Gıdrosfera. Jerdiń sý qabyǵy
§21. Gıdrosfera Jerdiń sý qabyǵy
Sabaqtyń oqytý maqsaty: tabıǵattaǵy sý túrleri, taralýy, sý aınalym jóninde túsinik qalyptastyrý
Sabaqtyń damytý maqsaty: aldyńǵy synypta alǵan bilim negizinde qarapaıym dúnıetanymdyq túsinikterdi eske túsirip tiri organızmder úshin sýdyń mańyzyn aıqyndaý.
Sabaqtyń oqý jabdyǵy: 5 s. Atlasy
ótkendi qaıtalaý
1. Qandaı topyraq túrleri qunarly bolyp keledi?
2. paıdalaný salasyna qaraı paıdaly qazbalardy qandaı toptarǵa bólemiz?
3. Taý jynysynan topyraqtyń qandaı aıyrmashylyǵy bar?
4. Janartaýlardyń atqylaýy neni bildiredi?
Jańa taqyryp:
Sý tamshysynyń saıahaty
Dúnıejúzilik sý aınalym
I. sýdyń býlanýy: jer, muhıt, ózen, kólder betinen býlaný árqashan júredi. Kún jaqsy qyzdyrǵan saıyn solǵurlym býlaný tez júredi. (sýretin sa – muhıt betinen 449 000km kýb (86%). Qurlyq betinen – 61 000kýb km. Aýa aǵyndary olardy ilestirip basqa jaqqa aıdap alyp ketedi.
suraqtar
1. kóktem aıynda qar tegis jerde me, ıa bolmasa ormandy jerde tez erı me? Ne sebepti? (ormannyń sýretin keltir, suraqty jazyp jaýabyn sýret arqyly n/e jaz)
2. Ne sebepti ózender udaıy aǵyp jatady? Nege ol taýsylyp qalmaıdy? ózenderdi tolyqtyryp otyratyn sý qaıdan keledi? (ózenniń sýreti sal nemese japsyr)
3 Teńizge jan - jaǵynan kóptegen ózender kelip quıady. Ne sebepti teńiz sýy kóterilip, qurlyqty sý basyp ketpeıdi? (teńiz ne kóldiń sýreti)
II. Aýadaǵy sýlardy besinshi muhıt deıdi.
joǵaryda bý sýyq aýamen kezdesip birinshi usaq tamshyǵa aınalady 0, 01mm, keıin qosylyp bultqa aınalady (kondensasıa).
III Jaǵalaýǵa jáne muhıt betine 403 000km kýb, al qurlyqqa - 107 000kýb km jaýyn - shashyn túsedi. Qandaı jaǵdaıda sý bir kúıden ekinshi kúıge aýysady? (Temperatýǵa baılanysty) Temperatýra 0gradýstan tómen bolsa qar jaýady. (qardyń sýreti)
jerge sińedi, ózender, jer asty sýy arqyly qaıta sýǵa qosylady.
Mańyzy
Bul turaqty sýdyń qozǵalysyn sý aınalym dep ataımyz
Sý aınalymy aýa massalarynyń qatysýymen júretindikten, muhıt pen materık arasyndaǵy ylǵal men jylý almasýy da júzege asady. Aınalym nátıjesinde muhıt sýlary 3myń jyl ishinde jańaryp, al atmosferadaǵy sý býy 10 kúnde tolyq aýysady. Sý – eritkish, ártúrli tabıǵı prosesterdi tezdetedi. mys taý jynystarynyń úgilýin tezdetip, olardy tasymaldap, oıpań jerlerge jınaıdy.
Sý tamshysynyń saıahaty
Dúnıejúzilik sý aınalym
I. sýdyń býlanýy: jer, muhıt, ózen, kólder betinen býlaný árqashan júredi. Kún jaqsy qyzdyrǵan saıyn solǵurlym býlaný tez júredi. (sýretin sa – muhıt betinen 449 000km kýb (86%). Qurlyq betinen – 61 000kýb km. Aýa aǵyndary olardy ilestirip basqa jaqqa aıdap alyp ketedi.
suraqtar
1. kóktem aıynda qar tegis jerde me, ıa bolmasa ormandy jerde tez erı me? Ne sebepti? (ormannyń sýretin keltir, suraqty jazyp jaýabyn sýret arqyly n/e jaz)
2. Ne sebepti ózender udaıy aǵyp jatady? Nege ol taýsylyp qalmaıdy? ózenderdi tolyqtyryp otyratyn sý qaıdan keledi? (ózenniń sýreti sal nemese japsyr)
3 Teńizge jan - jaǵynan kóptegen ózender kelip quıady. Ne sebepti teńiz sýy kóterilip, qurlyqty sý basyp ketpeıdi? (teńiz ne kóldiń sýreti)
II. Aýadyǵy sýlardy besinshi muhıt deıdi.
joǵaryda bý sýyq aýamen kezdesip birinshi usaq tamshyǵa aınalady 0, 01mm, keıin qosylyp bultqa aınalady (kondensasıa).
III Jaǵalaýǵa jáne muhıt betine 403 000km kýb, al qurlyqqa - 107 000kýb km jaýyn - shashyn túsedi. Qandaı jaǵdaıda sý bir kúıden ekinshi kúıge aýysady? (Temperatýraǵa baılanysty) Temperatýra 0gradýstan tómen bolsa qar jaýady. (qardyń sýreti)
jerge sińedi, ózender, jer asty sýy arqyly qaıta sýǵa qosylady.
Mańyzy
Bul turaqty sýdyń qozǵalysyn sý aınalym dep ataımyz
Sý aınalymy aýa massalarynyń qatysýymen júretindikten, muhıt pen materık arasyndaǵy ylǵal men jylý almasýy da júzege asady. Aınalym nátıjesinde muhıt sýlary 3myń jyl ishinde jańaryp, al atmosferadaǵy sý býy 10 kúnde tolyq aýysady. Sý – eritkish, ártúrli tabıǵı prosesterdi tezdetedi. mys taý jynystarynyń úgilýin tezdetip, olardy tasymaldap, oıpań jerlerge jınaıdy.
2. joǵaryda bý sýyq aýamen kezdesip birinshi usaq tamshyǵa aınalady 0, 01mm, keıin qosylyp bultqa aınalady. Temperatýra 0gradýstan tómen bolsa qar jaýady. Jaǵalaýǵa jáne muhıt betine 403 000km kýb, al qurlyqqa - 107 000kýb km jaýyn - shashyn túsedi.
3. jerge sińedi, ózender, jer asty sýy arqyly qaıta sýǵa qosylady.
Bul turaqty sýdyń qozǵalysyn sý aınalym dep ataımyz
Sý aınalymy aýa massalarynyń qatysýymen júretindikten, muhıt pen materık arasyndaǵy ylǵal men jylý almasýy da júzege asady. Aınalym nátıjesinde muhıt sýlary 3myń jyl ishinde jańaryp, al atmosferadaǵy sý býy 10 kúnde tolyq aýysady.
Bekitý: gıdrosfera degenimiz ne?
Úıge: ne úshin tushshy sýdy qorǵaý kerek, olardyń lastaný jáne tazalaý joldaryn kórsetý, par. mazmundaý
Sabaqtyń oqytý maqsaty: tabıǵattaǵy sý túrleri, taralýy, sý aınalym jóninde túsinik qalyptastyrý
Sabaqtyń damytý maqsaty: aldyńǵy synypta alǵan bilim negizinde qarapaıym dúnıetanymdyq túsinikterdi eske túsirip tiri organızmder úshin sýdyń mańyzyn aıqyndaý.
Sabaqtyń oqý jabdyǵy: 5 s. Atlasy
ótkendi qaıtalaý
1. Qandaı topyraq túrleri qunarly bolyp keledi?
2. paıdalaný salasyna qaraı paıdaly qazbalardy qandaı toptarǵa bólemiz?
3. Taý jynysynan topyraqtyń qandaı aıyrmashylyǵy bar?
4. Janartaýlardyń atqylaýy neni bildiredi?
Jańa taqyryp:
Sý tamshysynyń saıahaty
Dúnıejúzilik sý aınalym
I. sýdyń býlanýy: jer, muhıt, ózen, kólder betinen býlaný árqashan júredi. Kún jaqsy qyzdyrǵan saıyn solǵurlym býlaný tez júredi. (sýretin sa – muhıt betinen 449 000km kýb (86%). Qurlyq betinen – 61 000kýb km. Aýa aǵyndary olardy ilestirip basqa jaqqa aıdap alyp ketedi.
suraqtar
1. kóktem aıynda qar tegis jerde me, ıa bolmasa ormandy jerde tez erı me? Ne sebepti? (ormannyń sýretin keltir, suraqty jazyp jaýabyn sýret arqyly n/e jaz)
2. Ne sebepti ózender udaıy aǵyp jatady? Nege ol taýsylyp qalmaıdy? ózenderdi tolyqtyryp otyratyn sý qaıdan keledi? (ózenniń sýreti sal nemese japsyr)
3 Teńizge jan - jaǵynan kóptegen ózender kelip quıady. Ne sebepti teńiz sýy kóterilip, qurlyqty sý basyp ketpeıdi? (teńiz ne kóldiń sýreti)
II. Aýadaǵy sýlardy besinshi muhıt deıdi.
joǵaryda bý sýyq aýamen kezdesip birinshi usaq tamshyǵa aınalady 0, 01mm, keıin qosylyp bultqa aınalady (kondensasıa).
III Jaǵalaýǵa jáne muhıt betine 403 000km kýb, al qurlyqqa - 107 000kýb km jaýyn - shashyn túsedi. Qandaı jaǵdaıda sý bir kúıden ekinshi kúıge aýysady? (Temperatýǵa baılanysty) Temperatýra 0gradýstan tómen bolsa qar jaýady. (qardyń sýreti)
jerge sińedi, ózender, jer asty sýy arqyly qaıta sýǵa qosylady.
Mańyzy
Bul turaqty sýdyń qozǵalysyn sý aınalym dep ataımyz
Sý aınalymy aýa massalarynyń qatysýymen júretindikten, muhıt pen materık arasyndaǵy ylǵal men jylý almasýy da júzege asady. Aınalym nátıjesinde muhıt sýlary 3myń jyl ishinde jańaryp, al atmosferadaǵy sý býy 10 kúnde tolyq aýysady. Sý – eritkish, ártúrli tabıǵı prosesterdi tezdetedi. mys taý jynystarynyń úgilýin tezdetip, olardy tasymaldap, oıpań jerlerge jınaıdy.
Sý tamshysynyń saıahaty
Dúnıejúzilik sý aınalym
I. sýdyń býlanýy: jer, muhıt, ózen, kólder betinen býlaný árqashan júredi. Kún jaqsy qyzdyrǵan saıyn solǵurlym býlaný tez júredi. (sýretin sa – muhıt betinen 449 000km kýb (86%). Qurlyq betinen – 61 000kýb km. Aýa aǵyndary olardy ilestirip basqa jaqqa aıdap alyp ketedi.
suraqtar
1. kóktem aıynda qar tegis jerde me, ıa bolmasa ormandy jerde tez erı me? Ne sebepti? (ormannyń sýretin keltir, suraqty jazyp jaýabyn sýret arqyly n/e jaz)
2. Ne sebepti ózender udaıy aǵyp jatady? Nege ol taýsylyp qalmaıdy? ózenderdi tolyqtyryp otyratyn sý qaıdan keledi? (ózenniń sýreti sal nemese japsyr)
3 Teńizge jan - jaǵynan kóptegen ózender kelip quıady. Ne sebepti teńiz sýy kóterilip, qurlyqty sý basyp ketpeıdi? (teńiz ne kóldiń sýreti)
II. Aýadyǵy sýlardy besinshi muhıt deıdi.
joǵaryda bý sýyq aýamen kezdesip birinshi usaq tamshyǵa aınalady 0, 01mm, keıin qosylyp bultqa aınalady (kondensasıa).
III Jaǵalaýǵa jáne muhıt betine 403 000km kýb, al qurlyqqa - 107 000kýb km jaýyn - shashyn túsedi. Qandaı jaǵdaıda sý bir kúıden ekinshi kúıge aýysady? (Temperatýraǵa baılanysty) Temperatýra 0gradýstan tómen bolsa qar jaýady. (qardyń sýreti)
jerge sińedi, ózender, jer asty sýy arqyly qaıta sýǵa qosylady.
Mańyzy
Bul turaqty sýdyń qozǵalysyn sý aınalym dep ataımyz
Sý aınalymy aýa massalarynyń qatysýymen júretindikten, muhıt pen materık arasyndaǵy ylǵal men jylý almasýy da júzege asady. Aınalym nátıjesinde muhıt sýlary 3myń jyl ishinde jańaryp, al atmosferadaǵy sý býy 10 kúnde tolyq aýysady. Sý – eritkish, ártúrli tabıǵı prosesterdi tezdetedi. mys taý jynystarynyń úgilýin tezdetip, olardy tasymaldap, oıpań jerlerge jınaıdy.
2. joǵaryda bý sýyq aýamen kezdesip birinshi usaq tamshyǵa aınalady 0, 01mm, keıin qosylyp bultqa aınalady. Temperatýra 0gradýstan tómen bolsa qar jaýady. Jaǵalaýǵa jáne muhıt betine 403 000km kýb, al qurlyqqa - 107 000kýb km jaýyn - shashyn túsedi.
3. jerge sińedi, ózender, jer asty sýy arqyly qaıta sýǵa qosylady.
Bul turaqty sýdyń qozǵalysyn sý aınalym dep ataımyz
Sý aınalymy aýa massalarynyń qatysýymen júretindikten, muhıt pen materık arasyndaǵy ylǵal men jylý almasýy da júzege asady. Aınalym nátıjesinde muhıt sýlary 3myń jyl ishinde jańaryp, al atmosferadaǵy sý býy 10 kúnde tolyq aýysady.
Bekitý: gıdrosfera degenimiz ne?
Úıge: ne úshin tushshy sýdy qorǵaý kerek, olardyń lastaný jáne tazalaý joldaryn kórsetý, par. mazmundaý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: «Suraý esimdiginiń túrlenýi» (prezentasıasymen)
