InfoHub Logo

Dıktanttar jınaǵy.

Qońyr kúz.
Jazdan keıin qońyr, salqyn kúz kel de kelip jetedi. Bul kezde kún qysqa, tún uzaq bolady. Qarańǵylyq erte túsedi. Aspanda qara bult qaptap, jaýyn da jıi - jıi jaýady. Kúz aılary – jyl mezgilderiniń eń molshylyq aılary. Bul mezgil – kókónis, jemis - jıdektiń pisken kezi. Kúzde adamdar qysqa ázirlik jasaıdy. Qysqa kókónisterdi tuzdaıdy. Osyndaı kezde qys ta kelip qalady.(55 sóz)

Tapsyrma. 1. Qosymshalaryn tabyńdar:
Qarańǵylyq, mezgilderiniń, kókónisterdi.
2. Fonetıka taldaý: Salqyn, pisken.

Bizdiń synyp.
Bizdiń synyp taza, keń, jaryq. Synyptyń qabyrǵalary aq, tóbesi bıik. Edeni sary boıaýmen boıalǵan. Synypta úsh úlken tereze bar. Partalar úsh qatar qoıylǵan. Partalardyń ústińde dápterler, kitaptar, qaryndashtar,
kúndelikter jatyr.
Synypta ústel, taqta, oryndyqtar bar. Oryndyq ústeldiń jananda tur. Terezede kók perdeler ustalǵan. Maǵan bizdiń synyp óte unaıdy.(48 sóz)

Tapsyrma: mátindegi sózderdiń túbirin ajyratyńdar.

Meniń dosym.
Meniń eń jaqyn dosym – Asqar. Onyń boıy uzyn, shashy buıra, kózi qara, bet - álpeti ádemi. Ol – tártipti oqýshy. Asqar sabaqtan keshigýdi bilmeıdi.
Oqýlyqtaryn taza ustaıdy. Qyzyqty kitapty kóp oqıdy. Sabaqtan keıin apasyna kómektesedi. Onyń Anar esimdi qaryndasy bar. Asqar qaryndasyn oınatady.
Meniń dosym - adal, senimdi, ázilqoı. Men dosymdy maqtanysh etemin.(50sóz)

Tapsyrma: táýeldik jalǵaýdy tabyndar.

Qys.
Kún sýyq. Jerde qar qalyń. Tún uzaq, kún qysqa. Qysta men tańerteń saǵat jetide turamyn. Beti - qolymdy jýamyn, súrtemin, shashymdy taraımyn, tamaq ishemin. Sonan soń basyma bórik, qolyma qolǵap, ústime jyly palto, aıaǵyma etik kıip, mektepke baramyn. Mektepten shyqqan soń, mekteptiń muz aıdynyna baramyz. Muz aıdyny mektepten alys emes.
(51 sóz)

Tapsyrma: bastaýyshtyń astyn syzyńdar.

Abaı Qunanbaev.
Abaı Qunanbaev – qazaq halqynyń uly aqyny. Ol erte kezde ómir súredi. Qazaq halqyn ár túrli óner úırenýge, bilim alýǵa shaqyrady. Halqyna eńbekti súıýdiń, eńbek ete bilýdiń paıdasyn túsindiredi. Aqyn ósekshi, ótirikshi, jalqaý, maqtanshaq adamdardy jek kórdi. Abaı óz shyǵarmalarynda mundaı adamdardy qatty synady. Abaı Qunanbaev – uly aýdarmashy bolǵan. Ol barlyq adamdardy dos bolýǵa shaqyrdy.
(54 sóz)

Tapsyrma: “aqyn, adam, dos, halyq”- degen sózderiń kóptik jalǵaýlaryn jazyńdar.

Ybyraı Altynsarın.
Ybyraı Altynsarın – qazaq halqynyń belgili aǵartýshy, jańashyl pedagogy, jazýshy, qoǵam qaıratkeri. Ol jasynan yntaly, zerek boldy. Ybyraı Altynsarın orys ádebıetin kóp oqydy. Halqyna bilim berýdi arman etti. Balalar úshin Oryssha - qazaqsha mektepter ashty. Oǵan arnap oqýlyqtar jazdy. Onyń ólenderin oqýshylar jatqa biledi. Qostanaıda Ybyraı Altynsarın arnalyp murajaılar ashylyp, eskertkishter ornatyldy. Ol – balalar ádebıetiniń atasy.
(53 sóz)

Tapsyrma: kóptik jalǵaýdy tabyndar.

Qorqyt.
Qazaq mýzykasymen, án - kúımen birlikte atalatyn esimniń biri - Qorqyt ata. Ol eúlli túrki halyqtaryna ortaq danyshpan adam. Qorqyttyń mazary Syrdarıa boıymen júrip otyrsańyz, Qyzylorda oblysynyń Qarmaqshy aýdanynda tur. Temirjolmen, basqa kólikpen ári - beri ótkender ata arýaǵyna syıynyp, ishpeı duǵa oqıdy. Danalyǵymen el esinde saqtalǵan qasıetti babamyzdyń boıyndaǵy daryny - keıingi urpaqtaryna da úlken ósıet. Ol - óziniń ómirinde halqy úshin janyn aıamaǵan ór tulǵa.
(60 sóz)

Tapsyrma: “Danalyǵymen” sózdi sóz quramyna talda.

Almaty kóli.
Alataýdyń sulý jerleri kóp. Onyń ishinde Almaty kóliniń orny bólek. Bul kól táýliktiń ár mezgilinde ár túrli bolyp qulpyraıdy. Tań atyp, kún shyqqan kezde, kól jap - jasyl bolyp ketedi. Sondyqtan halyq ony “Jasyl kól” dep aıtady. Budan júz jyl buryn osy kólge kelgen orystyń ataqty saıahatshysy - Semenov – Tán-SHanskıı ony kórip tań - tamasha bolǵan. Ol bul kól jaıynda bylaı dep jazǵan: “Jasyl kóldiń” ǵajap kórinisi esh ýaqytta meniń oıymnan ketpeıdi”. Alataý óńirinde mundaı kólder, sulý jerler óte kóp.
(78 sóz.)

Naýryz merekesi.
Naýryz halyq meıramy. Naýryz merekesi – jyl basy, kún men túnniń teńelgen kúni. Meıram kúni ejelgi dástúr boıynsha tal, aǵash, gúl egedi. Naýryz meıramynda án aıtylady, adamdar ádemi kıim kıedi, túrli ulttyq oıyndar ótkiziledi, kóje pisiredi. Kóje pisirý jeti taǵamǵa degen syı, kurmet kórsetý. Ol sý, sút, et, dán, un, tuz, maıdan jasalady.
Naýryz – kóktem mezgiliniń, kórki, berekesi retinde sanalady. Biz naýryzdy asyǵa kútemiz.
(63sóz)

Tapsyrma: ekinshi sóılemdi aýdar.

Qoshaqan.
Dáýlet pen Hasen qumnan jýa terdi. Olar joldyń shetinde qalǵan aq qozyny kórdi. Qoshaqannyń enesi joq eken. Qoshaqan óz aıaǵymen júre almady. Ol óte álsiz edi. Eki bala qozyny kezektesip kóterdi. Eki dos tús aýa qoshaqandy aýylǵa aman - esen jetkizdi.
Olar qozyny aǵa shopanǵa ákelip berdi.
Shopan balalarǵa alǵys aıtty.
(50sóz)

Tapsyrma: 1.“Aq, tús”sóziniń omonımin tap “álsiz”sóziniń antonımin tap
2”. balalarǵa” – sózdiń sóz quramyna talda.

Kóktem.
Qar erip boldy. Kóktem kele jatyr. Kún jylynyp, jer kógerip keledi. Balalardyń qýanyshy qoıynyna syımaı júr. Olardyń úıge kirgileri kelmeıdi. Aýyldy jerde egin salý bastalady. Men saqaǵa otyryp jer jyrt -
tym. Marat traktormen egin ekti. Keshke damylsyz jańbyr jaýyp, jumys az isteldi. Buǵan biz renjidik. Búgin kún batty, biraq jumys bitken joq. Keshke
basqa adamdar keldi.

Dıktanttar jınaǵy. júkteý