Aq qys. T. Aıbergenov
Ádebıettik oqý
Sabaqtyń taqyryby: Aq qys. T. Aıbergenov.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdik: aqynnyń qys beınesin sýretteýine qarap, óleńdegi keıipkerdiń kóńil kúıin izdeýge, lırıkany túsinýge, sezinýge múmkindik berý.
Damytýshylyq: beıneli sóıleı bilý daǵdylaryn arttyrý.
Tárbıelik: ár maýsymnyń ereksheligin baıqata otyryp, tabıǵattyń sulýlyǵyn tanýǵa, aınala qorshaǵan dúnıe jáne tabıǵat qubylystary arqyly shyndyqqa qarym - qatynasynyń qalyptasýyna jaǵdaı týǵyzý.
Sabaqtyń túri: dástúrli
Sabaqtyń ádisi: taldaý, jınaqtaý
Sabaqtyń kórnekiligi: aqyn portreti
Sabaqtyń barysy:
1. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Kóp núkteniń ornyna kerekti sezderdi esińe túsirip jaz. Bul qaı óleńnen alynǵan úzindi?
«Ústi - basy - aq..., túsi...,
Basqan jeri... kelip qaldy.»
- Tapsyrmadaǵy jazylǵan sózder maǵynasy neni bildiredi?
- Iá, qys tabıǵatynyń qubylystaryn bildiredi. Abaı atamyzdyń óleńin oqyǵanda qandaı sezimder bilingendeı bolady? (Sýyq, aıaǵynyń basqan izi syqyr - syqyr etken deneli qystyń júrisi qorqynyshty).
2. Maǵynany taný.
- Endi búgin biz aqyn T. Aıbergenovtiń «Aq qys» óleńin oqyp, óleńde qandaı sezimder bar ekenin anyqtap kóreıik.
Bir ret ishteı oqyp, daýystap, mánerine keltirip oqýǵa daıyndalý.
Oqýshylar kezekpen mánerlep oqı bastaıdy. Oqylǵan joldar men shýmaqtardaǵy aqynnyń sezimderin izdep, taldaý jasaý úshin óleńge úńile qaraý kerek.
Alǵashqy tórt jolda jer beti túgel appaq ekendigi aıtylady. Kózimizge
tap-taza tabıǵat jáne qýanyshty qys qushaǵyndaǵy adam elesteıdi. Al qys saq - saq etip túr. Álde ol kúledi, álde ashýly, aıazdy.
2. Kelesi úsh joldy taldaý. Qardaǵy izderge artyńa moınyńdy buryp qarap kórdiń be? Qandaı qyzyq! Aqyn qar ústindegi izderdi nege teńeıdi?
3. «Aq qys - sulý aq óleń,
Tabanymnyń astynda
Tańǵajaıyp ań álem».
Ańyn nege tamsanyp, tańdanady?
4. Kelesi tórt joldy taldaý. Bir qyzyǵy, qaıda barsań da, qys senen bir eli de qalmaıdy.
«Janarynan jaz búrkip,
Tur qys kúni súıkimdi...»
Balalar qys qansha sýyq bolsa da, onyń kózinen ne kórinip qalǵandaı?
Ony kim kórip qoıypty? Árıne, aqyn.
- Sonymen aqyn qysqy qalyń qardy ombylap kele jatqanda, neni oılap, neni izdep kele jatyr?
- Balalar, qardyń qandaı túrlerin bilýshi edińder? Dáptermen jumys.
- Aıazdyń she?
- Borannyń she?
Oqýlyqtaǵy suraq - tapsyrmalar boıynsha jumys jasaý. Tapsyrma boıynsha aqyn kózine kóringen aq zattardy óleńnen terip jazý.
Olar: aq qolǵap, aq qys, appaq sáýkele, appaq taý, tóbe, roıáldiń aq tili, aq álem, appaq áýen.
- Kórdińder me, adam qýanǵanda, jaqsy nárseni kórgende, dúnıeniń barlyǵy ádemi, taza, tipti, qulaqqa estilgen dybystar men án de appaq dep jyrlanǵan eken.
T. Aıbergenovpen tanystyrý
Tólegen Aıbergenov (08. 03. 1937, Qońyrat aýdany, Qaraqalpaqstan, Ózbekstan - 29. 08. 1967, Núkis qalasy, Qaraqalpaqstan, Ózbekstan) - aqyn. 1937 jyly 8 naýryzda Qarakalpaq eliniń Qonyrat degen jerinde dúnıege kelgen. 1959 jyly Tashkenttiń Nızamı atyndaǵy pedogogıka ınstıtýtynyń qazaq tili men ádebıeti fakúltetin bitirip, týǵan aýylynda muǵalimdik qyzmet atqardy.
3. Oı tolǵaý.
«Bes joldy óleń (sınkveın)» strategıasyn qoldaný
1 - jolda - óleń taqyryby, (negizinen zat esim);
2 - jolda - taqyrypqa sıpattama (eki syn esim);
3 - jolda - áreket ( taqyrypqa qatysy bar úsh etistik);
4 - jolda - sezim (taqyrypqa avtordyń qarym - qatynasyn bildiretin tórt sóz);
5 - jolda - birinshi joldyń sınonımi (kóbinese zat esimniń).
Endi osy strategıany óleńge qoldanyp kóreıik:
1 - jol. Qys.
2 - jol. Appaq, tańǵajaıyp.
3 - jol. Qushaqtaıdy, saqyldaıdy, ombylaıdy.
4 - jol. Aınala ádemi, qyzyqty eken (nemese «Kóz toımaıtyn ǵajap álem»).
5 - jol. Tabıǵat.
4. Úıge tapsyrma berý, baǵalaý Óleńdi mánerlep oqý
Aq qys. T. Aıbergenov. júkteý
Sabaqtyń taqyryby: Aq qys. T. Aıbergenov.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdik: aqynnyń qys beınesin sýretteýine qarap, óleńdegi keıipkerdiń kóńil kúıin izdeýge, lırıkany túsinýge, sezinýge múmkindik berý.
Damytýshylyq: beıneli sóıleı bilý daǵdylaryn arttyrý.
Tárbıelik: ár maýsymnyń ereksheligin baıqata otyryp, tabıǵattyń sulýlyǵyn tanýǵa, aınala qorshaǵan dúnıe jáne tabıǵat qubylystary arqyly shyndyqqa qarym - qatynasynyń qalyptasýyna jaǵdaı týǵyzý.
Sabaqtyń túri: dástúrli
Sabaqtyń ádisi: taldaý, jınaqtaý
Sabaqtyń kórnekiligi: aqyn portreti
Sabaqtyń barysy:
1. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Kóp núkteniń ornyna kerekti sezderdi esińe túsirip jaz. Bul qaı óleńnen alynǵan úzindi?
«Ústi - basy - aq..., túsi...,
Basqan jeri... kelip qaldy.»
- Tapsyrmadaǵy jazylǵan sózder maǵynasy neni bildiredi?
- Iá, qys tabıǵatynyń qubylystaryn bildiredi. Abaı atamyzdyń óleńin oqyǵanda qandaı sezimder bilingendeı bolady? (Sýyq, aıaǵynyń basqan izi syqyr - syqyr etken deneli qystyń júrisi qorqynyshty).
2. Maǵynany taný.
- Endi búgin biz aqyn T. Aıbergenovtiń «Aq qys» óleńin oqyp, óleńde qandaı sezimder bar ekenin anyqtap kóreıik.
Bir ret ishteı oqyp, daýystap, mánerine keltirip oqýǵa daıyndalý.
Oqýshylar kezekpen mánerlep oqı bastaıdy. Oqylǵan joldar men shýmaqtardaǵy aqynnyń sezimderin izdep, taldaý jasaý úshin óleńge úńile qaraý kerek.
Alǵashqy tórt jolda jer beti túgel appaq ekendigi aıtylady. Kózimizge
tap-taza tabıǵat jáne qýanyshty qys qushaǵyndaǵy adam elesteıdi. Al qys saq - saq etip túr. Álde ol kúledi, álde ashýly, aıazdy.
2. Kelesi úsh joldy taldaý. Qardaǵy izderge artyńa moınyńdy buryp qarap kórdiń be? Qandaı qyzyq! Aqyn qar ústindegi izderdi nege teńeıdi?
3. «Aq qys - sulý aq óleń,
Tabanymnyń astynda
Tańǵajaıyp ań álem».
Ańyn nege tamsanyp, tańdanady?
4. Kelesi tórt joldy taldaý. Bir qyzyǵy, qaıda barsań da, qys senen bir eli de qalmaıdy.
«Janarynan jaz búrkip,
Tur qys kúni súıkimdi...»
Balalar qys qansha sýyq bolsa da, onyń kózinen ne kórinip qalǵandaı?
Ony kim kórip qoıypty? Árıne, aqyn.
- Sonymen aqyn qysqy qalyń qardy ombylap kele jatqanda, neni oılap, neni izdep kele jatyr?
- Balalar, qardyń qandaı túrlerin bilýshi edińder? Dáptermen jumys.
- Aıazdyń she?
- Borannyń she?
Oqýlyqtaǵy suraq - tapsyrmalar boıynsha jumys jasaý. Tapsyrma boıynsha aqyn kózine kóringen aq zattardy óleńnen terip jazý.
Olar: aq qolǵap, aq qys, appaq sáýkele, appaq taý, tóbe, roıáldiń aq tili, aq álem, appaq áýen.
- Kórdińder me, adam qýanǵanda, jaqsy nárseni kórgende, dúnıeniń barlyǵy ádemi, taza, tipti, qulaqqa estilgen dybystar men án de appaq dep jyrlanǵan eken.
T. Aıbergenovpen tanystyrý
Tólegen Aıbergenov (08. 03. 1937, Qońyrat aýdany, Qaraqalpaqstan, Ózbekstan - 29. 08. 1967, Núkis qalasy, Qaraqalpaqstan, Ózbekstan) - aqyn. 1937 jyly 8 naýryzda Qarakalpaq eliniń Qonyrat degen jerinde dúnıege kelgen. 1959 jyly Tashkenttiń Nızamı atyndaǵy pedogogıka ınstıtýtynyń qazaq tili men ádebıeti fakúltetin bitirip, týǵan aýylynda muǵalimdik qyzmet atqardy.
3. Oı tolǵaý.
«Bes joldy óleń (sınkveın)» strategıasyn qoldaný
1 - jolda - óleń taqyryby, (negizinen zat esim);
2 - jolda - taqyrypqa sıpattama (eki syn esim);
3 - jolda - áreket ( taqyrypqa qatysy bar úsh etistik);
4 - jolda - sezim (taqyrypqa avtordyń qarym - qatynasyn bildiretin tórt sóz);
5 - jolda - birinshi joldyń sınonımi (kóbinese zat esimniń).
Endi osy strategıany óleńge qoldanyp kóreıik:
1 - jol. Qys.
2 - jol. Appaq, tańǵajaıyp.
3 - jol. Qushaqtaıdy, saqyldaıdy, ombylaıdy.
4 - jol. Aınala ádemi, qyzyqty eken (nemese «Kóz toımaıtyn ǵajap álem»).
5 - jol. Tabıǵat.
4. Úıge tapsyrma berý, baǵalaý Óleńdi mánerlep oqý
Aq qys. T. Aıbergenov. júkteý
You Might Also Like
