. Qaperinde eshnárse joq. Sonysyna máz. Gýildegen jel. Yshqynǵan motor úni.

Asfált jolǵa shyqqannan keıin mashına ekpinin jyldamdata tústi. Ábdiǵappar saýsaǵynyń segizin kórsetken.

— Mashınanyń motory jańa. Júzińdi qınalmaı alady, — dedi Ábdiǵappar qulaǵyma sybyrlap. Sóıtkenshe sol jaq betten úlken ZIL qabattasa qýyp jetip, syrnaılatyp belgi berdi.

— Mynany qarashy, eı. Ep-eski mashınanyń tyrashtana qalýyn, — dedi endi qorlanǵan Ábdiǵappar. ZIL bul kezde ozyp alǵa túsken.

— Áke! Bas! Myna jamannan qalasyń ba? — dedi Ábdiǵappar daýystap. Osy bir sóz ákesine namys bolyp tıdi me, kim bilsin, mashına yńyrana tústi. Endi tek jeldiń ysyldaǵan dybysy estildi.

— Áke! Taıap qaldy. Kóreıin batyrdy. Kókesin tanymaı júr eken.

Bizdiń mashına quıyndaı ushyp, qýyp jetti de, oza bastady. Eski mashınanyń shoferi de bir áýleki eken. Bizdi alǵa jibermeske tyrysyp, ol da yshqynsyn kep. Quddy báıgege túskendeı qos mashına bir jolǵa qatar turyp jarysyp keledi. Júregime qorqynysh ene bastady.

— Mynalar jyńdanǵan shyǵar, — dedi Batyrbaıdyń ákesi ábigerlenip.

— Áı, qoıyndar, túge.

Biraq eki shofer qoıar emes. Sóıtkenshe beleńge kóterile bergen bizdiń mashınanyń qarsy aldynan on bes-jıyrma metrden «Jıgýlı» shyǵa keldi. Mashına oqys tejelgendeı boldy. Artta otyrǵan Batyrbaıdyń ákesi meni qushaqtaı jyǵylǵan. Odan keıingisi kórgen tústeı. Kádimgi jardan sýǵa súńgigendeı, aspanda qalyqtaı jóneldim de, qalyń jýsandy jerge gúrs ettim. Qoldarymmen jer tiregen sıaqty em. Qalaı ekeni belgisiz, eki-úsh aýnap turdym. Jan dalbasamen artyma qarap, aldyma qaraı júgire berippin. Ne kórdim deseńshi. Biz mingen mashına esik pen tórdeı jerde qańbaqsha domalap, eki-úsh aýnap baryp, gúrs etip tórt aıaǵynan tik turdy. Bar dúnıeni umytyp, endi mashınaǵa qaraı júgirdim. Álgindegi qorapta otyrǵan adamdardy izdeımin. Sóıtkenshe yrsyldap-gúrsildep mashınanyń aldyńǵy qos dóńgeleginiń astynan Tásibek súıretilip shyǵyp keledi. Shekesinen qan aǵyp tur.

— Amansyń ba, qaraǵym, — deıdi.

— Kórip tursyz ǵoı. Aǵa, qalǵandar qaıda? — deımin. Tásibekte ún joq. Mashınanyń kabınasynyń esigin tepkilep júrip, Ábdiǵappardyń ákesi kórindi de, esi shyqqany sonshama:

— Qurydym, — dep jerge otyra ketti.

O, sumdyq! Látıpa, Kúnsaǵıla, Ábdiǵappar úsheýi bizden onshaqty qadam jerde, astaryna jaıǵan kórpemen birge ushyp ketse kerek, esteri aýyp, otyrǵan oryndarynan jyljyr emes.

— Tileýbek aǵa qaıda? — deımin.

— İzdeseńshi, — deıdi Tásibek shekesiniń qanyn súrtip. Joldyń erneýinde qolymen jerge súıengen Tileýbek kórindi. Janynda kespeltek bórenedeı bop, basy qan-qan Batyrbaıdyń ákesi jatyr. Júgirip jetken boıda qarttyń basyn súıeı berdim.

— Áı, balam-aı, munyń ne? — dedi yshqynǵan qarıa. Sóıtti de, kózi alaıyp sala berdi. Qos qolym ıelik bermeı selkildep jóneldi.

— Batyrbaıdyń ákesi, — deı berippin.

Joldyń ary-berisine mashına tolyp ketgi de, kómekke umtylǵandar bárimizdi qoltyqtaı avtobýsqa otyrǵyzdy. Yńqyldap-gúrsildep, shyrqyraǵan adamdar. Baıqaýymsha, ortamyzda Batyrbaıdyń ákesi joq. Odan keıingisi eles sıaqty.

Aýrýhanaǵa ákep dákemen jaralylardy baılaǵany emis-emis esimde.

Meniń buǵanam synyp, bet-júzimdi qýraı sydyrypty. Et qyzýymen eshteńe bilmeppin. Tileýbektiń jambasy shytynaǵan. Tásibektiń shekesin áldene jarypty. Ábdiǵappar, Látıpa, Kúnsaǵılany, ájem aıtpaqshy, qudaıym bek saqtaǵan. Shopyr din aman. Mahmut basyn baılap alypty. Batyrbaıdyń ákesi kóz jumypty. Eger mashına qorabynyń artqy esigi ashylyp ketpese, tiri qalýymyz eki talaı eken. Bir-aq sol esik Batyrbaıdyń ákesiniń ajalyna kórinip, qaraqusyn talqandap ketipti. Jan tásilim qylǵanyn óz kózimmen kórdim. Munshama sumdyqty bastan keship bolar ma?

Keshkisin ıin tiresken Qarakóz jurty Taldy aýrýhanasynyń aýlasyna tolyp ketgi. Dárigerlerdiń sheshimi boıynsha, palatalarǵa kirýge ruqsat joq. Tereze kózine talasqan jurt óz aǵaıyndaryn tiri kórýge tyrysýda. Sonyń biri kózinen jasy domalap eńirep júrgen sheshem men ákem.

— Qalaısyń? — deıdi.

— Bas barmaǵymdy shoshaıtamyn. Ekeýi máz bop kúledi, birese jylaıdy.

— Ájem qaıda? — deımin.

— Aýylda qaldy. Sen saýyqqan soń, ózim arbamen alyp ketemin, — deıdi ákem.

— Sálem aıt. Meni oılamasyn.

Olar bas ızeıdi. Estýimshe, el sol kúni  Batyrbaıdyń ákesiniń súıegin aýylǵa alyp qaıtypty. Biraq balasy kórinbepti.

* * *

Adam aýyrmasyn deńiz. Iyǵymdy gıpstep tastaǵan. Zildeı. Bárinen de jan taptyrmaı qyshyǵanyn aıtsańshy. Betimniń jarasy qara qotyrlana bastaǵan. Biz muńda kelgeli kózdi ashyp jumǵansha tórt kún óte shyǵypty. Kereýette demalyp jatqanbyz. Uıqy qaıdan kelsin. Bul kezde aýrýhanada adamnyń basqan izi bilinbeıtin tynyshtyq. Eshkimdi qabyldamaıdy. Oıda-joqta dálizden áldenege kerildesken daýys shyqty, údireıe qalystyq. Shań-shúń. Sóıtkenshe qolynda qamshysy bar, aq jaýlyqty, meniń aq ájem bizdiń esikten kirip keldi.

— Áje! — dedim bar daýsymmen.

— Qulynym! Tiri ekensiń ǵoı. Kózimniń qarashyǵy... Ájem kemsenńdep jylap, bet-júzime qaramaı súıip jatyr.

— Tilegim aq edi ǵoı. Oıbaı-aý, seni jerge tapsyryp, men qaıtyn tiri júrmekpin. Qudaıyma myń alǵys, — deıdi ájem basymdy sıpap, aýyq-aýyq betimnen súıip.

— Sen meniń qulynymsyń ba? Kózim anyq kórip tur ma?

Bul eki ortada esik ashylyp, bizdi emdeıtin, túri susty dáriger jigit kirip kelgen. Sońynda qos medbıke. Ájem ornynan atyp turyp keri buryldy.

— Áı, balam kórdiń be? Mynaý meniń qulynym. Abarıaǵa túsip, ózderińe kelipti, — dedi ol.

— Tártip buzýǵa bolmaıdy, ájeı, — dedi qatýly dáriger. — Munda aýrýlar jatyr.

— Áı, balam. Jantorsyǵymdy tiri kórgenimdi kóp kórip tursyń ba? Seniń de osyndaı qarǵań bar shyǵar. Áýeli, myna bir-eki áıeliń túp etekten ustap jibermeıdi, — dedi aýzyn qompaıtqan ájem.

— Ájeı, aýrýhanany bosatyńyz. Qazir demalys ýaqyty. Týrasyn aıtqanda, bul atqora emes qoı, — dedi dáriger jigit ashý shaqyryp.

Ájem dárigerge kózin syǵyraıta qarady.

— Áı, bala, seniń mendeı shesheń joq pa? — dedi sonan soń.

— Qarıa, sózdi qoıyńyz. Shyǵyńyz, — dedi dáriger qyrsyǵyp.

— Nege shyǵamyn? — dedi ájem meniń kereýetimniń ústine otyra ketip. — Mılısıandy, sotyńdy, prokýroryńdy ákel! Qara muny-eı! Áýeli maǵan kijińdeıdi. Men kempirmin. Túsińdiń be? Al endi zorlap shyǵarshy, káni. Myna qamshyny tóbeńde oınataıyn. Seksendegi kempirdiń de senimdi qarýy bar shyǵar.

Ájem quddy sahnadaǵy artıs sıaqty qamshysyn bekem ustap, eki qolyn búıirine tirep, jan-jaǵyna pańdana qarady. Dárigerdiń dáti osy bir sátke ǵana jetti bilem:

— Bular óstıdi, — dedi de kilt burylyp esikten shyǵyp ketti. Artynan qos medbıkesi jónelgen. Ájem qyzyq, álgilerge qamshysyn shoshańdatyn qoıady.

Meniń appaq  jem, men úshin eldiń bárin jeńip shyqty. Ájemniń osy bir qýanyshty sátin kóz aldyńa elestetý de qıyn shyǵar. Qorjyndaǵy qurt, irimshik, syqpa, jarmany toqylǵan kishigirim dorbalarǵa salyp qaz-qatar qoıyp jatyr.

— Seńder de jeńder. Aýyldyń tamaǵy ǵoı, — deıdi qasymdaǵylarǵa usynyp.

— Álgi Azanbek pen kelin menen jasyrǵysy keledi. Sol kúni-aq shabdarmen jeldirtip jeter em, Baısaqbaıdyń jylqysy alysta, Bekshoıynda jatyr eken. Seniń tiri ekenindi estip, kóńilim ornyna túskendeı boldy. Biraq júregi qurǵyr, seni kórgenshe shydatpady. Áı, degenmen seksen jas ta ońaı emes eken, qulynym. Arýhanada qalǵan Tileýbek aǵa ekeýmiz ǵana. Óńgesi eki-úsh kún araǵa sap, aýylǵa qaıtyp ketken.

— Mynaý quqaıyń ne qarǵam-aý, — dedi ájem meniń gıps salynǵan ıyǵyma qubyjyq kórgendeı úńile qarap. Buǵan deıin jeń ishinen baıqamasa kerek.

— Buǵanam synypty, — deımin ájeme jónin aıtyp.

— Solaı de. Álgi Azanbektiń din aman degeni qaıda?

— Ájemniń qabaǵy túıilip sala berdi.

— Áje-aý jazylyp qaldy. Mine, betim de qara qotyrlandy, — deımin.

— Túý, qudaıǵa jazǵan basym-aı. Ońbaı túsipsiń ǵoı. Báse, meniń de júregim bir nárseni sezgen eken ǵoı. Solaı, beınetiń ǵoı... Álgi qarasatpaq dúnıe búldiredi. «Soǵan erme» dep em. Ne qyp sol kúni kelisip em.... Men kinálimin bárine, — deıdi ájem kúńirenip.

— Áje, endi kún keshkirip ketedi ǵoı. Qaıtqanyń jón. Men de bes-alty kúnde saýyǵyp shyǵamyn, — dedim.

— Áı, sen osy jalǵan aıtyp otyrǵan joqsyń ba? Álgi Tańqarbaıdyń úıi qaı tusta edi? Sonda jatyp, kúndelikti saǵan tamaq pisirip ákelip turaıyn, — dedi ájem. — Osynda jatqyzatyn jer joq pa ózi?

Buǵan deıin ájemniń sózin bólmegen Tileýbek muǵalim kúlip jiberdi de:

— Aq áje-ay. Ondaıǵa ruqsat joq qoı.

— Á, solaı ma? Óńsheń shoqyndy túge. Áý, sen qaı balasyń? Meni aq áje deıtindeı sen kimsiń? — dedi ájem muǵalim aǵaıǵa shúıilip. Tileýbek kúlimsireı tósekten keýdesin kóterip, jónin aıtty. Ájem qýanyp sala berdi.

— Qudaı jarylqady! — dedi ol Tileýbekke jaqyndap. Óziń bar ekensiń ǵoı. Balamnyń muǵalimi, oıbaı-aý!

Ájem ebedeısiz burylyp, qorjynǵa jetti de, eki-úsh dorbany syǵymdap ustap Tileýbekke jetti.

— Sen de arandap qalyp pa eń? E, durys boldy. Ekeýiń endi elbesip-selbesip aýrýhanadan tez shyǵyńdar. Qulynyma bas-kóz bol.

Ájem taǵamyn usynyp, Tileýbekten ant alyp jatqan sıaqty. Qysylyp baramyn.

— Onda men qaıtaıyn. Al, qaraǵym, erterek saýyǵyp shyǵyńdar, — dedi kóńili ornyqqan ájem.

— Áı, qaıtarda habarlańdarshy. Mashınasy qurysyn. Ózim shabdardy arbaǵa jegip kep alyp ketemin.

Ájem esikke eki baryp, eki qaıtty. Meni qımaıtyn sıaqty. Qamshysyn umytypty.

— Al, qulynym, saý bol, — dedi sonan soń. Esikti jaba berip, sańylaýdan taǵy qarady.

* * *

Qaraýyldan asyp túskende, bizdiń aýyldyń úıleri jamyrap shyǵa keldi. Ájem ýádesinde tura almaǵan eken. Eptep syrqattanyp, meni alyp kelýge shabdar bıege arba jektirip Azanbek ákemdi jiberipti.

— Ájemniń syrqaty aýyr ma? — dep suraǵanmyn.

— Áı, balam-aı. Aýrý degen eski kóz adamnyń enshisi emes pe. Qyńqyly taýsylmaıdy ǵoı.

— Ábdiǵappardyń ákesiniń jaıy ne boldy? — deımin.

— Ony túrmege jaýyp tastady ǵoı. Ózi sorlap júrgende Bolatpaıdyń ajalyna kórindi ǵoı, — deıdi ol.

— Bolatbaıy, kim? — deımin.

— Álgi Batyrbaıdyń ákesi ǵoı. Jaqsy adam edi. Bireýdiń ala jibin attamaǵan momyn jan. Álgi esersoǵyn aıtamyn da. On bes sótkeden kóz ashpaıdy. Aqyly bileginde. Jaqsydan jaman týady degen sol ǵoı. Ákesiniń jerleýine de kele almady, — dep kúrsindi ákem. — Bári qurysyn. Ózi ıyǵyń qańdaı?

Jaýap ornyna ádettegideı bas barmaǵymdy shoshaıttym. Kenet ákem myrs etip kúlip jiberdi.

— Álgi seniń ájeńdi aıtamyn. O, jaryqtyq-aı. Bizge senbeı, eki aıaǵymyzdy bir etikke tyǵyp, esimizdi shyǵardy emes pe. Bekshoıynnan jylqysynan shabdar bıeni ákep, arba shegip bereıin degenge kónbeı, salt ketti ǵoı.

Kóz aldyma meni ájem qalaı qarsy alatyny elestegendeı.

— Áke, ájem dalaǵa kirip-shyǵa ala ma? — deımin kúdigimdi jasyrmaı.

Ákem qaqyrynyp qaldy. Qabaǵym túsip ketti.

— Ájem tósek tartyp jatyr eken ǵoı, — dedim shydamsyzdana. Ol basyn ızedi.

— Ózińe baryp qaıtqan kúni ájeń aýyryp keldi... Erteńgisin erte turyp, seniń jolyndy kútkeni bolar, Qaraýyldaýdan kóz jazbady. Túnde de seni aýzynan tastamaıdy. Seni kórip, saýyǵyp keter, — dedi ákem.

Ájem meni tósekte qarsy aldy. Qushaǵyna alyp, aqyryn ǵana sybyrlady.

— Qulynym, keldiń be? Endi armanym joq, — dedi ol. Sol túni meniń aq ájem kóz jumdy.

— Áı, balalar! Baıshýaqtyń bıiginen tómenge qaraı kóz salyńdarshy! Anaý Qarakóz boıyndaǵy qalyń aǵash jaqtan beri qaraı, shatyrdaı aq kımeshegin kıinip, oramalyn qoqaıta tartyp, shabdar bıeniń jorǵasymen meniń appaq ájem kele jatyr ma eken?..

---