Ǵabıt Músirepov (1902 - 1985)
Ǵabıt Músirepov (1902 - 1985)
Qazaq ádebıetiniń keńestik dáýirdegi kórnekti qaıratkerleriniń biri — kórkemsóz zergeri Ǵabıt Mahmutuly Músirepov 1902 jyly qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysynyń Jambyl aýdanynda kedeı sharýanyń otbasynda dúnıege kelgen.
Ol alǵash óz aýylynda eskishe oqyp, hat tanyǵan. 14 jasynda (1916 jyly) Obaǵan degen jerdegi naǵashysynyń kómegimen orys mektebine oqýǵa túsedi, bul mektepti bitirip, Presnegorkovtaǵy eki klastyq orys mektebinde oqsh, jeti jyldyq mekteptiń kóleminde bilim alady. 1923 - 26 jyldary Orynbor qalasyndaǵy jumysshy fakúltetine (rabfak) oqýǵa túsip, ony bitirisimen Ombydaǵy aýyl sharýashylyq ınstıtýtynda bir jyl ǵana oqıdy. Sodan keıin keńestik dáýirdegi baspasóz, halyq aǵartý, kórkem óner mekemelerinde ár túrli jaýapty qyzmetterdi atqarady.
Jazýshynyń ádebı - shyǵarmashylyq eńbegi jıyrmasynshy jyldardyń aıaq sheninen bastalady. Onyń jazýshylyq eńbegine úlgi bolǵan Pýshkın, Lermontov, Gogol, Krylov, Chehov, Tolstoı, Saltykov - Shedrın sıaqty orys klasıkteri boldy. Ásirese onyń shyǵarmashylyq eńbegine erekshe áser etken Gogol, Chehov, Gorkıı sıaqty áńgime, ocherk, hıkaıat, roman jazýshy satırıkter edi. «Men, — dep eske alady óziniń «Avtobıografıalyq áńgimesinde, — sol kezdegi Orynbor rabfagin keıbir joǵary dárejeli mekteptermen teńese alady - aý dep oılaımyn!... Orys ádebıetin oqyǵanda Gogol, Chehov, Gorkıı shyǵarmalary oıyma qona qalýshy edi. Qabyrǵa gazetine birinshi ret uzaq áńgime jazdym (keıin ol «Týlaǵan tolqynda» degen poveske aınalyp, meniń birinshi basylyp shyqqan ádebı eńbegim boldy»).
Sol kezden bergi ýaqyt ishinde jazýshy jıyrmadan astam áńgime, hıkaıattar («Qos shalqar», «Talpaq tanaý», «Ana týraly novelalar», «Avtografıalyq áńgime», t. b.), ondaǵan pesalar («Qyz Jibek», «Qozy Kórpesh - Baıan sulý», «Aqan seri — Aqtoqty», «Amankeldi», «Qynaptan qylysh t. b.), «Qazaq soldaty», «Ulpan», «Oıanǵan ólke» atty romandaryn, qara sózben jazylǵan «Kezdespeı ketken bir beıne» poemasyn jazdy.
Orys, batys klasıkteriniń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarý isimen de shuǵyldandy. Onyń júzge tarta pýblısısıkalyq maqalalary jaryq kórdi.
Sóıtip, Ǵ. Músirepov qazaq ádebıetiniń barlyq janryn damytýda aıanbaı eńbek etken akademık - klasık jazýshy boldy. Onyń osy eńbekteri joǵary baǵalanyp, birneshe orden, medaldarmen marapattaldy. Alty márte Qazaq SSR Joǵarǵy Keńesine, 1958 jyly KSRO Joǵarǵy Keńesine depýtat bolyp saılandy. 1974 jyly Ǵ. Músirepovke keńes ádebıetin órkendetýde sińirgen eńbegi úshin Sosıalısik Eńbek Eri qurmetti ataǵy berildi.
Ǵ. Músirepovtiń áńgimeleri. Jazýshynyń 1930 jyldardyń bas kezindegi kóbirek kóńil bólgen taqyryby - aýyl sharýashylyǵyn ujymdastyrý máselesi boldy. Onyń osy taqyrypqa arnap jazǵan tuńǵysh shyǵarmasy «Qos shalqar» (1929) áńgimesi edi. Áńgimeniń oqıǵasy Qazaqstanda egindik, shabyndyq jerlerdi bóliske salý, aýyl sharýashylyǵyn ujymdastyrý máselesine ulasady. Qasym sıaqty baılardyń shóbin shaýyp, malyn baqqan Kúsen sıaqty kedeılerdiń artel bolyp uıymdasýy, baılar men kedeılerdiń taptyq kúresi sheńberindegi qazaq aýylynyń shyndyq ómiri sýretteledi.
Qazaq ádebıetiniń keńestik dáýirdegi kórnekti qaıratkerleriniń biri — kórkemsóz zergeri Ǵabıt Mahmutuly Músirepov 1902 jyly qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysynyń Jambyl aýdanynda kedeı sharýanyń otbasynda dúnıege kelgen.
Ol alǵash óz aýylynda eskishe oqyp, hat tanyǵan. 14 jasynda (1916 jyly) Obaǵan degen jerdegi naǵashysynyń kómegimen orys mektebine oqýǵa túsedi, bul mektepti bitirip, Presnegorkovtaǵy eki klastyq orys mektebinde oqsh, jeti jyldyq mekteptiń kóleminde bilim alady. 1923 - 26 jyldary Orynbor qalasyndaǵy jumysshy fakúltetine (rabfak) oqýǵa túsip, ony bitirisimen Ombydaǵy aýyl sharýashylyq ınstıtýtynda bir jyl ǵana oqıdy. Sodan keıin keńestik dáýirdegi baspasóz, halyq aǵartý, kórkem óner mekemelerinde ár túrli jaýapty qyzmetterdi atqarady.
Jazýshynyń ádebı - shyǵarmashylyq eńbegi jıyrmasynshy jyldardyń aıaq sheninen bastalady. Onyń jazýshylyq eńbegine úlgi bolǵan Pýshkın, Lermontov, Gogol, Krylov, Chehov, Tolstoı, Saltykov - Shedrın sıaqty orys klasıkteri boldy. Ásirese onyń shyǵarmashylyq eńbegine erekshe áser etken Gogol, Chehov, Gorkıı sıaqty áńgime, ocherk, hıkaıat, roman jazýshy satırıkter edi. «Men, — dep eske alady óziniń «Avtobıografıalyq áńgimesinde, — sol kezdegi Orynbor rabfagin keıbir joǵary dárejeli mekteptermen teńese alady - aý dep oılaımyn!... Orys ádebıetin oqyǵanda Gogol, Chehov, Gorkıı shyǵarmalary oıyma qona qalýshy edi. Qabyrǵa gazetine birinshi ret uzaq áńgime jazdym (keıin ol «Týlaǵan tolqynda» degen poveske aınalyp, meniń birinshi basylyp shyqqan ádebı eńbegim boldy»).
Sol kezden bergi ýaqyt ishinde jazýshy jıyrmadan astam áńgime, hıkaıattar («Qos shalqar», «Talpaq tanaý», «Ana týraly novelalar», «Avtografıalyq áńgime», t. b.), ondaǵan pesalar («Qyz Jibek», «Qozy Kórpesh - Baıan sulý», «Aqan seri — Aqtoqty», «Amankeldi», «Qynaptan qylysh t. b.), «Qazaq soldaty», «Ulpan», «Oıanǵan ólke» atty romandaryn, qara sózben jazylǵan «Kezdespeı ketken bir beıne» poemasyn jazdy.
Orys, batys klasıkteriniń shyǵarmalaryn qazaq tiline aýdarý isimen de shuǵyldandy. Onyń júzge tarta pýblısısıkalyq maqalalary jaryq kórdi.
Sóıtip, Ǵ. Músirepov qazaq ádebıetiniń barlyq janryn damytýda aıanbaı eńbek etken akademık - klasık jazýshy boldy. Onyń osy eńbekteri joǵary baǵalanyp, birneshe orden, medaldarmen marapattaldy. Alty márte Qazaq SSR Joǵarǵy Keńesine, 1958 jyly KSRO Joǵarǵy Keńesine depýtat bolyp saılandy. 1974 jyly Ǵ. Músirepovke keńes ádebıetin órkendetýde sińirgen eńbegi úshin Sosıalısik Eńbek Eri qurmetti ataǵy berildi.
Ǵ. Músirepovtiń áńgimeleri. Jazýshynyń 1930 jyldardyń bas kezindegi kóbirek kóńil bólgen taqyryby - aýyl sharýashylyǵyn ujymdastyrý máselesi boldy. Onyń osy taqyrypqa arnap jazǵan tuńǵysh shyǵarmasy «Qos shalqar» (1929) áńgimesi edi. Áńgimeniń oqıǵasy Qazaqstanda egindik, shabyndyq jerlerdi bóliske salý, aýyl sharýashylyǵyn ujymdastyrý máselesine ulasady. Qasym sıaqty baılardyń shóbin shaýyp, malyn baqqan Kúsen sıaqty kedeılerdiń artel bolyp uıymdasýy, baılar men kedeılerdiń taptyq kúresi sheńberindegi qazaq aýylynyń shyndyq ómiri sýretteledi.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Býyn túrlerine arnalǵan jattyǵý, taldaý jumystary ( qazaq tili 5 - synyp)
