InfoHub Logo

Kóp uzaǵan joq korpýs balalary jataq úılerine ornalasyp oqý bastaldy. Shoqan korpýs tártibine túsingen, oqý jaıyna da jattyqqan bala qatarynda, klass ishinde kózge kórine bastady.

Árbir klasta bir bala starosta bolyp belgilenip, balalardyń bostandyq alýyn, mezgilimen qaıtyp sabaǵyn ázirleýine jaýaptylyqty isteıdi. Shoqandardyń klasyna Leonıd degen bala starosta bolyp belgilengen. Leonıd boıshań, sóleketteý, sabaqta topastaý bolatyn. Onyń ústine ózi meılinshe dúnıeqor edi. Úıi qalada bolmaǵandyqtan, ol demalys kúni kóp eshqaıda shyǵa qoımaıtyn, sondyqtan da starostalyqqa usynylǵan edi. Leonıd qalaǵa baratyn balalarǵa alym salatyn boldy. Úıine bosap barǵan bala, korpýsqa kelerde Leonıdqa kámpıt ákep beredi. Eger kámpıtsiz kelse, keler demalysta syltaý taýyp jibermeı qoıady. Sondyqtan Leonıdke balalardyń jalynyshtylyǵy údep, ol keıbir demalysta bir saýyt kámpıt jınap alatyn boldy. Leonıd ol kámpıtti demalys arasyndaǵy kúnderde balalardyń ózderine dápterge, qaryndashqa, qalamsapqa satyp, sáýdegerlik isteı bastady. Qalamynan aırylǵan, qaryndashtan aırylǵan balalar sabaqtaryn jazar quraly bolmaı, sabaqtan aqsaıtyn boldy. Osynyń saldarynan klass ishindegi Gena, Sereja deıtin eki kishirek bala múlde sabaqtaryn nasharlatyp aldy.

Leonıdtiń osy sıaqty minezin áshkerelep Shoqan:

— Lena Protokov, jáshiginde kámpıt kóp, dúnıeqor, shı moıyn, — dep mazaqtady. Bul balalar arasyna jaıylyp ketti. Protokov Shoqanmen tóbelespek bolyp edi, biraq basqalar ara túsip, ony shetqaqpaı qyldy. Klass jetekshisi tekserip, Protokovtyń qobdıynan birneshe balanyń qaryndash, qalamy tabylyp, ol masqara boldy. Munan keıin Protokovty starostalyqtan túsirip, Shoqan belgilendi. Protokov jyl aıaǵy bolmaı-aq oqýdan shyǵyp ketti.

Shoqan starostalyqqa belgilengennen keıin biraz ýaqyt ótkende bir kúni rota balalarynyń bireýi Shoqandardyń klasyndaǵy bir balany uryp ketipti. Ol jylap klass starostasy Shoqanǵa keldi. Rota balalarynyń ústemdigin kótermeıtin Shoqan sol kezde kele qalǵan, jataq úıdiń tártibin qarap júretin ofıserge aıtty. Ofıser Shoqannyń ózine zekip, «ofıserlerdiń balalary tártipti, sender ózderiń tártipsizsińder», — dep taıaq jegen balanyń ózin jazalap, túski tamaqqa jibermeı qoıdy.

Shynynda da, Shoqandardyń klasynda tentektik, andaı-mundaı tártipsizdik bar bolatyn. Biraq myna balanyń bul jolǵy kórgen zorlyǵy rota balalarynyń ústemdik etýinen bolǵan edi. Soǵan yza bolǵan Shoqan: « Myna jıren qorazǵa aryz aıtqannan da, artyna topyraq shashý kerek edi», — degen. Shoqannyń myna sózin estigen balalar dý kúlip, «tamasha teńeý, ózi bir ship-shıkil sary eken» desip máz boldy. Keıde birin-biri «jıren qoraz qusap qoqaıma» dep ajýalaıtyn.

Bir kúni sabaqtan qaıtyp tamaqtaryn iship, jataq úıde balalar shýlasyp otyrǵanda, syrttan atoı boldy. Mundaı atoı tártipker ofıser kele jatqanda bolatyn. Shoqandardyń bólmesindegi balalar jym-jyrt bola qaldy.

Sonsha bolmady kezekshi tártipker jıren ofıser bólmege kirip keldi. Anadaǵy serikterin orynsyz jazalaǵannan beri óshigip qalǵan balalar birine biri ym qaǵyp, ofıserdiń kózin tasalaı berip qoraz bolyp qoqyraıyp, syr bermeı tynyshtalǵan boldy. Balalar montıyp óz bólmelerinde táp-tártipti bola qalysty. Ofıser keıbir uqypsyz balalardyń tósek ornyn kórip, jóndeńder degennen basqa óreskel min tappaı shyǵyp ketti. Ofıserdiń artynan Anatolıı degen tentek bala ere baryp, esikti jaýyp, ber jaǵynan judyryqpen perip-perip jiberdi. Ol júgirip kelip ornyna otyra bergende, esik ashylyp, ofıser úıge qaıta kirip:

— Meniń artymnan esikti urǵan kim? — dep tepsindi.

— Joq, taqsyr, biz kórgenimiz joq. Ondaı dybys estimedik.

Ofıser qansha yzbarlanǵanymen balalar qaıysyp qoryqpady. Eshkim moınyna almady. Ofıser yzalanyp korpýstyń bastyǵy Jdan-Pýshkınge kelip, raport jazyp, Shoqandardyń klasyn jazalaýdy, tártipke shaqyrýdy etindi. Kelesi kúni Jdan-Pýshkın ózi kelip, balalardy tekserip, klastyń bastaýshysy Shoqannan qysyp surady. Shoqan da basqa balalar da aıtpady. Sodan Shoqandardyń klasy qys ortasyna deıin jeksenbide birde-bir bala úıine bosamady, úlken qysymǵa ushyrady.

Alǵashqy Jdan-Pýshkın kelip teksergende Shoqan:

— Tentektikti kim istese sol aıtýy kerek. Men ózim kórgenim joq, — dep qaıyspaǵan. Basqa balalar da Shoqannyń osy sózin aıtyp syr bermegen. Al Anatolııdiń tentektikke qoly barǵanymen, istegenin moınyna alýǵa batyly barmady. Balalar birneshe jeksembide úılerine bara almaı zaryǵyp keıbir balalar «aıtamyz» degende:

— Batyly barsa, ózi aıtyp, joldastaryn jazadan qutqarsyn. Eger oǵan batyly barmasa, biz ondaı qorqaqqa kýá bolmaımyz, — dep Shoqan balalarǵa aıtqyzbady. Sonan qys ortasy aýǵan kezde Jdan-Pýshkın balalardan qajyǵandyq taba almady. Aqyry jazalaý buıryǵyn ózgertip, Shoqandardyń klasy el qatarly demalys aldy. Biraq Anatolııǵa balalardyń arasynda «qorqaq» degen at taǵyldy. Balalar ony Anatolıı degen atymen atamaı «qorqaq» dep shaqyratyn boldy. Ol osy atqa namystanyp, keler jyly oqýǵa kelmeı qoıdy.

---