InfoHub Logo

M. Aryn atyndaǵy
Qarǵaly qazaq orta mektebiniń
matematıka pániniń muǵalimi
Shámisheva Nazgúl Qarshyǵaqyzy

Algebra 9 - klass

Sabaqtyń taqyryby: Arıfmetıkalyq jáne geometrıalyq progresıaǵa esepter shyǵarý
Sabaqtyń maqsaty: Arıfmetıkalyq jáne geometrıalyq progresıany qaıtalaý.
1. Arıfmetıkalyq, geometrıalyq progresıanyń anyqtamasyn, n - shi múshesiniń, alǵashqy n múshesiniń qosyndysynyń formýlasyn eske túsirý, qaıtalaýǵa esepter shyǵarý;
2. Teorıalyq bilimin praktıkada ushtastyra otyryp, oılaý qabiletterin, tanymyn, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý;
3. Oqýshylardyń belsendiligin arttyrý, umytýdy boldyrmaý.
Sabaqtyń túri: Qorytyndylaý, qaıtalaý sabaǵy
Sabaqtyń tıpi: dástúrden tys
Sabaqtyń ádisi: oı - qozǵaý, suraq - jaýap, túsindirmeli, praktıkalyq, deńgeılep oqytý tehnologıasy.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıd, venn dıagramsy, kartochkalar.
Sabaqtyń barysy:

İ. Uıymdastyrý. Oqýshylardy túgendeý, eki topqa bólý, qural jabdyqtarynyń daıyndyǵyn tekserý. «Syrly álem kitaby» atty kitappen oqyp tanysatyndyqtaryn aıtý. (Kitap segiz betten turady, sabaqtyń taqyryby aıtylmaıdy ázirshe jumbaq, keıinnen taqyrypty oqýshylardyń ózderi ashady.)
1 - bet. «Jumbaq» taraýǵa nazar aýdartý.
2 - bet. «Sen bilesiń be?» suraqqa - jaýap.
3 - bet. «Naqty jaýap, sapaly sheshim». Taqyryp boıynsha tańdaǵan deńgeılik tapsyrmalardy oryndaý.
4 - bet. «Zeıini óte jaqsy». Deńgeılik tapsyrmalar boıynsha test alý.
5 - bet. «Ózińdi tany». Baǵalaý.
6 - bet. «Syr sandyq». Qorytyndylaý.
7 - bet. «Ushtap oıdy taǵy bir,
Tereńinen oılaı bil!» Úıge tapsyrma.

- Oqýshylar búgin bizder «Syrly álem kitaby» dep atalatyn kitappen oqyp tanysamyz. Endeshe kitabymyzdyń birinshi betin ashaıyq.
1 - bet. «Jumbaq».
1. Ekinshi múshesinen bastap kez - kelgen múshesi aldyńǵy múshesine turaqty sandy qosqannan shyǵatyn tizbek ne dep atalady? (Arıfmetıkalyq progresıa)
2. Ekinshi múshesinen bastap kez - kelgen múshesi aldyńǵy múshesine turaqty sandy kóbeıtkennen shyǵatyn tizbek ne dep atalady? (Geometrıalyq progresıa)
Iaǵnı, bizder búgingi sabaǵymyzda «Arıfmetıkalyq jáne geometrıalyq progresıa» taqyrybyn qaıtalaımyz. Endeshe «Arıfmetıkalyq jáne geometrıalyq progresıa» týraly ne bilemiz, sony teksereıik.
Ár toptan eki oqýshy shyǵyp, top attaryn tańdaıdy. İ top «Arıfmetıkalyq progresıa», İİ top «Geometrıalyq progresıa».

2 - bet. «Sen bilesiń be?» Ótkenge sholý. Ár toptan kezek - kezek oqýshylar shyǵyp, venn dıagramsyn toltyrady.

«Arıfmetıkalyq progresıa»
Ortaq
«Geometrıalyq progresıa».

3 - bet. «Naqty jaýap, sapaly sheshim»

4 - bet. «Zeıini óte jaqsy» deńgeılik tapsyrmalar boıynsha test alý.

- Bir - birlerińmen dápterlerińdi aýystyryp, tekserińder durys jaýaby taqtada beriledi.
Durys jaýaby: 1 - V, 2 - A, 3 - S.

5 - bet. «Syr sandyq» Qorytyndylaý.
Eger arıfmetıkalyq progresıa týraly aıtsaq, nemis matematıgi K. Gaýss (1777 - 1855) bastaýysh klass oqyp júrgeninde muǵalim ózge synyp oqýshylarynyń jumystaryn tekserý maqsatynda aldyndaǵy oqýshylaryna 1 - den 100 - ge deıingi sandardyń qosyndysyn tabýdy tapsyrady. Bul esepti 9 jasar Gaýss bir mınýtta shyǵaryp, 5050 dep jaýabyn aıtqan.
Geometrıalyq progresıanyń ertedegi esebiniń biri «ejelgi úndi patshasy Sheram shahmat oıynynyn oılap tapqan ónertapqyshty (onyń aty Seta) marapattaý maqsatynda oǵan qalaǵanyn alýdy usynady. Sonda Seta shahmat taqtasyndasyndaǵy 64 sharshynyń birinshisine - 1 dán, ekinshisine - 2 dán, úshinshisine – 4 dán, tórtinshisine – 8 dán jáne t, s, s., ıaǵnı árbir sharshyǵa aldyńǵysynan 2 ese kóp dán berýdi ótinedi. Alǵashynda patsha ónertapqyshtyń bul <> tilegine tań qalyp, ony oryndaýǵa buıryq bergenimen, artynsha bul tilektiń oryndaýǵa óz qazynasynyń qaýqarsyz ekenine kózi jetedi. Shynynda da, ónertapqysh suraǵan dánder sany 1+2+22... 263 qosyndysyna teń, al bul qosyndy 18 446 744 073 709 551 615 sanyna teń. Eger bir put astyqta 40000 dán bar desek, onda bul tilekti oryndaý úshin 230 584 300 921 369 put astyq qajet eken. Qazaqstanda bir jylda jınalǵan astyq mólsheri orta eseppen 1 000 000 000 putqa teń desek, onda bul tilekti oryndaý úshin elimiz ishpeı - jemeı 230 584 jyl eńbek etýi qajet.»
Progresıalar men tizbekter jónindegi ilimniń alǵashqy nysandary mysyrlyqtar men vavılondyqtardan bastalady. Olar búgingi sabaǵymyzdaǵy qoldanǵan formýlalardy paıdalanyp esepter shyǵarǵan dep qorytyndylaǵymyz keledi.

6 - bet. «Ózińdi tany». Baǵalaý. Baǵalaý kartasy boıynsha júzege asady.

Suraqqa jaýap bergen, esep shyǵarǵan oqýshylarǵa «+» qoıylyp otyrady.
3+ «5», 2+ «4», 1+ «3»

7 - bet. Úıge tapsyrma.
Shyǵarmashylyq jumys.
Gaýss ádisimen esepteńder.
|- 5|+|7|+|- 9|+|11|+|- 13|+|15|+|- 17|+|19|

Tolyq nusqasyn júkteý