InfoHub Logo

Sińir sozylǵanda býyndy qurastyryp turǵan súıekterdiń bir-birinen yǵysýyna ákelip soǵady. Bir jaǵyna tartylyp ketken býynda tek sińir sozylyp qoımaı, býyn qaby, shemirshek, taramys, aınalasyn qorshaǵan bulshyq etter men tamyrlar, júıke talshyqtarynyń bári búlinedi.

Býyn zaqymdanǵanda sińir tek sozylyp qana qoımaı, keıde tipti súıekke bekigen jerinen úzilip te ketedi. Sol kezde súıekke aqaý túsedi. Onyń bir bólshegi bólinip ketedi nemese jaryqshaqtanyp aıyrylyp ketetin kezderi de bolady. Osylaı jaraqattanǵan býyn isip, janǵa batyp aýyrady. Álbette adam ol býyndy, tipti sol býynǵa jaqyn aıaqty, ne qoldy qozǵaı almaıdy. Býyn qatty zaqymdansa, qabynyp, tipti qozǵalmaı qalýy da múmkin.

Ekinshi ne úshinshi kúnnen bastap sylap-sıpaıdy. Jaraqattanǵan qoldy nemese aıaqty joǵary ustap tańyp tastaıdy, odan soń býynnan joǵary massaj jasaıdy: aldymen sıpaıdy, ústirtin ysqylaıdy, keıin bulshyq etterdi qol batyra jumsartady. Osylaı deneni sylap-sıpaýǵa mashyqtandyrǵan soń úsh kúnnen keıin býynnyń ózin, sińirlerin, etpen jalǵasyp jatqan taramystaryn úlken uqyptylyqpen qoldyń saýsaqtarymen sıpap shyǵady. Bul kezde saýsaqtardy býynǵa tereń batyryp ábden sıpaıdy. Massaj býyndy búgip-jazatyn qımyldarmen aıaqtalady.

Úshinshi-tórtinshi kúnderden bastap ysqylaý, qımyldaý tásilderin qoldanyp, 5-6 kúnnen keıin býynnyń tolyq búgilip-jazylýyn júzege asyrady. Eger adam ózi aıaǵyn ne qolyn qımyldata almasa, sylap-sıpaýshy kómektesedi. Tek qol ne aıaqty bir baǵytta ǵana emes, barlyq jaǵyna shyr aınaldyryp, batylyraq ýqalaıdy.

Býyndardyń ishindegi eń qıyn massajdalatyny – tize býyny. Onyń qurylysynyń kúrdeliliginen be, nemese qorshaǵan sińir-taramystardyń jıi jaraqattalýynan ba, áıteýir, tizeni sylap-sıpaý biraz qıyndyqka túsedi.

Kishkene bala bolsyn, egde tartqan qarıalar bolsyn, abaısyzda súrinip ketse, tize zaqymdalady. Kóbinese tize býynynyń ishinde kreske uqsaǵan taramys ne eki jaǵyndaǵy taramystar myjylyp, bólinip ketedi. Ol kezde adam aıaǵyn basa almaı qalady. Aıaqtyń ózi jyljymaly jáshik sıaqty alǵa ne artqa eriksiz ketip qalady. Eger taramys úzilse, tek hırýrgıalyq kómek kerek. Iaǵnı, olardy biriktirip tigý qajet. Sodan soń fızıoterapıa, massaj, emdik gımnastıkany qoldanady.

Tizeni búgý úshin aýrý aıaqty bir nárseniń ústine nemese sylap-sıpaýshynyń tizesine ne sanyna qoıady. Osylaı túzý aıaqty, tizeni birneshe ret sıpaǵan soń eptep tizeni búgedi. Endi býynnyń aınalasyn búgedi. Tize tobyǵyn jeke sıpap bolǵannan keıin eki jaǵynan taqymǵa deıin jáne kerisinshe qımyldar jasap, ortan jiliktiń tómengi jaǵyndaǵy budyrǵa deıin barady. Osylaı tize tobyǵynyń aınalasyn sińirler taramystary bekigen jerlerin meılinshe tereńdete sıpaıdy. Mundaǵy maqsat – burynǵy jınalǵan sarysýdy tómen yǵystyrý. Býynǵa sarysý kóp jınalsa, kómpıip isip ketedi. Sondyqtan saýsaqtardyń ushymen býyndaǵy sýdy syǵyp alǵandaı bóledi. Osylaısha sıpaıdy, ysqylaıdy, eń aqyrynda sylap-sıpaýshynyń kómegimen ne múmkindiginshe ózi tizeni aýyrtpaı qımyl jasaıdy.

Eger býyn qatty aýyryp, isip ketse, onda qımyl-qozǵalysty basqa býyndarǵa jasaıdy. Onyń ózi de úlken paıda, óıtkeni, aıaqtyń qan aınalysy jaqsarady. Al jaraqattanǵan býyndy ýaqytsha qozǵamaı tańyp tastaıdy.

Býyn zaqymdanǵan kezde, oqysta ornynan taıyp ketse, mamandar aldymen ony ornyna salýy kerek. Sodan soń ǵana belgili bir ádispen sylap-sıpaıdy.

Gúlbarshyn Ikimanova, medısına ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent.

---