Birikken sózder týraly túsinik
Qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi Sharpekova Akmaral
Qazaq tili (6 - synyp)
Sabaq taqyryby: Birikken sózder týraly túsinik jáne onyń jasalý joldary
Sabaqtyń maqsaty: Birikken sózder týraly jalpy túsinik berý, onyń kúrdeli sózdiń basqa túrlerinen ereksheligin tanytý.
a) bilimdilik maqsaty: Oqýshylardyń teorıalyq jáne is - tájirıbeshilik (praktıkalyq) bilim dárejesin anyqtaý.
á) tárbıelik maqsaty: Shákirtterdi ózdiginen oı eńbegimen shuǵyldanýǵa, shapshańdyqqa baýlý..
b) tanymdyq maqsaty: Oqýshylardyń saýattylyǵyn, tilin damytý, tanymdylyǵyn arttyrý.
v) damytýshylyq maqsaty:
a) Oqýshylardyń sóıleý mánerin, logıkalyq oıyn damytý.
á) shyǵarmashylyq izdenis qabiletin damytý, oılaý belsendiligin arttyrý.
Sabaqtyń túri: Damytpaly oqytý.
Sabaq tıpi: Jańa sabaq.
Sabaqtyń ótý ádisi: J. A. Qaraevtyń pedagogıkalyq tehnologıasy.
Sabaq kórnekiligi: belsendi taqta, jumys dápteri, sózdikter
Sabaqtyń barysy:
İ Jańa taqyrypty meńgertý.
Muǵalim nusqaýy: Bizdiń synypta 6 oqýshy bar. Senderdiń árqaısyńnyń esimderiń bar. Máselen, Arýjan, Aıymjan, Qalqajan desek neshe túbirden quralyp tur?
1. Senderdiń aralarynda eki túbirden quralǵan adam attary bar ma?
2. Osy sózder neshe uǵymdy berip tur?
3. Oblysymyzdaǵy, respýblıkamyzdaǵy eki túbirden quralǵan qandaı qala attaryn bilesińder?
4. Bir túbirli gúl degen sózben keletin qandaı qyz esimderin aıta alasyńdar?
5. Sonymen, osyndaı sózderdi qandaı sózder dep ataımyz?
6. Endeshe, sabaǵymyzdyń taqyryby men maqsaty ne?
Jumys dápteri boıynsha tapsyrmalar oryndaý.
Jańa sabaqty ózdiginen meńgertý.
1. Myna sózder neniń ataýlary jáne neshe túbirlerden birigip tur? Qandaı suraqtar qoıylady? Aqsaqal, Temirqazyq, soqyrteke, ıtmuryn, tasbaqa. Úlgi: Aqsaqal - aq+saqal (kim?) z. e.+eki túbirden birikken, jas mólsherin bildiredi.
2. Al endi osy sózder myna sóılemderde bólek jazylǵan, sebebi ne? Olar birikken sóz be? Aq saqaldy qarıaǵa jolqytym. Atty temir qazyqqa baılap qoıdym.
3. Jańa neologızm termınder bar. Myna syńarlarymen birikken sóz jasa. Aralyq, tele, avto, taný. Mysaly, últradybys, avtoqalam, qazaqfılm.
4. Birikken sózder quramyndaǵy jeke túbir sózder ózderiniń bastapqy tulǵalaryn saqtap ta, saqtamaı da birigedi. Keıbir birikken sózder dybystyq ózgeriske ushyrap birigedi. Mysaly, a) Bastapqy túbir kúıin saqtap aıtylatyn birikken sózder: Adamzat, kúnbaǵys... (ári qaraı ózderi jalǵastyrady.)
á) Bastapqy túbir qalpyn saqtamaı birikken (kirikken) sózder bar. Taǵy osyndaı sózderdi taýyp jazyp, úlgi boıynsha orynda. Mysaly, bıyl - bul jyl, ákel - alyp kel...
b) Dybystyq ózgeriske ushyrap birikken sózder: qonaǵasy, Qurmanbek. Úlgi boıynsha sózdikten alyp jaz.
5. Sonymen, birikken sóz degenimiz ne? Anyqtamasyn jaz. Onyń sóz tirkesinen aıyrmashylyǵy nede ekenin túsindirip jaz.
Deńgeılik tapsyrmalar
Belsendi taqtamen jumys
İ deńgeı
Eki sózden quralǵan shóp, balyq, ań, qus attaryna mysal oılap jaz. (orfografıalyq sózdikten al).
Kóp núkteniń ornyna q, ǵ, k, g áripteriniń tıistisin qoıyp, kúrdeli zat esim jasa. Be... áli, Nur... oja, Nur... anat, Raqym... alı, Turly... oja, Ser... oja, ár... im, jar... anat, Qula... er, Aınam... óz
İİ deńgeı
Birikken sózderdiń birinshi túbiri taǵam sózimen sınonımdes, ekinshi túbiri – taǵam pisiretin ydys, ol qaı sóz?
Úı janýarynyń biriniń aty men sezim múshesi atynan birigip aıtylǵan sóz neniń aty, ne degen sóz?
Tómendegi jaqsha ishindegi sózderdiń keıingi sózben birigip nemese odan bólek jazylatyn orfografıalyq sózdikten qarap, jaqshany ashyp, durys jaz, erekshelikterin túsindir.
(Aq) qutan, (aq) qýraı, (aq) quba, (aq) aıý, (aq) bóken.
(Ala) bota, (ala) bult, (ala) kóz, (ala) qarǵa, (ala) bajaq.
İİİ deńgeı
Mysyqkóz, mysyqquıryq, myńjapyraq, myńjýsan, myńjyldyq sıaqty ósimdikterdiń ataýlaryn qatystyryp jáne óziń qosyp, «Saıahatta» atty taqyrypta áńgime jaz.
Test tapsyrmalary belsendi taqta arqyly beriledi.
Qorytyndylaý:
Oqýshylarǵa refleksıa jasatý.
1. Búgingi sabaqtan qandaı maǵlumat aldyńdar?
2. Bul sabaqtyń senderge paıdasy boldy ma?
3. Sabaq nesimen qundy?
4. Ne aldyńdar, ne túsindińder?
Úıge tapsyrma: 118 - jattyǵý, 11 oqyp kelý.
Baǵalaý.
Qazaq tili (6 - synyp)
Sabaq taqyryby: Birikken sózder týraly túsinik jáne onyń jasalý joldary
Sabaqtyń maqsaty: Birikken sózder týraly jalpy túsinik berý, onyń kúrdeli sózdiń basqa túrlerinen ereksheligin tanytý.
a) bilimdilik maqsaty: Oqýshylardyń teorıalyq jáne is - tájirıbeshilik (praktıkalyq) bilim dárejesin anyqtaý.
á) tárbıelik maqsaty: Shákirtterdi ózdiginen oı eńbegimen shuǵyldanýǵa, shapshańdyqqa baýlý..
b) tanymdyq maqsaty: Oqýshylardyń saýattylyǵyn, tilin damytý, tanymdylyǵyn arttyrý.
v) damytýshylyq maqsaty:
a) Oqýshylardyń sóıleý mánerin, logıkalyq oıyn damytý.
á) shyǵarmashylyq izdenis qabiletin damytý, oılaý belsendiligin arttyrý.
Sabaqtyń túri: Damytpaly oqytý.
Sabaq tıpi: Jańa sabaq.
Sabaqtyń ótý ádisi: J. A. Qaraevtyń pedagogıkalyq tehnologıasy.
Sabaq kórnekiligi: belsendi taqta, jumys dápteri, sózdikter
Sabaqtyń barysy:
İ Jańa taqyrypty meńgertý.
Muǵalim nusqaýy: Bizdiń synypta 6 oqýshy bar. Senderdiń árqaısyńnyń esimderiń bar. Máselen, Arýjan, Aıymjan, Qalqajan desek neshe túbirden quralyp tur?
1. Senderdiń aralarynda eki túbirden quralǵan adam attary bar ma?
2. Osy sózder neshe uǵymdy berip tur?
3. Oblysymyzdaǵy, respýblıkamyzdaǵy eki túbirden quralǵan qandaı qala attaryn bilesińder?
4. Bir túbirli gúl degen sózben keletin qandaı qyz esimderin aıta alasyńdar?
5. Sonymen, osyndaı sózderdi qandaı sózder dep ataımyz?
6. Endeshe, sabaǵymyzdyń taqyryby men maqsaty ne?
Jumys dápteri boıynsha tapsyrmalar oryndaý.
Jańa sabaqty ózdiginen meńgertý.
1. Myna sózder neniń ataýlary jáne neshe túbirlerden birigip tur? Qandaı suraqtar qoıylady? Aqsaqal, Temirqazyq, soqyrteke, ıtmuryn, tasbaqa. Úlgi: Aqsaqal - aq+saqal (kim?) z. e.+eki túbirden birikken, jas mólsherin bildiredi.
2. Al endi osy sózder myna sóılemderde bólek jazylǵan, sebebi ne? Olar birikken sóz be? Aq saqaldy qarıaǵa jolqytym. Atty temir qazyqqa baılap qoıdym.
3. Jańa neologızm termınder bar. Myna syńarlarymen birikken sóz jasa. Aralyq, tele, avto, taný. Mysaly, últradybys, avtoqalam, qazaqfılm.
4. Birikken sózder quramyndaǵy jeke túbir sózder ózderiniń bastapqy tulǵalaryn saqtap ta, saqtamaı da birigedi. Keıbir birikken sózder dybystyq ózgeriske ushyrap birigedi. Mysaly, a) Bastapqy túbir kúıin saqtap aıtylatyn birikken sózder: Adamzat, kúnbaǵys... (ári qaraı ózderi jalǵastyrady.)
á) Bastapqy túbir qalpyn saqtamaı birikken (kirikken) sózder bar. Taǵy osyndaı sózderdi taýyp jazyp, úlgi boıynsha orynda. Mysaly, bıyl - bul jyl, ákel - alyp kel...
b) Dybystyq ózgeriske ushyrap birikken sózder: qonaǵasy, Qurmanbek. Úlgi boıynsha sózdikten alyp jaz.
5. Sonymen, birikken sóz degenimiz ne? Anyqtamasyn jaz. Onyń sóz tirkesinen aıyrmashylyǵy nede ekenin túsindirip jaz.
Deńgeılik tapsyrmalar
Belsendi taqtamen jumys
İ deńgeı
Eki sózden quralǵan shóp, balyq, ań, qus attaryna mysal oılap jaz. (orfografıalyq sózdikten al).
Kóp núkteniń ornyna q, ǵ, k, g áripteriniń tıistisin qoıyp, kúrdeli zat esim jasa. Be... áli, Nur... oja, Nur... anat, Raqym... alı, Turly... oja, Ser... oja, ár... im, jar... anat, Qula... er, Aınam... óz
İİ deńgeı
Birikken sózderdiń birinshi túbiri taǵam sózimen sınonımdes, ekinshi túbiri – taǵam pisiretin ydys, ol qaı sóz?
Úı janýarynyń biriniń aty men sezim múshesi atynan birigip aıtylǵan sóz neniń aty, ne degen sóz?
Tómendegi jaqsha ishindegi sózderdiń keıingi sózben birigip nemese odan bólek jazylatyn orfografıalyq sózdikten qarap, jaqshany ashyp, durys jaz, erekshelikterin túsindir.
(Aq) qutan, (aq) qýraı, (aq) quba, (aq) aıý, (aq) bóken.
(Ala) bota, (ala) bult, (ala) kóz, (ala) qarǵa, (ala) bajaq.
İİİ deńgeı
Mysyqkóz, mysyqquıryq, myńjapyraq, myńjýsan, myńjyldyq sıaqty ósimdikterdiń ataýlaryn qatystyryp jáne óziń qosyp, «Saıahatta» atty taqyrypta áńgime jaz.
Test tapsyrmalary belsendi taqta arqyly beriledi.
Qorytyndylaý:
Oqýshylarǵa refleksıa jasatý.
1. Búgingi sabaqtan qandaı maǵlumat aldyńdar?
2. Bul sabaqtyń senderge paıdasy boldy ma?
3. Sabaq nesimen qundy?
4. Ne aldyńdar, ne túsindińder?
Úıge tapsyrma: 118 - jattyǵý, 11 oqyp kelý.
Baǵalaý.
You Might Also Like
-
Maqsaty: Muǵalimderge sabaqtyń taqyryby týraly maǵlumat berý. Mahabbattyń jalpy qundylyqtary arqyly adamnyń jeke tulǵa retinde qalyptasýyna yqpal etý.
