InfoHub Logo

Ǵumar Qarash – aqyn, qoǵam qaıratkeri, dindar, arab, parsy, túrki tilderin jetik meńgergen aǵartýshy, ǵulama. 1875 jyly Batys Qazaqstan oblysy Jánibek aýdany, Qyrqudyq eldi mekeninde dúnıege kelgen.

Óz dáýirindegi ózekti máselelerdi tolǵaǵan qalamger «Qazaqstan», «Durystyq joly» sıaqty gazetter men «Muǵalim» jýrnalyn shyǵarý isine bilek sybana aralasqan.

Onyń 1910-1918 jyldarda Qazan, Úpi (Ýfa), Orynbor qalalarynan «Oıǵa kelgen pikirlerim», «Bala tulpar», «Qarlyǵash», «Órnek», «Týmysh», «Bádel-hajy», «Aǵa tulpar», «Turymtaı» sıaqty óleń kitaptary men prozalyq-fılosofıalyq tolǵanystary jaryq kórdi. Sonymen qatar el aýzynda júrgen aqyn, jyraýlar murasyn, epostyq jyrlardy jınap, jarıalaýda eleýli ister atqardy.

Qazaqstannyń batys óńirine taraǵan batyrlyq jyr muralardy jınastyryp, 1910-1912 jyldary Orynbor qalasynan «Shaıyr», ıakı qazaq aqyndarynyń basty jyrlary», «Kóksilder», ıakı burynǵy myrza uly hám noǵaıly batyrlary ýa ǵaırı maǵynaly jyrlar» degen eki jınaq shyǵarady. «Shaıyr» jınaǵyna Baıtoq, Januzaq, Dospambet, Qaztýǵan, Shálgez, Áset, Sháńgereı shyǵarmalaryn, sheshendik sózder men «Er Shoban», «Ádil sultan» sıaqty jyrlardy – jıyrmadan asa ádebı murany toptastyrǵan.

Ǵumar Qarash XX ǵasyrdyń bas kezinde qazaq dalasyna keń taraǵan «Aıqap», «Muǵalim», «Shora» jýrnaldary men «Qazaqstan», «Uran», «Durystyq joly», «Qazaq durystyǵy» sıaqty gazetterde sol dáýirdiń kókeıkesti máseleleri haqynda óleńder men maqalalar jarıalap, merzimdi baspasóz betinde jıi kórindi.

Ǵumar Qarash Alash qozǵalysyna belsene aralasty. Álıhan Bókeıhan bastaǵan Úkimet qurylǵan kezde Qarash qazy, ıaǵnı joǵary sot bolyp saılandy. Keıin Alashorda tarap, Bókeı oblysynda Keńes ókimeti ornaǵan kezde Ǵumar Qarash aǵartý, baspa isi jumystaryna aralasady. 1921 jyly 12 sáýirde Qunanshapqan degen jerde jendetter qolynan aıýandyqpen óltiriledi.  

---