InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy,
Qazaly aýdany, Qazaly aýyly,
№100 orta mektebiniń bastaýysh synyp muǵalimi
Berdesheva Jadyra

Taqyryby: Ǵanı Muratbaev týraly bilemiz be?
Maqsaty:
1. Shyǵys jastarynyń aqylshysy, jetekshisi bolǵan Ǵanı ómirimen tanystyrý;
2. Jas urpaqqa úlgi tutatyn, solardaı bolsam dep armandaıtyn jasóspirimderdi oqýǵa izdenýge, úırenýge tárbıeleý;
3. Oqýshylardyń óz ultyna degen qurmet, maqtanysh sezimderin oıatý;

Kórnekiligi: Ǵanı Muratbaev sýretteri, býklet, kitap buryshy.
Barysy:
İ. Uıymdastyrý
- oqýshylardy sabaqqa daıyndaý;
İİ. Jospar
1 - bólim. Kirispe
2 - bólim. Ǵanıdyń ómirinen kórinis
3 - bólim. Ǵanıdyń ómir joly
4 - bólim. Poezıa mınýty
5 - bólim. Slaıd - shoý.
6 - bólim. Qorytyndy

1 - bólim. Kirispe
Muǵalim:
Tuman edi...
Tún edi, erteń edi...
Túnek edi, óskenge dert - óleńi...
Ózgertti de dúnıeni el shemeni,
Ór saparǵa shaqyrdy erte meni
dep jasynnyń jarq etkenindeı ǵana ǵumyr keshken Ǵanı jıyrma úshke tolyp úlgermeı ómirden ótti. Ol jymıa kúlgen boıy jıyrmasynshy ǵasyrdyń tabaldyryǵyn attady.
Ǵanı - ǵumyr. Ǵanı - ǵasyr.
Ǵanı, ol kim edi? Bir sát ótkenge kóz jiberip kórelik.

2 - bólim. Ǵanıdyń ómirinen kórinis.
Bala: Muratbaı aǵa, Bátıma jeńeshem ul tapty. Siz uldy boldyńyz. Súıinshi, súıinshi!
Muratbaı: Aınalaıyn, súıinshiń daıyn.
Qalaǵanyńdy al. Bul náreste - meniń kópten kútken qýanyshym, atyn tatar tamyrymnyń qurmetine Ǵanıbaı dep qoıamyn.
Muǵalim: Bul qýanysh 1902 jyly 3 - maýsymda bolǵan edi.
Qazalynyń kıeli topyraǵynda aınalany shattyqqa bólep Ǵanı dúnıege keldi. Árıne, ol kezde Ǵanıdy shyǵystyń bolashaq jaýjúrek jalyndy ulany bolatynyn eshkim bilgen joq. Alaýlaǵan tańnyń alaburtyp atyp kele jatqanyn tek Tabıǵat - Ana sezgendeı, tóńirekke kúnshýaǵyn tógip, meıirlene qarap turǵan edi.

Bala: Apa, oqyǵym keledi. Ákem meniń oqyp, azamat bolǵanymdy qalapty ǵoı.
Anasy: Iá, qulynym, ákeń seniń oqyǵanyńdy armandap ketti ǵoı. Oqý jasynan ótip te ketken sıaqtysyń. Bıyl kúzden bastap oqýǵa berem, qazaq balasynyń sany jetpeı tur deıdi.
Muǵalim:
Ol 1911jyl bolatyn. Ákesi qaıtys bolǵan soń toǵyz jasar Ǵanıdy anasy sol kezdegi ýez ortalyǵy Qazaly qalasyna alyp kelip, orys - qazaq mektebine oqýǵa beredi. Ony bitirgennen keıin bastaýysh ýchılıshesinde oqyp bilim alady.
Ǵanı on bes jasqa tolǵansha birshama bilim alyp saýattanady. Budan keıin bir jyldaı ýezik komıtette qyzmet isteıdi.
Júregi asaýdaı týlaǵan sergek sezimdi jas jigit alys armandarǵa umtylady.

3 - bólim. Ǵanıdyń ómir joly
1 - oqýshy: Shyǵys jastarynyń kósemi atanǵan Ǵanı Muratbaev Qazalynyń kıeli topyraǵynda, qazirgi óziniń atymen atalatyn aýylda Muratbaı bolys shańyraǵynda 1902 jyly 3 - masymda dúnıege keledi.
2 - oqýshy: 1917 - 1918 jyldary Qazalyda tuńǵysh ret Keńes ókimeti qurylǵanda Ǵanı Muratbaev revkomnyń múshesi bolyp qyzmet atqardy.
3 - oqýshy: 1919 jyly Ǵ. Muratbaev jastar uıymyna múshe bolyp qabyldandy.
4 - oqýshy: 1920 jyly Vernyıda pedagogıkalyq kýrsta sabaq berdi.
5 - oqýshy: 1921 jyly 22 naýryzda Ǵ. Muratbaevtyń bastamasymen «Jas Alash» gazetiniń tuńǵysh nomeri shyqty. Onyń redaktory Ǵanı Muratbaev boldy.
6 - oqýshy: 1922 jyly Ǵanı partıa músheligine qabyldandy.
7 - oqýshy: 1924 jyldyń qyrkúıek aıynan ómiriniń sońyna deıin Komýnıstik Jastar komıtetiniń músheligine saılanyp, shyǵys elderi jastary bóliminiń meńgerýshisi bolady.

Muǵalim: 1925 jyldyń 16 - sáýir kúni Ǵanıdyń denesi Shyǵys eńbekshileri komýnıstik ýnıversıtetiniń zalyna qoıyldy.
23 jyl ǵumyr keshken Ǵanı rýhanı mol mura qaldyrdy. Onyń ot - jalynǵa oranǵan qaırat - jigeri, bolashaqty boljaýy, kóregendigi, iskerligi, turaqtylyǵy, asqan jaýapkershiligi, adaldyǵy, ádildigi - urpaqqa ulaǵat bolar máńgilik mura.

4 - bólim. Poezıa mınýty.
Jarqyn iske bastap Shyǵys ul - qyzyn,
Qarańǵyda jaryq bergen juldyzym!
Sen ańsaǵan azat ashyq aspanda
Ushyramyn ózińe arnap jyr - qusyn!
(Aqyn jazýshylardyń Ǵanı týral jazǵan óleńderin oqıdy. )

5 - bólim. Slaıd - shoý.
(Ǵanı Muratbaevtyń sýretterinen slaıd - shoý kórsetip, tanystyrý. )
Án: Qazaqtyń qara balasy. Oryndaıtyn: Mahambetuly Damır
Án: Qazaq osy. Oryndaıtyn: Ábdýalı Ǵalym

6 - bólim. Qorytyndy
Muǵalim: Halqymyzdyń ardaqty da, abzal azamaty, aqqan juldyzdaı az jasap, artyna mol mura qaldyrǵan, Qazaqstan men Ota Azıa jastarynyń jalyndy jetekshisi, kórnekti qoǵam qaıratkeri, aǵartýshy - demokrat Ǵanı Muratbaev el múddesi úshin jasaǵan janqıarlyq eńbegi búgingi urpaqqa úlgi - ónege.
Ár zamannyń laıyqty ıesi bolady. Óz zamanynyń qadirin bilip, maqsatyn jete túsiný kez - kelgen adamnyń qolynan kele bermese kerek. Ǵanı óz zamanynyń tilin bilip, ýaqyt tolqynyna ilese bilgen asqaq oıly, ór keýdeli óren edi. Eldiń joǵyn joqtady, bolashaqqa sendi, izinde ónegeli iz qaldyrdy.
Sender de óz zamanynyń jalyndy kúreskeri, táýelsiz elimizdiń tiregi, qaıtpas qaısar qorǵaýshysy bolady dep senemin.

Hor: «Ǵanıdaı bolamyz»
Muǵalim:
Óshpes isiń ketken artqa qaldyryp,
Jasaı bermek ár kún saıyn jańǵyryp.
Mıllıondaǵan júrekterdiń tórinde,
Jarqyn beıneń jasaı bermek máńgilik!
Osymen Ǵanı Muratbaevtyń 110 jyldyq merekesine arnalyp ótkizilgen «Ǵanı Muratbaev týraly bilemiz be?» taqyrybyndaǵy leksıa sabaǵymyz aıaqtaldy. Kórip, tamashalaǵandaryńyzǵa rahmet!