Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 apta buryn)
İshki jáne syrtqy faktorlar
Uzaq merzimdi jospar
5 - bólim. Zattar tasymaly
Mektep:
Kúni:Muǵalimniń esimi:
Synyp: 9Qatysqandar sany:Qatyspaǵandar sany:
Sabaqtyń taqyryby:§14. Syrtqy jáne ishki faktorlardyń transpırasıaǵa áseri
№4 zerthanalyq jumys. «Transpırasıa úderisi kezindegi syrtqy faktorlardy: sý býynyń temperatýrasy, ylǵaldylyǵy jáne qysymy, transpırasıa úderisine aýa qozǵalysynyń áseri»
№5 zerthanalyq jumys. «İshki faktorlardy zertteý: transpırasıa úderisine áseri býlanatyn bet aýdany jáne osy bettiń ósimdik kólemine
(sirqabyq, leptesik) qatynasy»
Sabaqqa negizdelgen oqý maqsaty
(maqsattary)
1. ósimdikterdegi transpırasıa úderisiniń mánin túsindirý
2. ishki jáne syrtqy faktorlardyń transpırasıaǵa áserin zertteý

Barlyq oqýshylar:
·Mátindi oqyp, mazmunyn túsinedi, mátindegi negizgi oıdy bólip alady. Transpırasıa uǵymyna anyqtama beredi.
Oqýshylardyń basym bóligi:
  • Transpırasıaǵa áser etetin syrtqy, ishki faktorlardy taldaıdy.
  • №4 zerthanalyq jumys arqyly transpırasıa úderisine áser etetin syrtqy faktorlardy zertteıdi: sý býynyń temperatýrasy, ylǵaldylyǵy jáne qysymy, transpırasıa úderisine aýa qozǵalysynyń áserin zerdeleıdi.
  • №5 zerthanalyq jumys arqyly transpırasıa úderisine áser etetin ishki faktorlardy zertteıdi: transpırasıa úderisine áseri býlanatyn bet aýdany jáne osy bettiń ósimdik kólemine (sirqabyq, leptesik) qatynasyn anyqtaıdy.
Zertteýlerdiń qorytyndysyn shyǵarady.
Keıbir oqýshylar:
Transpırasıa qyzmetiniń ósimdik ómirindegi mańyzyna baǵa beredi
Sabaqtyń qundylyǵy«Máńgilik El» – zaıyrly qoǵam jáne joǵary rýhanıat
Baǵalaý krıterııleri
  • Mátindegi termınderdiń mánin ashady
  • Transpırasıa uǵymynyń mánin ashady, anyqtamasyn aıtady
  • Transpırasıaǵa áser etetin faktorlardy taldaıdy
  • №4 zerthanalyq jumys arqyly transpırasıaǵa áser etetin syrtqy faktorlardy: sý býynyń temperatýrasy, ylǵaldylyǵy jáne qysymy, transpırasıa úderisine aýa qozǵalysynyń áserlerin anyqtaıdy
  • Baqylaý nátıjesin qorytyndylaıdy, keste toltyrady
  • №5 zerthanalyq jumys arqyly transpırasıaǵa áser etetin ishki faktorlardy: býlanatyn bet aýdany jáne osy bettiń ósimdik kólemine (sirqabyq, leptesik) qatynasyn zertteıdi
  • baqylaýdyń qorytyndysyn shyǵarady
  • Transpırasıaǵa áser etetin syrtqy jáne ishki faktorlar ózara qalaı baılanysatynyn naqtylaıdy
  • Ósimdiktiń ómirindegi transpırasıanyń mańyzyna baǵa beredi
AKT daǵdylarySandyq bilim resýrstaryn izdeý, qoldaný
https://bilimland. kz/ru
Tildik maqsat·Tapsyrmany oryndaý barysynda oqýshylardyń nazaryn ǵylymılyqqa aýdarý
(mysaly, pán boıynsha oqý maqsattaryna jetý úshin qajetti termınologıa men tirkesteri bar leksıka)






 

Negizgi sózder men tirkester:
Transpırasıa, ksılema, leptesik
Synyptaǵy dıalog/jazylym úshin paıdaly tildik birlikter:
Talqylaýǵa arnalǵan tarmaqtar:
Ósimdik ylǵalyn qaı kezde kóp joǵaltatynyn taldańdar: shamaly jel bar qurǵaq aýa
raıynda ma, álde kúshti jel turyp, jańbyr jaýǵan kezde me?
Siz nelikten... ekenin aıta alasyz ba?
Nelikten qurǵaq jerde ósetin kóptegen ósimdikterdiń japyraqtary edáýir ashyq,
aqshyl tústi bolady?
Jazylym boıynsha usynystar:
Termınderdiń aýdarmasyn dápterge túsirý.
Transpırasıa – transpiration Ksılema – xylem
Leptesik – stomata
Aldyńǵy oqýVENN dıagramsy
Enjar tasymal men belsendi tasymaldy salystyrý
Jospar

Josparlanǵan
ýaqyt
Josparlanǵan jattyǵýlar (tómende josparlanǵan jattyǵýlarmen
qatar, eskertpelerdi jazyńyz)
Resýrstar
BastalýyUıymdastyrý. Psıhologıalyq ahýal.
Yntymaqtastyq atmosferasyn týdyrý:
«Jaqsy tilek – jarym yrys» Tilekter shashýy.
-   top músheleriniń basqa top múshelerine tilekteri;,
-   qarama-qarsy otyrǵan oqýshyǵa;
-   ózine;
-   muǵalimge.
Toptarǵa bólý. «Túrli túster»
Oqýshylarǵa túrli tústerden turatyn kartochkalar taratý arqyly
«Tulparlar», «Dúldúlder» toptaryna bólinedi. Top erejesi eske túsiriledi.
Ortasyİ. Oqýlyqpen jumys. Mátindi oqı otyryp, tómendegi suraqtarǵa jaýap izdeıdi.
«Jińishke jáne jýan suraqtar kestesi» strategıasy
Oqýlyq

Jińishke suraqtarJýan suraqtar
Transpırasıa degenimiz ne?Tarnspırasıaǵa ósimdiktiń qaı
múshesi qatysady, nelikten?
Transpırasıaǵa áser etetinOsy faktorlardyń ishinde



ishki faktorlar qandaı?qatty áser etedi degen bir faktordy ataı alasyń ba, nege
osyndaı tujyrym jasadyń?


Transpırasıaǵa áser etetin syrtqy faktorlar qandaı?Osy faktordyń ishinen negizgi faktordy ataı alasyń ba?
Nege?
Leptesik degenimiz ne?Leptesikterdiń sany men
bettik kólemi býlanýǵa qalaı áser etedi, mysalmen dálelde.
Transpırasıa qaıda júredi?Ylǵal jerde, qurǵaq jerde ósetin ósimdikterdi qalaı
ajyrata alasyń?
Deskrıptorlar:
-   Mátindi tolyq meńgerip, toptyq jumys tapsyrmasyn tolyq oryndaıdy.
-   Transpırasıa uǵymynyń mánin ashady.
-   Transpırasıaǵa áser etetin syrtqy jáne ishki faktorlardy taldaıdy.
-   Suraqtarǵa naqty, durys jaýap beredi.
İİ. Jeke jumys.
№4 zerthanalyq jumys. «Transpırasıa úderisi kezindegi syrtqy faktorlardy (temperatýra, ylǵaldylyq pen sý býynyń qysymy, aýa qozǵalysyn) zertteý»
№5 zerthanalyq jumys. «İshki faktorlardy zertteý: býlandyratyn bettiń aýany jáne bul bettik aýdannyń ósimdik kólemine qatynasynyń (sirqabyq pen leptesikter) transpırasıa úderisine áseri».
Jumys nusqaýy.
  1. Turǵyǵa qutyny japyraqty ishine aldyn ala tútikshe tárizdi orap, salýǵa bolatyndaı etip ornalastyryńdar.
  2. Qutynyń ishine árbir ósimdiktiń 1 japyraǵyn zaqymdamaı salyńdar.
  3. Qutynyń aýzy men qalemshe arasyndaǵy keńistikti maqta tyǵynmen jaýyp, ermeksazben jelimdeńder nemese árbir ósimdiktiń japyraq taqtasynyń astyńǵy qabatyna mys súlfatyn sebińder.
  4. Ósimdikti ártúrli jaǵdaıǵa: qyzdyrǵysh pen jeldetkish astyna, sý toltyrylǵan akvarıýmǵa salyńdar. Biraq zertteletin japyraqty sý betinde; salqyndatylǵan aýasy bar kameraǵa jáne bir baqylaý ósimdigin kádimgi jaǵdaıda qaldyryńdar.
  5. Baqylap, qorytyndysyn jazyńdar.
  6. 6 shyny sılındrge sý quıyńdar.
  7. Shyny sılındrdegi sýǵa qalemsheni qumyraǵa gúl salǵandaı ornalastyryńdar. 6 sılındrdegi sý mólsheri birdeı bolý kerek.
  8. Shyny sılındrdiń betindegi sýǵa maı quıamyz.
  9. Qalemsheleri bar sılındrlerdi ártúrli jaǵdaıǵa: qyzdyrǵysh, jeldetkish astyna; pýlverızator arqyly ylǵaldylyǵyn arttyryp, býlanbaý úshin qaqpaqpen jaýyp, akvarıýmǵa; salqyndatylǵan aýasy bar kameraǵa; bir baqylaý ósimdigin kádimgi jaǵdaıda qoıyńdar.
  10. Baqylaý nátıjesin kesteni dápterge syzyp alyp toltyryńdar.
  11. Toltyrylatyn keste úlgisi.

JaǵdaılarBaqylaýQyzdyr- ǵysh
astynda
Jeldetkish astyndaSýyq kameradaAkvarıýmda
Ne baqylaı-
myz?




























Deskrıptorlar:
-   Zerthanalyq jumystardy nusqaýlyqpen oryndaıdy.
-   Zerthanalyq jumystyń qorytyndysyn shyǵarady.
-Dápterge keste toltyrady.
Aıaqtalý«Shynjyr» strategıasy.
Mátinnen túıgen oılaryn sózben jetkizedi. Ár top oqýshysy bir–bir sóılemnen aıtyp, qoldaryn ustap shynjyr qurady. Shynjyrdyń úzilgen jerin top músheleri jalǵaıdy.
Deskrıptorlar:
-Mátindegi negizgi oıdy túıindeıdi.
-Zerthanalyq jumystyń qorytyndy tujyrymdamasy aıtylady.

Qosymsha aqparat
Ósimdiktegi sýdyń býlanýy eki jolmen:
  1. Tynys sańylaýy (tynys sańylaýlyq transpırasıa).
  2. Kýtıkýla (kýtıkýlalyq transpırasıa) arqyly júzege asady.
Tynys     sańylaýlyq  transpırasıa  ashyq     jaǵdaıda  sý  býlanýymen     qatar,   kómirqyshqyl   gazy sińirilip, fotosıntez prosesi de tıimdi júredi. Ottektiń bólinýine qolaıly jaǵdaı týady. Bul kezde kýtıkýlalyq transpırasıanyń úles salmaǵy tómen bolady da, kerisinshe, tynys sańylaýlary jabyq jaǵdaıda onyń shamasy arta túsedi. Mundaı jaǵdaı transpırasıa men fotosıntez prosesiniń arasynda baılanys bar ekenin kórsetedi. Transpırasıa barysynda ósimdikte múshearalyq baılanys qamtamasyz etiledi, zattardyń tasymaly júzege asyp, jalpy organızmdegi temperatýra belgili deńgeıde retteledi. Transpırasıa qarqyny táýlik mezgiline baılanysty ózgerip otyrady. Kóptegen ósimdikterde transpırasıa qarqyny túske deıin artyp, shańqaı tús kezinde tómendeıdi de, keshke qaraı qaıtadan joǵarylaıdy. Bul ósimdikterdiń sýdy tıimdi paıdalanýy jáne qurǵaqshylyqqa tótep berý, ıaǵnı qolaısyz ortaǵa beıimdelýi bolyp tabylady.
Transpırasıa prosesin sıpattaıtyn jáne onyń tirshiliktegi fızıologıalyq mańyzyn anyqtaıtyn kórsetkishterge:
  • Transpırasıa qarqyndylyǵy.
  • Transpırasıa ónimdiligi.
  • Transpırasıalyq koefısıent jatady.
Saralaý – Siz qosymsha kómek kórsetýdi qalaı josparlaısyz? Siz qabileti joǵary oqýshylarǵa tapsyrmany kúrdelendirýdi qalaı josparlaısyz?Qosymsha kómek kerek oqýshylar úshin: Tómende berilgen sýretti túsindirip berińder.
Qabileti joǵary oqýshy: Transpırasıa qyzmetiniń ósimdik úshin mańyzyna baǵa berińder:
Transpırasıa – Transpırasıa – Transpırasıa – Mysaly:
Transpırasıa – ósimdikti qyzyp ketýden saqtaıdy.
Pánaralyq baılanys Qaýipsizdik jáne eńbekti qorǵaý erejeleri
AKT-men baılanys Qundylyqtardaǵy baılanys













Refleksıa
Sabaq / oqý maqsattary shynaıy ma?
Búgin oqýshylar ne bildi?
Synyptaǵy ahýal qandaı boldy?
Men josparlaǵan saralaý sharalary tıimdi boldy ma? Men berilgen ýaqyt ishinde úlgerdim be? Men óz josparyma qandaı túzetýler engizdim jáne
nelikten?


Qorytyndy baǵamdaý
Qandaı eki nárse tabysty boldy (oqytýdy da, oqýdy da eskerińiz)?
  1. Sabaqta ártúrli oqytý strategıalary, túrli ádisterdi aralastyryp qoldaný
  2. Jeke, juptyq, toptyq jumystar
Qandaı eki nárse sabaqty jaqsarta aldy (oqytýdy da, oqýdy da eskerińiz)?
  1. Oqýshylardyń sabaq barysyndaǵy jumystaryna taldaý jasaý, tapsyrmalardyń oryndalýyn jaqsartý úshin ne isteý kerektigine mán berý
  2. Oqýshylar oryndaı almaǵan tapsyrmalardy qaıta qarap, ózgeris engizý
Sabaq barysynda synyp nemese jekelegen oqýshylar týraly meniń kelesi sabaǵymdy jetildirýge kómektesetin ne bildim?
Jekelegen oqýshylardyń sabaqty qabyldaý erekshelikterin, árqaısysynyń beıimdiligine qaraı tapsyrma daıyndaý qajettigin jáne tapsyrmalardy jas erekshelikterine qaraı jasaqtaý

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama