Atmosferalyq qysym
7 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Atmosferalyq qysym
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: atmosferalyq qysym, atmosferalyq qysymnyń paıda bolý sebepteri. Torrıchellı tájirıbesiniń máni, atmosferalyq qysymnyń ólshem birligi týraly, qalypty atmosferalyq qysym, atmosferalyq qysymnyń bıiktikke, aýa raıyna baılanysty ózgerýi, atmosferalyq qysymdy ólsheýish qural barometr týraly túsinik berý.
2. Damytýshylyq: oqýshylardyń óz betimen ǵylymı oı qorytyndylaryn jasaı alýǵa jeteleý.
3. Tárbıelik: jaýapkershilikke, tıanaqtylyqqa, eńbekqorlyqqa tárbıeleý, oqýshylardyń dúnıetanymyn qalyptastyrý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi ıgertý.
Oqytý ádisi: Baıandaý, suraq - jaýap
Tehnologıasy: STO
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıd, shprıs, stakan, qaǵaz, sý, tútikter
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý
Oqý quraldaryn tekserý
Sabaqtyń barysy:
Oqýshylar bizder búgingi sabaǵymyzda «Júıeli bilim» poezdymen saıahat jasaımyz. Ol úshin úsh vagondaǵy oqýshylarmen bólinemiz. (1 vagon, 2 vagon, 3 vagon)
Aldyńǵy taqyryptaǵy qysym taqyrybymen baılanystyramyn. Balalar, ótken sabaqta biz qatynas ydystar, sý qubyry taqyrybyn óttik. Osy taqyryp boıynsha alǵan bilimimizben júıeli bilim poıyzyna minip, sonaý qasıetti Túrkistan shaharyna qaraı saıahat jasaıyq. Ondaǵy Qoja Ahmet Iassaýı kesenesine baryp Taıqazannan óz úlesimizdi alyp qaıtaıyq.
Balalar tarıhı mádenı muralardy zertteý ıgerý jónindegi Prezıdenttiń joldaýynda aıtylǵan. Osyǵan baılanysty Úkimet «Mádenı mura» baǵdarlamasyn qabyldaǵan, endi biz búgin sabaǵymyzda osy baǵdarlamaǵa saı mádenı eskertkishterge baryp, óz úlesimizdi qosaıyq.
I beket. Túrkistandaǵy Ahmet Iassaýı kesenesi.
Bul ertedegi úlken tarıhı mádenı ortalyq. Qazaqstannyń XIY – XY ǵasyrlardaǵy sáýlet óneri. Oǵan kirip aralaý úshin úı tapsyrmasyna jaýap berelik.
Úı tapsyrmasy boıynsha suraqtar:
«Kim jyldam?»
1 vagon
1. Sý qubyry ne úshin qajet? Sý qubyrlarynyń neshe túri bar?
2. Qysym degenimiz ne?
3. Turmystyq sý qubyry ne úshin qajat?
2 vagon
1. Ónerkásiptik sý qubyrlary ne úshin qajet?
2. Sý qubyrynyń qurylysy men jumys isteý prınsıpi qandaı?
3. Qysymnyń formýlasy?
3 vagon
1. Qatynas ydys degenimiz ne? Qandaı túrleri bar?
2. Qysymnyń ólshem birligi
3. Shlúz degenimiz ne?
«Bul ne?» Sýretke qarap túsindir. Sebebin aıt.
II beket. Túrkistandaǵy Taıqazan. (Qyzyǵýshylyǵyn tanytý)
Qazandyq – keseneniń ortasynda ornalasqan. 1399 jyly Ámir Temir quıdyrǵan. Kóptegen adamdar oǵan baryp taıqazandy kórip, saıahat jasaıdy. Olaı bolsa, bizde saıahat jasaıyq, ol úshin taqtaǵy qaralyq.
Sabaq atmosferalyq qysymdy kórsetetin tájirıbe jasaýdan bastalady.
Tájirıbeler demonstrasıasy.
1 – tájirıbe.
Sý, stakan, pıpetka. Pıpetkanyń rezeńke qabyq ishindegi aýany qysyp turyp, sýǵa batyrsa sý pıpetka boıymen joǵary kóteriledi.
2 - tájirıbe. Sý, shprıs, stakan. Shprısty sýy bar ydysqa batyryp, porshendi sýmen janasqanǵa deıin túsiredi de, sonan soń qaıtadan joǵary qaraı jyljytady. Sonda porshenmen ilesip, sý da joǵary kóterile bastaıdy. Mine sýdy porshenmen ilestire kóteretin atmosferalyq qysym. Endeshe búgingi taqyryp «Atmosferalyq qysym»
III beket. Túrkistandaǵy Arystan bab kesenesi. Jańa sabaq.
Bul ertedegi úlken tarıhı mádenı ortalyq. Qazaqstannyń IX – XII ǵasyrlardaǵy sáýlet óneri. Endeshe bul kesenege kirip aralaý úshin jańa taqyrypty tyńdaıyq
Jańa sabaq
■ Atmosfera – Jerdiń aýa qabaty.
■ Atmosferanyń quramy:
78%- azot, 21%- ottegi.
• Jer betine jáne Jer betindegi barlyq denelerge atmosferanyń túsiretin qysymy atmosferalyq qysym dep atalady.
Atmosfera sý betinen tómen qaraı baǵyttalǵan qysymmen áreket etedi. Paskal zańy boıynsha ol qysym barlyq baǵyttarǵa birdeı beriledi, mine sýdy porshenmen ilestire kóteretini osy atmosferalyq qysym áserinen eken.
Al endi 18 ǵasyrda ıtalándyq ǵalym Torrıchellı jasaǵan tájirıbeni qarastyraıyq. Ol uzyndyǵy 1 m, bir jaǵy biteý shyny tútik synappen tolystyrylady.
Sodan keıin tútiktiń aýzyn jaýyp, ony tóńkeredi de, synap quıylǵan ydysqa batyrady. Sonda synaptyń kishkene ǵana bóligi ydysqa tógiledi. Al tútik ishinde bıiktigi 76 sm synap baǵany qalady.
Torrıchellı alǵash ret synap baǵanynyń atmosferalyq qysym ustap turady dep oı túıdi. Keıin Torrıchellı qondyrǵysy atmosferalyq qysymdy ólsheý úshin paıdalana bastady.
Atmosfera tarapynan bizdiń denemizge áreket etetin kúsh 105 Pa ekeni belgili. Atmosferalyq qysymnyń birligi - 1 mıllımetr synap baǵany alynady. (1 mm. syn. baǵ)
Atmosferalyq qysymdy ólsheýge arnalǵan qural barometr dep atalady. (baros - aýyrlyq, metreo - ólsheımin) Qazirgi kezde barometr - aneroıd keńinen qoldanylady.
Barometr aneroıdtyń qurylysy
1. Dóńgelek juqa metal qorapshadan
2. Serippe
3. Berilis tetigi
4. Kórsetkish
5. Shkala
Atmosferalyq qysym atmosferalyq qubylystarmen baılanysty bolǵandyqtan, barometr shkalasyna qarap aýa raıyn da boljaýǵa bolady eken.
Tolyq nusqasyn júkteý
Sabaqtyń taqyryby: Atmosferalyq qysym
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: atmosferalyq qysym, atmosferalyq qysymnyń paıda bolý sebepteri. Torrıchellı tájirıbesiniń máni, atmosferalyq qysymnyń ólshem birligi týraly, qalypty atmosferalyq qysym, atmosferalyq qysymnyń bıiktikke, aýa raıyna baılanysty ózgerýi, atmosferalyq qysymdy ólsheýish qural barometr týraly túsinik berý.
2. Damytýshylyq: oqýshylardyń óz betimen ǵylymı oı qorytyndylaryn jasaı alýǵa jeteleý.
3. Tárbıelik: jaýapkershilikke, tıanaqtylyqqa, eńbekqorlyqqa tárbıeleý, oqýshylardyń dúnıetanymyn qalyptastyrý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi ıgertý.
Oqytý ádisi: Baıandaý, suraq - jaýap
Tehnologıasy: STO
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıd, shprıs, stakan, qaǵaz, sý, tútikter
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý
Oqý quraldaryn tekserý
Sabaqtyń barysy:
Oqýshylar bizder búgingi sabaǵymyzda «Júıeli bilim» poezdymen saıahat jasaımyz. Ol úshin úsh vagondaǵy oqýshylarmen bólinemiz. (1 vagon, 2 vagon, 3 vagon)
Aldyńǵy taqyryptaǵy qysym taqyrybymen baılanystyramyn. Balalar, ótken sabaqta biz qatynas ydystar, sý qubyry taqyrybyn óttik. Osy taqyryp boıynsha alǵan bilimimizben júıeli bilim poıyzyna minip, sonaý qasıetti Túrkistan shaharyna qaraı saıahat jasaıyq. Ondaǵy Qoja Ahmet Iassaýı kesenesine baryp Taıqazannan óz úlesimizdi alyp qaıtaıyq.
Balalar tarıhı mádenı muralardy zertteý ıgerý jónindegi Prezıdenttiń joldaýynda aıtylǵan. Osyǵan baılanysty Úkimet «Mádenı mura» baǵdarlamasyn qabyldaǵan, endi biz búgin sabaǵymyzda osy baǵdarlamaǵa saı mádenı eskertkishterge baryp, óz úlesimizdi qosaıyq.
I beket. Túrkistandaǵy Ahmet Iassaýı kesenesi.
Bul ertedegi úlken tarıhı mádenı ortalyq. Qazaqstannyń XIY – XY ǵasyrlardaǵy sáýlet óneri. Oǵan kirip aralaý úshin úı tapsyrmasyna jaýap berelik.
Úı tapsyrmasy boıynsha suraqtar:
«Kim jyldam?»
1 vagon
1. Sý qubyry ne úshin qajet? Sý qubyrlarynyń neshe túri bar?
2. Qysym degenimiz ne?
3. Turmystyq sý qubyry ne úshin qajat?
2 vagon
1. Ónerkásiptik sý qubyrlary ne úshin qajet?
2. Sý qubyrynyń qurylysy men jumys isteý prınsıpi qandaı?
3. Qysymnyń formýlasy?
3 vagon
1. Qatynas ydys degenimiz ne? Qandaı túrleri bar?
2. Qysymnyń ólshem birligi
3. Shlúz degenimiz ne?
«Bul ne?» Sýretke qarap túsindir. Sebebin aıt.
II beket. Túrkistandaǵy Taıqazan. (Qyzyǵýshylyǵyn tanytý)
Qazandyq – keseneniń ortasynda ornalasqan. 1399 jyly Ámir Temir quıdyrǵan. Kóptegen adamdar oǵan baryp taıqazandy kórip, saıahat jasaıdy. Olaı bolsa, bizde saıahat jasaıyq, ol úshin taqtaǵy qaralyq.
Sabaq atmosferalyq qysymdy kórsetetin tájirıbe jasaýdan bastalady.
Tájirıbeler demonstrasıasy.
1 – tájirıbe.
Sý, stakan, pıpetka. Pıpetkanyń rezeńke qabyq ishindegi aýany qysyp turyp, sýǵa batyrsa sý pıpetka boıymen joǵary kóteriledi.
2 - tájirıbe. Sý, shprıs, stakan. Shprısty sýy bar ydysqa batyryp, porshendi sýmen janasqanǵa deıin túsiredi de, sonan soń qaıtadan joǵary qaraı jyljytady. Sonda porshenmen ilesip, sý da joǵary kóterile bastaıdy. Mine sýdy porshenmen ilestire kóteretin atmosferalyq qysym. Endeshe búgingi taqyryp «Atmosferalyq qysym»
III beket. Túrkistandaǵy Arystan bab kesenesi. Jańa sabaq.
Bul ertedegi úlken tarıhı mádenı ortalyq. Qazaqstannyń IX – XII ǵasyrlardaǵy sáýlet óneri. Endeshe bul kesenege kirip aralaý úshin jańa taqyrypty tyńdaıyq
Jańa sabaq
■ Atmosfera – Jerdiń aýa qabaty.
■ Atmosferanyń quramy:
78%- azot, 21%- ottegi.
• Jer betine jáne Jer betindegi barlyq denelerge atmosferanyń túsiretin qysymy atmosferalyq qysym dep atalady.
Atmosfera sý betinen tómen qaraı baǵyttalǵan qysymmen áreket etedi. Paskal zańy boıynsha ol qysym barlyq baǵyttarǵa birdeı beriledi, mine sýdy porshenmen ilestire kóteretini osy atmosferalyq qysym áserinen eken.
Al endi 18 ǵasyrda ıtalándyq ǵalym Torrıchellı jasaǵan tájirıbeni qarastyraıyq. Ol uzyndyǵy 1 m, bir jaǵy biteý shyny tútik synappen tolystyrylady.
Sodan keıin tútiktiń aýzyn jaýyp, ony tóńkeredi de, synap quıylǵan ydysqa batyrady. Sonda synaptyń kishkene ǵana bóligi ydysqa tógiledi. Al tútik ishinde bıiktigi 76 sm synap baǵany qalady.
Torrıchellı alǵash ret synap baǵanynyń atmosferalyq qysym ustap turady dep oı túıdi. Keıin Torrıchellı qondyrǵysy atmosferalyq qysymdy ólsheý úshin paıdalana bastady.
Atmosfera tarapynan bizdiń denemizge áreket etetin kúsh 105 Pa ekeni belgili. Atmosferalyq qysymnyń birligi - 1 mıllımetr synap baǵany alynady. (1 mm. syn. baǵ)
Atmosferalyq qysymdy ólsheýge arnalǵan qural barometr dep atalady. (baros - aýyrlyq, metreo - ólsheımin) Qazirgi kezde barometr - aneroıd keńinen qoldanylady.
Barometr aneroıdtyń qurylysy
1. Dóńgelek juqa metal qorapshadan
2. Serippe
3. Berilis tetigi
4. Kórsetkish
5. Shkala
Atmosferalyq qysym atmosferalyq qubylystarmen baılanysty bolǵandyqtan, barometr shkalasyna qarap aýa raıyn da boljaýǵa bolady eken.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
