InfoHub Logo

Búgin Qazaqstanda jáne álemniń birqatar elinde Bilim kúni atalyp ótedi. Koronavırýs ınfeksıasyna baılanysty bıylǵy oqý jylyna kóp ózgeris engizildi.

1 qyrkúıek – Bilim kúni

Búgin mektepterde jańa oqý jylynyń bastalýyna arnalǵan onlaın jıyn ótedi. Balalar mektepke kelmeıdi, onlaın lıneıkaǵa qoljetimdi qurylǵylar men baılanys quraldary arqyly qatysady.

QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń habarlaýynsha, bıyl 3,3 mln oqýshy mektepke barady. Onyń ishinde 380 myń bala – birinshi synypqa qabyldanady.

Bul rette oqýshylardyń 80 paıyzy nemese 2,6 mln bala qashyqtan bilim alady. Bastaýysh synyp oqýshylarynyń 15 paıyzy nemese 530 myń balanyń ata-analary kezekshi synypta oqytýǵa ótinish bergen. Qalǵan 5 paıyz balalar shaǵyn jınaqty dástúrli formatta oqıtyn bolady. Olardyń sany - 202 myń bala.

Qashyqtan oqytý qalaı uıymdastyrylady

Balalardyqashyqtan oqytý boıynsha eki negizgi baǵyt bar. Birinshi baǵyt - ınternet arqyly oqytý. Internet arqyly oqytý 8 ınternet platformada júrgiziledi. Osy platformalardyń yńǵaılylyǵy men berip otyrǵan múmkindigine baılanysty mektepter, qalalyq, aýdandyq bilim bólimderi sheshim qabyldap, kelisimshartqa qol qoıady jáne sol platformamen jumys isteıdi. Qashyqtan bilim alatyn balalar úshin sabaq uzaqtyǵy - 30 mınýttan aspaıdy.

Qazaqstandaǵy jetekshi uıaly baılanys operatorlary «Bilim» tarıfin ázirledi. Onyń quny - 990 teńge. Bul tarıften Kundelik.kz resýrsyna megabaıt jumsalmaıdy. Atalǵan tarıftik jospar barysynda oqýshylar men ustazdar bir-birimen tegin sóılese alady. Munan bólek, otandyq bilim resýrstaryn tegin qoldanýǵa bolady. Jańa oqý jylynda jelidegi 600 bilim berý platformasyn tegin paıdalanýǵa bolady. Iaǵnı, osy 600 saıttyń kez kelgenin ashsańyz, SIM kartańyzdaǵy tarıftik josparyńyz jumsalmaıdy. Ótken oqý jylynyń tórtinshi toqsanynda operatorlar 380 ınternet-resýrsty tegin paıdalanýǵa bergen edi.

Ekinshi baǵytta balalar telearnalar arqyly sabaq oqıdy. «El arna» jáne «Balapan» telearnalary telesabaqtarǵa táýligine 9 saǵatqa deıin efır bólip otyr. 1 qyrkúıekten bastap, dúısenbi-juma 09:00-18:00 aralyǵynda 1-11 synyptardyń oqý pánderi boıynsha beınesabaqtar qazaq tilinde «Balapan» telearnasynan kórsetiledi. «Balapan» telearnasy «Otau TV» spýtnıktik operatory, «Alma TV» kabeldik operatory, ID TV sıfrlyq teledıdar qyzmeti arqyly qoljetimdi

Sonymen qatar arna balapan.tv resmı saıty men qazaqstan.tv mobıldi qosymshasy arqyly, «Balapan»-nyń YouTube-tegi resmı kanalynan da onlaın kórsetiledi. «Android» jáne «iOS» platformalaryna laıyqtalǵan mobıldi qosymshany «App Store»,«Play Market» servısteri arqyly tegin júkteý múmkindigi qarastyrylǵan.

Kezekshi synyptar qalaı oqıdy

Kúrdeli jaǵdaıǵa qaramastan, bastaýysh synyptar ata-anasynyń qalaýymen kezekshi synyptarda oqı alady. 1-4 synyptarda bilim alýshylardyń 60% jýyǵy dástúrli rejımde bilim alady. Bıyl ata-analar balany mektep formasynda nemese basqa da yńǵaıly kıimmen jiberý týraly sheshimdi ózi qabyldaıdy.

Kezekshi synyptarda jumys isteýge jiberý úshin tıisti talap bar. Mundaı formattaǵy jumys prosesine júkti muǵalimder, sozylmaly aýrýlary bar jasy 65-ten asqan ustazdar jiberilmeıdi. Iaǵnı, mundaı pedagogtar kezekshi synypta jumys isteı almaıdy. Buǵan qosa, pedagogtar óz qalaýy boıynsha offlaın nemese onlaın rejımde jumys isteı alady.

Kezekshi synypta dástúrli formatta bilim berý barysyna birneshe qatań talap qoıylady. Birinshiden úzilis ártúrli ýaqytta bolady. Sabaqtyń bastalýy da ártúrli ýaqytta júrgiziledi. Ekinshiden, qyrkúıekte sabaq uzaqtyǵy 40 mınýtpen shekteledi. Kezekshi synyptarda sanıtarlyq talaptar qatań saqtalýy tıis. Balalar bir kabınette ǵana oqıdy. Ádettegideı bir kabınetten ekinshi kabınetke kóshýge bolmaıdy. Kún saıyn termometrıa júrgiziledi. Jýý, jeldetý rejımi boıynsha tıisti talaptar qoldanylady. Shaǵyn jınaqtalǵan mektepterde dástúrli bilim berý barysyna da osy talaptar qoıylyp otyr. Buǵan qosa, bir synypta 25-30 bala bolatyn bolsa, onda olardy 15 baladan aspaıtyn topqa bólý uıǵaryldy.

Aıtalyq, synypta 30 oqýshy bar. Búgingi jaǵdaıda kezekshi synypta oqytý barysynda olar atalǵan synypty 15 baladan eki shaǵyn topqa bólýge mindetti. Soǵan oraı pedagogke júkteme de artady. Degenmen, pedagog qosymsha jumysy úshin qosymsha aqy da alady. Iaǵnı, eger qazirgi ýaqytta onda 28 saǵat bolsa, pedagog barlyq 28 saǵat úshin jalaqy alady.

Sondaı-aq, kezekshi synypta oqıtyn balalar maskany ózderi alyp kelýi qajet. Al bilim uıymdary búdjet qarajaty esebinen pedagogterdi qorǵanys quraldarymen qamtamasyz etedi.

Arnaıy mektep-ınternattar qalaı jumys isteıdi

Resmı statısıka boıynsha elimizde 161 156 bala arnaıy bilimdi qajet etedi. Bul sanatqa kózi nashar kóretin jáne zaǵıp balalar (elimiz boıynsha 8 318 bala), qulaǵy nashar estıtin 5 911 bala, tirek-qımyl apparaty buzylǵan 18 841 bala, sóıleý qabileti buzylǵan 47 022 bala, psıhıkalyq damýy tejelgen 50 826 bala, aýtızmmen aýyratyn 5 193 bala jáne aqyl-oı kemistigi bar 25 045 bala kiredi.

Respýblıka boıynsha 420 arnaıy bilim berý uıymy bar. Onyń ishinde 195 psıhologıalyq-pedagogıkalyq túzetý kabıneti, 98 arnaıy mektep, 14 ońaltý ortalyǵy jáne 38 arnaıy mektepke deıingi uıym, 75 psıhologıalyq-medısınalyq-pedagogıkalyq konsýltasıa (PMPK) jumys isteıdi.

Jańa 2020-2021 oqý jylynda arnaıy bilim berý uıymdaryna qashyqtan, shtattyq jáne jabyq rejımde jumys isteý usynylyp otyr. Elde qatań karantın rejımi ornasa, arnaıy bilim berý uıymdarynda qashyqtan oqytý formaty usynylady. Arnaıy balabaqshalar jumysyn óńirdegi bas sanıtarlyq dáriger sheshimimen jalpy tıptegi balabaqshalar sekildi kezekshi toptardy uıymdastyrý arqyly jalǵastyrýǵa bolady. Psıhologıalyq-medısınalyq-pedagogıkalyq konsýltasıalar, psıhologıalyq-pedagogıkalyq túzetý kabınetteri jáne ońaltý ortalyqtary shtattyq rejımde qashyqtyq tehnologıalardy qoldaný arqyly jumys isteıdi. Al jabyq rejım óńirdegi bas sanıtarlyq dáriger sheshimimen arnaıy mektep-ınternattarǵa engiziledi. Jabyq rejım aqyl-oı kemistigi bar balalardy oqytýǵa usynylady, óıtkeni olar qashyqtan jiberilgen materıaldy qabyldaı almaıdy. Arnaıy bilim uıymdary oqytý formatyn ata-analarmen kelise otyryp, ózderi tańdaıdy.

Bakalavr stýdentteri qalaı oqıdy

Bakalavrdyń 1 kýrs stýlentteri úshin kúzgi semestr qashyqtan uıymdastyrylady jáne 1 qyrkúıekte bastalady. Bul kúni barlyq sharalar onlaın rejımde ótedi. 1 kýrs stýdentterine JOO saıasatymen jáne qashyqtan oqytý formatymen tanysý úshin 24 tamyzdan bastap onlaın rejımde aptalyq ótedi. Shalǵaı jáne ınterneti joq óńirlerden kelgen jáne oqý quraly (noýtbýk jáne t.b.) joq bilim alýshylar korpýsqa barmaı-aq onlaın oqytýdy qamtamasyz etetin kompúterlik tehnıkasy bar jataqhanalarda turýǵa bolady.

Al 2-4 kýrs stýdentterine oqý 1 qyrkúıekte bastalady. 20 tamyzdan bastap JOO-lar óz stýdentterimen onlaın kezdesýler ótkizedi. Pedagogıkalyq, gýmanıtarlyq, áleýmettik jáne IT-baǵyttar boıynsha oqýdy tolyq qashyqtyqtan oqytý formatyna kóshirý usynylady. Al jaratylystaný ǵylymdary, tehnıkalyq, aýyl sharýashylyǵy, densaýlyq saqtaý jáne óner baǵyttary boıynsha aralas oqytý formaty kózdelgen. Dárister men semınarlar onlaın formatta, zerthanalyq, praktıkalyq jáne stýdıalyq sabaqtar – kampýs aýmaǵynda ótedi, biraq qazan aıynan keıin bastalady. Oflaın rejımde ótetin pánder týraly aqparat alý úshin stýdentter joǵary oqý oryndaryna júginýi kerek. Shalǵaı jáne ınterneti joq óńirlerden kelgen jáne oqý quraly (noýtbýk jáne t.b.) joq stýdentter korpýsqa barmaı-aq onlaın oqytýdy qamtamasyz etetin kompúterlik tehnıkasy bar jataqhanalarda tura alady.

Magıstranttar men doktoranttar qalaı oqıdy

Magıstranttardy 14 qyrkúıekte qashyqtan oqytý bastalady. 31 tamyzda keshendi testileý aıaqtalady. 5 qyrkúıekke deıin grantqa ótinishter qabyldanady. 7 qyrkúıekte granttar taǵaıyndaý boıynsha konkýrs nátıjelerin jarıalaý josparlanǵan. 8 qyrkúıekten bastap ákimdikter granttaryn taǵaıyndaý boıynsha konkýrsqa qujat qabyldaý bastalady. 11 qyrkúıekte JOO-ǵa qabyldaý úshin ótinish berý aıaqtalady. 2 kýrs magıstranttary úshin zertteý jumysy qashyqtan uıymdastyrylady. Bul rette qajet bolǵan jaǵdaıda magıstranttardyń ótinishimen ǵylymı-zertteý jumysyn zerthanalarda júrgizýge bolady. Zerthanalyq jáne praktıkalyq sabaqtar jeke keste boıynsha áleýmettik qashyqtyq pen kúsheıtilgen sanıtarlyq sharalardy saqtaı otyryp júrgiziledi. Bul kesteni naqtylaý úshin magıstranttar óz JOO-laryna júginýi qajet.

Doktoranttardy qashyqtan oqytý 1 qyrkúıekte bastalady. 1 kýrs doktoranttary úshin oqytý qashyqtan júrgiziledi. Al 2-3 kýrs doktoranttary úshin zertteý jumysy qashyqtan uıymdastyrylady. Bul rette, qajet bolǵan jaǵdaıda ǵylymı-zertteý jumysy doktoranttardyń ótinishimen zerthanalarda uıymdastyrylady. Zerthanalyq jáne praktıkalyq sabaqtar jeke keste boıynsha áleýmettik qashyqtyq pen kúsheıtilgen sanıtarlyq sharalardy saqtaı otyryp júrgiziledi. Osy kesteni naqtylaý úshin doktoranttar óz JOO-laryna júginýi qajet.

Internatýra men rezıdentýradaǵy oqý kúndizgi jáne qashyqtan oqytý formatynda júrgiziledi.

---