Qazaqtyń ulttyq qolóneri
Qazaqtyń ulttyq qolóneri arqyly oqýshynyń shyǵarmashylyǵy men izdenimpazdyǵyn qalyptastyrý joldary
Qaı halyqtyń bolmasyn ulttyq murasy, halyqtyń qazynasy - qolóneri bolyp tabylǵan. Halyq sheberleri ulttyq qolóner buıymdaryn jasaý arqyly sol halyqtyń etıkalyq jáne mádenı ulttyq dástúrin kórsete bilgen. Zerttelip otyrǵan jumysta halqymyzdyń qolóneriniń bir ǵana qyryn ala otyryp, qazaq qolóneriniń ulttyq ereksheligimen sol qolónerdiń zaman aǵymymen damyp kele jatqandyǵy negizgi arqaý bolǵan.
Atadan balaǵa jalǵasyp kele jatqan ulttyq qolónerdi ótken ǵasyrda joǵaltyp ala jazdap, egemendi el bolǵaly óz mádenıetimizdi, salt - dástúrimizdi, rýhanı sán - saltanatymyzdy, yrym - nanym, ádet - ǵuryp, turmys - tirshilik bolmysymyzdy qaıta jandandyryp, qazaq qolóneri qaıtadan el arasyna, bilim ordasyna birte - birte tamasha úlgilerimen enip, oqýshylarǵa jan - jaqty bilim men tárbıe berýge, jańasha eńbek etýge talpyndyryp otyr. Árıne bul halyqtyq pedagogıka negizi bolyp tabylady. Qaıta jańǵyryp, jastar tárbıesine arqaý bolyp otyrǵan halyqtyq pedagogıka – bul kezde pedagogtar qaýymyna ǵana emes, búkil qaýymǵa ortaq áleýmettik qozǵalys. Halyqtyq pedagogıka keshegi oıshyldar men sal - serilerden, sheshen - bılerden, aqyn - jyraýlardan mıras bolyp qalǵan qundy tárbıe quraly. Ulttyq pedagogıka jańalyq emes, ol ejelden halyqpen birge ómir súrip kele jatqan tálim - tárbıe mektebi.
Tabıǵat adam ómirindegi eń kerekti qazyna kózi. Tabıǵı materıaldarmen jumys shákirtterdiń oı - órisin damytýǵa, ásemdikke dene bitiminiń symbatty bolyp ósýine psıhologıalyq damýyna jáne otanshyldyq rýhqa baýlýda úlken áserin tıgizedi.
Tabıǵı materıaldardyń túrleri óte kóp, ony paıdalanyp óńdeý, oqýshylardyń jumys barysynda óz bilimderin keńeıtedi.
Bolashaq urpaqtyń sana - sezimin, ulttyq psıhologıasyn, ony erte zamandaǵy ata - babalar salt - dástúrimen sabaqtastyra tárbıeleý qazirgi kúnniń eń ózekti máselesi ekendigin ómirdiń ózi kórsetip otyr.
Ulttyq pedagogıkany nasıhattaýǵa qaı pánniń bolsa da yńǵaıy men múmkinshilikteri mol. Sonymen tehnologıa sabaqtarynda qolónerge úıretý arqyly tálim - tárbıeni oqý — tárbıe prosesine arqaý etý qajettigin kún tártibi týyndatty.
Tabıǵı materıaldardyń biri jún. Júndi paıdalaný arqyly qolóner buıymdary: kıiz basý, syrmaq syrý, tekemet, alasha jáne ulttyq kıimder men kilem toqý sıaqty kúni búginge deıin óz mańyzyn joǵaltpaı kele jatqan sondaı dástúrli kolóner úlgilerin jańasha ádis - tásilderin úıretý - oqýshyny eńbeksúıgishtikke, ásemdikke talpyndyryp, halqynyń tarıhyn bilip, mádenı murasyn qadirlep, dástúrin jalǵastyra bilýge baýlıdy. Onyń ústine ulttyq kolóner óziniń tarıhy tereń, mazmuny san qıly erekshelikterimen bolashaq jastarǵa rýhanı, estetıkalyq, emosıonaldyq, ıntellektýaldyq turǵyda áser etip, olardyń tulǵalyq jáne sapalyq qasıetterin damyta túseri sózsiz.
Sándik qolónerge úıretkende belgili sheberlerdiń týyndylaryna taldaý jasap, múmkindigi bolsa eńbekterin kórsetip, murajaılardy aralatyp nemese sheberlerdiń jeke kórmelerine aparyp, oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵy men oı - órisin oıatý qajet dep sanaımyz.
Oqýshylarǵa tárbıelik máni bar halyqtyq muralar az emes. Qazaq halqynyń ónerin, iskerligin, óner sheberleriniń qolynan shyqqan alýan túrli zattar men buıymdardy aıtyp, burynǵysymen búgingisin salystyra otyryp, ulttyq enerdi súıýge, kurmetteýge baýlý, búgingi shákirtterdi erteńgi eńbekker, jan - jaqty jetilgen azamat etip tárbıeleıdi, oqýshylardyń júregine jol taýyp, olardyń boıynda eline, jerine, ulttyq ónerge degen súıispenshiligin, pándi oqyp úırenýge degen yntasyn, qushtarlyǵyn arttyrý, qazaq kolónerin jas jetkinshekterdiń sanasyna jetkizýdiń quraly.
Oıý - órnekke mán berýge úırený arqyly astarly oılaý qabiletimiz qalyptasady.
Qolónerdi ıgerý arqyly kez kelgen isti tózimmen aıaqtaýǵa jattyǵamyz jáne eńbek etýge úırenemiz.
Qaı halyqtyń bolmasyn ulttyq murasy, halyqtyń qazynasy - qolóneri bolyp tabylǵan. Halyq sheberleri ulttyq qolóner buıymdaryn jasaý arqyly sol halyqtyń etıkalyq jáne mádenı ulttyq dástúrin kórsete bilgen. Zerttelip otyrǵan jumysta halqymyzdyń qolóneriniń bir ǵana qyryn ala otyryp, qazaq qolóneriniń ulttyq ereksheligimen sol qolónerdiń zaman aǵymymen damyp kele jatqandyǵy negizgi arqaý bolǵan.
Atadan balaǵa jalǵasyp kele jatqan ulttyq qolónerdi ótken ǵasyrda joǵaltyp ala jazdap, egemendi el bolǵaly óz mádenıetimizdi, salt - dástúrimizdi, rýhanı sán - saltanatymyzdy, yrym - nanym, ádet - ǵuryp, turmys - tirshilik bolmysymyzdy qaıta jandandyryp, qazaq qolóneri qaıtadan el arasyna, bilim ordasyna birte - birte tamasha úlgilerimen enip, oqýshylarǵa jan - jaqty bilim men tárbıe berýge, jańasha eńbek etýge talpyndyryp otyr. Árıne bul halyqtyq pedagogıka negizi bolyp tabylady. Qaıta jańǵyryp, jastar tárbıesine arqaý bolyp otyrǵan halyqtyq pedagogıka – bul kezde pedagogtar qaýymyna ǵana emes, búkil qaýymǵa ortaq áleýmettik qozǵalys. Halyqtyq pedagogıka keshegi oıshyldar men sal - serilerden, sheshen - bılerden, aqyn - jyraýlardan mıras bolyp qalǵan qundy tárbıe quraly. Ulttyq pedagogıka jańalyq emes, ol ejelden halyqpen birge ómir súrip kele jatqan tálim - tárbıe mektebi.
Tabıǵat adam ómirindegi eń kerekti qazyna kózi. Tabıǵı materıaldarmen jumys shákirtterdiń oı - órisin damytýǵa, ásemdikke dene bitiminiń symbatty bolyp ósýine psıhologıalyq damýyna jáne otanshyldyq rýhqa baýlýda úlken áserin tıgizedi.
Tabıǵı materıaldardyń túrleri óte kóp, ony paıdalanyp óńdeý, oqýshylardyń jumys barysynda óz bilimderin keńeıtedi.
Bolashaq urpaqtyń sana - sezimin, ulttyq psıhologıasyn, ony erte zamandaǵy ata - babalar salt - dástúrimen sabaqtastyra tárbıeleý qazirgi kúnniń eń ózekti máselesi ekendigin ómirdiń ózi kórsetip otyr.
Ulttyq pedagogıkany nasıhattaýǵa qaı pánniń bolsa da yńǵaıy men múmkinshilikteri mol. Sonymen tehnologıa sabaqtarynda qolónerge úıretý arqyly tálim - tárbıeni oqý — tárbıe prosesine arqaý etý qajettigin kún tártibi týyndatty.
Tabıǵı materıaldardyń biri jún. Júndi paıdalaný arqyly qolóner buıymdary: kıiz basý, syrmaq syrý, tekemet, alasha jáne ulttyq kıimder men kilem toqý sıaqty kúni búginge deıin óz mańyzyn joǵaltpaı kele jatqan sondaı dástúrli kolóner úlgilerin jańasha ádis - tásilderin úıretý - oqýshyny eńbeksúıgishtikke, ásemdikke talpyndyryp, halqynyń tarıhyn bilip, mádenı murasyn qadirlep, dástúrin jalǵastyra bilýge baýlıdy. Onyń ústine ulttyq kolóner óziniń tarıhy tereń, mazmuny san qıly erekshelikterimen bolashaq jastarǵa rýhanı, estetıkalyq, emosıonaldyq, ıntellektýaldyq turǵyda áser etip, olardyń tulǵalyq jáne sapalyq qasıetterin damyta túseri sózsiz.
Sándik qolónerge úıretkende belgili sheberlerdiń týyndylaryna taldaý jasap, múmkindigi bolsa eńbekterin kórsetip, murajaılardy aralatyp nemese sheberlerdiń jeke kórmelerine aparyp, oqýshylardyń qyzyǵýshylyǵy men oı - órisin oıatý qajet dep sanaımyz.
Oqýshylarǵa tárbıelik máni bar halyqtyq muralar az emes. Qazaq halqynyń ónerin, iskerligin, óner sheberleriniń qolynan shyqqan alýan túrli zattar men buıymdardy aıtyp, burynǵysymen búgingisin salystyra otyryp, ulttyq enerdi súıýge, kurmetteýge baýlý, búgingi shákirtterdi erteńgi eńbekker, jan - jaqty jetilgen azamat etip tárbıeleıdi, oqýshylardyń júregine jol taýyp, olardyń boıynda eline, jerine, ulttyq ónerge degen súıispenshiligin, pándi oqyp úırenýge degen yntasyn, qushtarlyǵyn arttyrý, qazaq kolónerin jas jetkinshekterdiń sanasyna jetkizýdiń quraly.
Oıý - órnekke mán berýge úırený arqyly astarly oılaý qabiletimiz qalyptasady.
Qolónerdi ıgerý arqyly kez kelgen isti tózimmen aıaqtaýǵa jattyǵamyz jáne eńbek etýge úırenemiz.
You Might Also Like
