InfoHub Logo

Ádebı - shyǵarmashylyq kýrsy 5 synyp

Sabaqtyń taqyryby: Aqseleý Seıdimbek «Áıel - ana»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: Oqýshylardyń ádebı ertegiler týraly túsinikterin keńeıtý.
2. Tárbıelik: oqýshylardy adamgershilikke, izgilikke baýlý, eljandylyqqa tárbıeleý.
3. Damytýshylyq: oqýshylardyń ádebı dúnıetanymdaryn keńeıtý, pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý, mánerlep oqý daǵdylaryn damytý.
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq.
Sabaqtyń túri: dástúrli sabaq.
Sabaqtyń ádis - tásili: áńgimeleý, taldaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, flepchattar, markerler
Pánaralyq baılanys: til, tarıh, geografıa.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: 1. Oqýshylarmen sálemdesý.
2. Oqýshylardyń sabaqqa qatysyn tekserý.
3. Oqýshylardyń zeıinderin sabaqqa aýdarý.
İV Jańa sabaqqa daıyndyq
1. Sabaq taqyrybyn taqtaǵa jazý
2. Sabaq maqsatyn túsindirý
V. Úı tapsyrmasyn suraý

Suraq jaýap
1. Ádebı ertegiler degen ne?
2. Ádebı ertegilerdiń halyq ertegilerinen qandaı aıyrmashylyǵy bar?
Venn dıagramsy boıynsha ádebı ertegilerdiń basqa ertegilerden aıyrmashylyǵy men uqsastyǵyn tabý.

Jańa sabaq:
Ertegilerdiń bir salasy – ádebı ertegiler. Ádebı ertegilerdiń jazǵan avtory belgili bolǵandyqtan ony ádebı ertegiler dep ataıdy. Ádebı ertegiler kóbinese el arasynda aýyzsha aıtylyp kelgen áńgime ańyzdardyń negizinde týady.
Ádebı ertegiler óleń jáne qarasóz túrinde aıtylady. Ádebı ertegilerde eńbek adamyn qadirleýdi, týǵan elin súıýdi, bıik adamgershilikti, ádiletti bolýdy ýaǵyzdaıdy.
Aqyn jazýshylar keıde qyzyqty ertegilerdi balalarǵa arnap ádeıilep te jazady. Olar da ádebı ertegilerge jatady. Búgingi ótkeli otyrǵan A. Seıdimbektiń «Áıel – ana» ertegisi.
Aqseleý Slanuly Seıdimbek (22. 12. 1942 j., Baıdaly bı aýyly, Jańaarqa aýdany, Qaraǵandy oblysy - 16. 09. 2009 jyly, Astana)- jazýshy, ádebıet zertteýshi, ǵalym, fılologıa ǵylymynyń doktory (1998), profesor (2003).

Bilimi
1968 jyly QazMÝ - di bitirgen.

Qyzmet joly
«Lenınshil jas» gazetiniń tilshisi (1968 - 1975), Qaraǵandy oblysy «Ortalyq Qazaqstan»gazetiniń jaýapty hatshysy (1975 - 1976),
1976 - 1983 j. «Sosıalısik Qazaqstan» gazetiniń bólim meńgerýshisi.
1983 - 1987 j. «Bilim jáne eńbek» jýrnalynyń bas redaktory.
1987 - 1988 j. «Álem» almanaǵynyń bas redaktory.
1988 - 1997 j. QazKSR ǴA - nyń Ádebıet jáne óner ınstıtýtynda ǵylymı qyzmetker, aǵa ǵylymı qyzmetker, jetekshi ǵylymı qyzmetker, bólim meńgerýshisi boldy.
1997 - 1998 j. Qazaqtyń Y. Altynsarın atyndaǵy Bilim problemalary ınstıtýtynyń dırektory.
1999 jyldan Astanadaǵy Eýrazıa Ulttyq ýnıversıtetinde, kafedra meńgerýshisi.

Shyǵarmashylyǵy
Alǵashqy áńgimeler jınaǵy "Aqıyq" 1972 jyly jaryq kórgen, « Qyr hıkaıalary» (1977), «Taýǵa bitken jalbyz» (1979), « Kenish» (1979), «Alpamys batyr» (1979), «Serper» (1982), «Aq qyz» (1991) jáne t. b. ángime, poves, ocherkteri, «Kúńgir - kúńgir kúmbezder» (1981), «Myń bir marjan» (1989), «Qazaqtyń áıgili kúıshileri» (1992), «Baltaly baǵanaly el aman bol» (1993), «Kúı shejire» (1993), « Kóshpeliler tarıhy» (1995), «Oıtolǵaq» (1997),«Kúı shejire» (2 - t.; 1997), «Qazaq álemi» (1997) atty ǵylymı - tanymdyq eńbekteri jaryq kórdi. Gomerdiń «Ilıada», «Odısseıasyn» (qara sózben áńgime, 1974), I. Mojeıqanyń «Álemniń 7 jáne 37 keremetin» (1981) qazaq tiline aýdardy. Shyǵarmalary aǵylshyn, vengr, nemis, orys, ózbek, cheh, eston tilderine aýdarylǵan. «Qurmet» ordenimen marapattalǵan.

Qaıtys bolýy
Aqseleý Seıdimbek 2009 jyldyń 16 qyrkúıek kúni Astana qalasynda qaıtys boldy. Jazýshynyń ósıeti boıynsha, Aqseleý Seıdimbek Jańaarqa aýdanynyń ortalyǵy Atasý kentiniń irgesindegi Qaraýyltóbege jerlendi. 19 kúngi qaraly mıtıńke Astana qalasynyń ákimi Imanǵalı Tasmaǵambetov, Asanáli Áshimov, Aldan Smaıyl, Ǵalym Jaılybaı, Serik Turǵynbekov qatysyp, sóz sóıledi.

Oı shaqyrý
«Ana» qasıetine baılanysty:
«Ana» jynysyna qaraı:
Muǵalim sózi: Ár adam jaryq dúnıege kelgende meıirimdi, júregi jyly jandy kóredi. Ol - Ana. Balapanyń qanattyǵa qaqtyrmaı, tumsyqtyǵa shoqtyrmaı baýyryna basyp, biz úshin janushyra shyryldaıtyn da - Ana. Ana degen sózge lúpil qaqpaıtyn júrek, móldiremeıtin janar joq. Árbir ana otynyń óshpeýin, baqytynyń kóshpeýin, shańyraǵynyń qulamaýyn, sábıiniń jylamaýyn, sum soǵystyń bolmaýyn tileıdi. Biz - qazaq degen uly halyqtyń urpaǵymyz. Qyz Jibek pen Baıan Sulýdyń, Mánshúk pen Álıanyń sińlilerimiz.
Ana - tirshiliktiń gúli, otbasynyń berekesi, búkil adamzattyń tárbıeshisi. «At bıeden, alyp anadan týady» deıdi halqymyz. Dúnıede anasyz adam joq. Qalamy júırik jazýshy da, danyshpan ǵalym da, el bastaǵan kósem de, sóz bastaǵan sheshen de ana kókireginen nár alyp ósken. Ana - barlyq ómirdiń bastaýy. Ol óz sábıin mápelep ósiredi, jaqsy bolýyn qalaıdy. Adam boıyndaǵy barlyq asyl qasıetter kúnniń nurynan, ananyń aq sútinen darıdy. Ana - uly adam, qasıetti jan. Tipti aıta berseń sóz jetpeıdi. Ana bir qolymen besikti terbetse, bir qolymen álemdi terbetedi degen. Rasymen, anasyz ómirdi, álemdi elestetý múmkin emes. Árbir jumyr basty pende bul ómirge kelgeni úshin anasyna qaryzdar. Qudaıdan keıingi qudiret ıesi - Ana. Sondyqtan myna jaryq dúnıege ákelgen ana aldynda bárimiz basymyzdy ıemiz.