Asyq oıyndary
Asyq oıyndary
Maqsaty: Bilimdilik: Ultymyzdyń negizsiz umytylyp bara jatqan oıynyn jańǵyrtý, babalarymyzdyń oıyny týraly túsinik berip, qyzyǵýshylyq oıatý.
Damytýshylyq: Asyq oınatý arqyly balalardy dáldikke, mergendikke, eptilikke jeńiske degen qushtarlyqqa, namysqoılyqqa, ádildikke baýlý.
Tárbıelik: balalardy ultymyzdyń qundylyqtaryn qasterleýge baýlý, qazaq halqynyń brendtterin saqtap álemdik dengeıdegi sporttyq oıyndar qataryna qostyrýǵa oı týǵyzý.
Qajetti kórnekiligi: Asyqtar, plakat, ysqyryq, qorjyn, asyq sýretter t. b
Balalardy sapqa turǵyzý
Sapta bir orynda júrý, júgirý
Júrý baǵytynda oryndalatyn jattyǵýlar:
- Jaımen júrgizip jattyǵýlar jasatý.
- Qolymyz jelkege, ókshemen júrý.
- Qolymyz joǵary, aıaqtarymyzdyń ushymen júrý.
- Qolymyz alǵa sozyp, jartylaı otyryp júrý.
3. Júgirý baǵytynda oryndalatyn jattyǵýlar.
- Qolymyzdy alǵa sozyp, tizemizdi tıgizip júgirý.
- Qolymyzdy artqa ustap, ókshemizge tıgizip júgirý.
- Bir qyryndap júgirý, oń jaq jáne sol jaq.
Jattyǵýlardyń durys oryndalýyn qadaǵalaý.
Tynys al, Nusqaýshynyń nusqaýyn tyńdap, tapsyrmany oryndaıdy,
Araqashyqtyqty saqtaý, qoldy búkpeý, deneni tik ustaý, basty kóterý.
Deneni tik ustaý, qol bel tusta.
Qaz tárizdi júrý, joǵary sekirý.
Qımylyn qadaǵalaý.
Alaqanǵa tizeni tıgizý.
Alaqanǵa tıgizý.
Qımylyn qadaǵalaý.
Tynysty qalypqa keltirý.
Uıymdastyrýshylyq - izdenistik
Ulttyq oıyndary kóbinese ár halyqtyń áleýmettik - ekonomıkalyq jaǵdaılaryna, sharýashylyń múmkinshilikterine baılanysty qalyptasqan. Qazaq halqynyń ulttyq oıyndarynyń kóbi tabıǵı zattarmen oınaýǵa negizdelgen. Sharýashylyǵy mal sharýashylyǵyna negizdelgendikten qazaq halqynyń ult oıyndary da osyǵan ıkemdeledi. Ásirese, qoıdy kóp ósirgendikten, balalar oıynynyń kóbi qoı asyǵymen baılanysty bolyp keledi. Sondyqtan asyq oıyndary ult oıyndarynyń ishindegi arydan kele jatqan kóneleriniń biri bolyp tabylady. Asyq oıyny balanyń jastaıynan nerv júıelerin shyńdap, olardy dáldikke, ustamdylyqqa, baısaldylyqqa tárbıeleıdi. Mundaı qasıeti bolmasa, adamda tózimdilik, shydamdylyq ta bolmaıdy. Ondaı qasıetteri bolmasa, adam oıynda da, ómirde de kózdegen maqsatynan shyǵa bermeıdi. Bul oıynnyń eńbektegen baladan, eńkeıgen kárige deıin oınaıtyn túrleri bolǵan.
Asyq oıyny, balanyń kún uzaq qımylyna tıgizer áseri mol.
– Oıyn barysynda: • júgirý • júrý • ıilý • sekirý • saqa ıirý • kózdep tıgizý • laqtyrý, atý t. b, jatady
Asyq oıynynda asyqtyń berekesi de, basshysy da «saqa».
Asyqty ıirip tastaǵandaǵy jatysy tórt túrli atalady:
1. Eń sátti turǵandaǵy ataýy «alshy». /barlyǵyn birden utasyń /
2. Tóńkerilip turǵany táýki /táýekel maǵanasy/ (táıki)
3. Ekbetinen jatqany «búk» /búk túsip jatý/
4. Shalqasynan túskeni «ishik» /ishi kórinip jatýy/
Endeshe asyq oıyndarynyq túrleri: Hantalapaı, Ompy, Alshy, Han, Asyq atý, «Úsh taban», «Sheńber», «Bes taban» t. b.
- Endeshe balalar, «Asyq atý» oıynyn oınaıyq sharty:
Asyq atý (han atý). Oıynǵa birneshe adam qatysady. Árbir oıynshylar kezekpen qoldaǵy asyqtardy syrmaq ústine shashady. Arnaıy belgilegen asyqpan (saqamen) qalǵan asyqtardy shertep atady. Basty sharty uqsas asyqtardy ǵana atady. Basqa asyqtarǵa tıgizbeı atyp alynǵan asyq, upaı retinde oljalanady. Oıyn osylaı jalǵasa beredi…
Bes taban. Oıynshylar tegis jerdi tańdaıdy. Ortasyna túzý syzyq syzady. Oǵan jaǵalaı asyq tizedi. Oıyndy bastaýshy asyq tizilgen jerden bes tabanǵa teń aralyqty belgilep alyp, sheńber tartady. Oıynshylar sheńberge kirmeı (baspaı) ortadaǵy asyqty atady. Saqa tıgen asyq mindetti túrde sheńberden shyǵýy kerek. Kim kóp asyqty atyp sheńberden shyǵarsa sol utady.
suraq: «Asyq» týraly ne bildik?
Qaıtalap aıtý
Oıyndar týraly maǵulmat alý
Oıynǵa qatysý,
Oıyn erejesin saqtaý
- Asyq - qazaq halqynyń ulttyq oıyny
- Asyq qazaq halqynyń, yrymdarynda qadirli súıektiń biri.
- Balasynyń ermegi, oıynshyǵy, súıikti oıyny bolǵan
Refleksıalyq - túzetýshilik
sapqa turǵyzý.
Baǵalaý. Upaılar sany boıynsha jáne erekshe kózge túsken oqýshylardy baǵalaý.
Kútiletin nátıje:
Oryndaıdy: Asyq oıynyna qatysý, sapta túzý júrý, júgirý
Túsinedi: oıyn shartyn, asyq oıynynyń barlyq erejelerin, qyr – syrlaryn, asyqtyń túrlerimen erekshelerin
Qoldanylady: asyqty atý, ereje saqtaý
Maqsaty: Bilimdilik: Ultymyzdyń negizsiz umytylyp bara jatqan oıynyn jańǵyrtý, babalarymyzdyń oıyny týraly túsinik berip, qyzyǵýshylyq oıatý.
Damytýshylyq: Asyq oınatý arqyly balalardy dáldikke, mergendikke, eptilikke jeńiske degen qushtarlyqqa, namysqoılyqqa, ádildikke baýlý.
Tárbıelik: balalardy ultymyzdyń qundylyqtaryn qasterleýge baýlý, qazaq halqynyń brendtterin saqtap álemdik dengeıdegi sporttyq oıyndar qataryna qostyrýǵa oı týǵyzý.
Qajetti kórnekiligi: Asyqtar, plakat, ysqyryq, qorjyn, asyq sýretter t. b
Balalardy sapqa turǵyzý
Sapta bir orynda júrý, júgirý
Júrý baǵytynda oryndalatyn jattyǵýlar:
- Jaımen júrgizip jattyǵýlar jasatý.
- Qolymyz jelkege, ókshemen júrý.
- Qolymyz joǵary, aıaqtarymyzdyń ushymen júrý.
- Qolymyz alǵa sozyp, jartylaı otyryp júrý.
3. Júgirý baǵytynda oryndalatyn jattyǵýlar.
- Qolymyzdy alǵa sozyp, tizemizdi tıgizip júgirý.
- Qolymyzdy artqa ustap, ókshemizge tıgizip júgirý.
- Bir qyryndap júgirý, oń jaq jáne sol jaq.
Jattyǵýlardyń durys oryndalýyn qadaǵalaý.
Tynys al, Nusqaýshynyń nusqaýyn tyńdap, tapsyrmany oryndaıdy,
Araqashyqtyqty saqtaý, qoldy búkpeý, deneni tik ustaý, basty kóterý.
Deneni tik ustaý, qol bel tusta.
Qaz tárizdi júrý, joǵary sekirý.
Qımylyn qadaǵalaý.
Alaqanǵa tizeni tıgizý.
Alaqanǵa tıgizý.
Qımylyn qadaǵalaý.
Tynysty qalypqa keltirý.
Uıymdastyrýshylyq - izdenistik
Ulttyq oıyndary kóbinese ár halyqtyń áleýmettik - ekonomıkalyq jaǵdaılaryna, sharýashylyń múmkinshilikterine baılanysty qalyptasqan. Qazaq halqynyń ulttyq oıyndarynyń kóbi tabıǵı zattarmen oınaýǵa negizdelgen. Sharýashylyǵy mal sharýashylyǵyna negizdelgendikten qazaq halqynyń ult oıyndary da osyǵan ıkemdeledi. Ásirese, qoıdy kóp ósirgendikten, balalar oıynynyń kóbi qoı asyǵymen baılanysty bolyp keledi. Sondyqtan asyq oıyndary ult oıyndarynyń ishindegi arydan kele jatqan kóneleriniń biri bolyp tabylady. Asyq oıyny balanyń jastaıynan nerv júıelerin shyńdap, olardy dáldikke, ustamdylyqqa, baısaldylyqqa tárbıeleıdi. Mundaı qasıeti bolmasa, adamda tózimdilik, shydamdylyq ta bolmaıdy. Ondaı qasıetteri bolmasa, adam oıynda da, ómirde de kózdegen maqsatynan shyǵa bermeıdi. Bul oıynnyń eńbektegen baladan, eńkeıgen kárige deıin oınaıtyn túrleri bolǵan.
Asyq oıyny, balanyń kún uzaq qımylyna tıgizer áseri mol.
– Oıyn barysynda: • júgirý • júrý • ıilý • sekirý • saqa ıirý • kózdep tıgizý • laqtyrý, atý t. b, jatady
Asyq oıynynda asyqtyń berekesi de, basshysy da «saqa».
Asyqty ıirip tastaǵandaǵy jatysy tórt túrli atalady:
1. Eń sátti turǵandaǵy ataýy «alshy». /barlyǵyn birden utasyń /
2. Tóńkerilip turǵany táýki /táýekel maǵanasy/ (táıki)
3. Ekbetinen jatqany «búk» /búk túsip jatý/
4. Shalqasynan túskeni «ishik» /ishi kórinip jatýy/
Endeshe asyq oıyndarynyq túrleri: Hantalapaı, Ompy, Alshy, Han, Asyq atý, «Úsh taban», «Sheńber», «Bes taban» t. b.
- Endeshe balalar, «Asyq atý» oıynyn oınaıyq sharty:
Asyq atý (han atý). Oıynǵa birneshe adam qatysady. Árbir oıynshylar kezekpen qoldaǵy asyqtardy syrmaq ústine shashady. Arnaıy belgilegen asyqpan (saqamen) qalǵan asyqtardy shertep atady. Basty sharty uqsas asyqtardy ǵana atady. Basqa asyqtarǵa tıgizbeı atyp alynǵan asyq, upaı retinde oljalanady. Oıyn osylaı jalǵasa beredi…
Bes taban. Oıynshylar tegis jerdi tańdaıdy. Ortasyna túzý syzyq syzady. Oǵan jaǵalaı asyq tizedi. Oıyndy bastaýshy asyq tizilgen jerden bes tabanǵa teń aralyqty belgilep alyp, sheńber tartady. Oıynshylar sheńberge kirmeı (baspaı) ortadaǵy asyqty atady. Saqa tıgen asyq mindetti túrde sheńberden shyǵýy kerek. Kim kóp asyqty atyp sheńberden shyǵarsa sol utady.
suraq: «Asyq» týraly ne bildik?
Qaıtalap aıtý
Oıyndar týraly maǵulmat alý
Oıynǵa qatysý,
Oıyn erejesin saqtaý
- Asyq - qazaq halqynyń ulttyq oıyny
- Asyq qazaq halqynyń, yrymdarynda qadirli súıektiń biri.
- Balasynyń ermegi, oıynshyǵy, súıikti oıyny bolǵan
Refleksıalyq - túzetýshilik
sapqa turǵyzý.
Baǵalaý. Upaılar sany boıynsha jáne erekshe kózge túsken oqýshylardy baǵalaý.
Kútiletin nátıje:
Oryndaıdy: Asyq oıynyna qatysý, sapta túzý júrý, júgirý
Túsinedi: oıyn shartyn, asyq oıynynyń barlyq erejelerin, qyr – syrlaryn, asyqtyń túrlerimen erekshelerin
Qoldanylady: asyqty atý, ereje saqtaý
You Might Also Like
-
Balabaqshada oınalatyn balalarǵa arnalǵan qımyldy oıyndar toptamasy
