Jastaı bergen tárbıe jas qaıyńdy ıgendeı
Oral qalasy,
M. B. Yqsanov atyndaǵy № 36 orta jalpy bilim beretin mektep
Baıandamashy: G. Sh. Ilásova
Baıandama ýaqyty: 3 - 5 mınýt
Taqyryby: «Jastaı bergen tárbıe – jas qaıyńdy ıgendeı»
Kirispe.
Jas urpaqtyń tárbıesine qoıylatyn jańa zaman talaby adamgershilik qundylyqtardy qasterleıtin, óz Otanyn súıip jáne qurmetteıtin, kez – kelgen jaǵdaıda ózara qarym – qatynas jasaı alatyn, ózin - ózi jetildirý arqyly ómirlik maqsattaryna jete alatyn, jeke qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin qoǵam talaptarymen úılestire biletin áleýmettengen tulǵany qalyptastyrý úshin ońtaıly tárbıe úrdisin uıymdastyrýǵa, sonyń negizinde jeke tulǵanyń damýy men qalyptasýyna basa nazar aýdarý bolyp tabylady.
Bilim berý júıesindegi tárbıe búgingi kúnniń ózekti máselesine aınalýda. Qazir elimiz órkenıetti elderdiń qataryna ený kezeńinde tursa da, qoǵam músheleriniń rýhanı toqyraýyna, qoǵamdyq sananyń tómendeýine jol berilip otyr. Ábý Nasyr Ál – Farabı: «Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe berý kerek, tárbıesiz berilgen bilim, adamzattyń qas jaýy» - degen eken. Osy qaǵıda búginde shyndyqqa aınalýda, óıtkeni, jaǵymsyz qubylystardyń kóbeıýi jastardyń áleýmettik máselesiniń ósýine ákelip otyr. Búginde mektepterde oqý – tárbıe júıesi nátıjege baǵyttalǵan bilim men tárbıe berýde túrli ınovasıalyq ádis – tásilder men tehnologıalar synaqtalyp iske asyrylýda. Óıtkeni búgingi kishkentaı bóbekter - erteńgi elimizdiń bolashaǵy. Jas shybyqtaı maıysqan búldirshinderdiń adamgershilik, azamattyq - patrıottyq, t. b. moraldyq qasıetteri mektepten bastaý alady, izgilik dánderi olardyń boıynda mektep kezeńinde egiledi. Mektep - tárbıeli otbasynyń úlkeıgen modeli.
Mektepte balamen tyǵyz baılanysta jumys jasaıtyn synyp jetekshisi. Synyp jetekshisiniń jumysyndaǵy baılanys aıasy óte keń bolýy kerek. Synyp jetekshisi uıymdastyrý qabileti sheber, bala janyn túsinetin meıirimdi, ıman júzdi, adamgershiligi mol, jańashyl, izdenimpaz, tereń oıly, jan – jaqty bilimdi, boıyndaǵy bar qasıetti bala júregine daryta biletin ulaǵatty ustaz. «Synyp jetekshisiniń oqýshynyń ómirinde alatyn orny qandaı?» degen taqyrypta kóp synyptarǵa saýalnama júrgizgen kezde kópshiligi synyp jetekshisi – oqýshynyń ekinshi anasy dep jaýap bergen eken. Olaı bolsa synyp jetekshisiniń birden bir mindeti óz synybyndaǵy oqýshylardy on saýsaǵyndaı jaqsy bilip, únemi baılanysta bolý. Synyp jetekshisi bala minezin árqashan baıqap, onyń boıyndaǵy psıhologıalyq erekshelikterin zerttep bilip otyrýy shart. Bala minezindegi jaǵymdy jáne jaǵymsyz qylyqtardy baıqap, baǵyttap otyrǵany abzal.
Synyp jetekshisi retinde oqýshynyń minez – qulyq erekshelikterin qalaı anyqtaýǵa bolady?
Mine osyndaı baqylaýlardyń, dıagnostıkalyq zertteýlerdiń arqasynda oqýshynyń jan – dúnıesin túsinip, onyń aldaǵy josparlarymen tanysyp otyrǵanda ǵana aldaǵy qıyndyqtardy jeńýge bolady.
Ózim bastaýysh synyp oqýshylaryna jetekshilik etetin bolǵandyqtan jany názik, kez – kelgen sózdi júregine jaqyn qabyldaıtyn balalarmen jumystanýda abaı bolýymyz kerek dep esepteımin. Mysaly, oqýshydan: seniń ata anańmen qarym – qatynasyń qalaı? Dep suraǵanymyz ábestik bolar edi. Sondyqtan januıadaǵy ahýaldy bilip otyrý úshin «Meniń baspanam» ádisin qoldanyp otyramyn.
Bul ádisti qoldaný barysynda oqýshynyń ata – anasymen qarym qatynasyn, onyń kóńil kúıin bilip, jan dúnıesine bir sát úńilýge bolady.
«Ózińniń qalaýyń» ádisi boıynsha salynǵan sýret boıynsha oqýshynyń armanyn anyqtaýǵa bolady.
Synyp oqýshylarynyń minezindegi qıyndyqty jeńý jáne boldyrmaý úshin balanyń kún tártibiniń da baqylaýda bolǵany durys. Osy baǵytta túrli gazet – jýrnaldarǵa jazylý, úıirmelerge qatysý óte mańyzdy. Synybymdaǵy 24 oqýshynyń 2 - eýi shahmatqa, 5 – eýi bı úıirmesine, 3 – sýda júzý, 1 - ekýi pıanıno kýrsyna, 1 - eýi mánerlep syrǵanaý úıirmesine qatysady.
Synyp jetekshisiniń josparynda ata – analarmen jumys ta aldyńǵy deńgeıde bolýy kerek. Osy baǵytta, ata – analarmen jeke kezdesýler, oqýshynyń úıine barý, synyp jınalystaryn ótkizý. t. b josparly túrde oryndalǵany jaqsy.
Eger dári – dármekti qalaı paıdalanýdy bilmese, ıaǵnı qoldaný kórsetkishterin, mólsherin saqtamasa, múmkin bolatyn syrtqy áserlerdi, dáriniń qaýipterin eskermese eń qymbat degen dári de aǵzaǵa qalaǵandaı áser etpes bolar. Al teris qoldaný aýrýdy asqyndyrar edi.
Meniń synyp jetekshilik jolymda ustanatyn qaǵıdalarym:
1. Qandaı is bolmasyn ony josparly túrde júrgizý
2. Árbir balaǵa jeke tulǵa retinde, ony ózińizben birdeı deńgeıge qoıyp qaraý
3. Oqýshymen jumystanǵan kezde onyń árbir oıyna, pikirine mán berý.
4. Júrek jylýyn baladan eshýaqytta aıamaý
5. Synypqa únemi jaqsy – kóńil kúımen kirý.
6. Mektep psıhologymen, ata – anamen, pán muǵalimderimen tyǵyz baılanysta jumystaný
7. Jumysymda bir ǵana ádispen áýestenbeı, ádis - tásilderińizdi ózgertip otyrý
8. Eshýaqytta ursýǵa, jazǵyrýǵa asyqpaý.
9. Oqýshynyń pikirin baǵalap, teń dárejede sóılesý
10. Orynsyz maqtaý men jazalaýdan aýlaq bolý.
Balanyń bolashaǵyna beı – jaı qaramaı, sanaly tárbıe, sapaly bilim berýde jalyqpaı eńbekteneıik áriptester. Sonda ǵana «Jastaı bergen tárbıe – jas qaıyńdy ıgendeı» sapaly bolmaq.
M. B. Yqsanov atyndaǵy № 36 orta jalpy bilim beretin mektep
Baıandamashy: G. Sh. Ilásova
Baıandama ýaqyty: 3 - 5 mınýt
Taqyryby: «Jastaı bergen tárbıe – jas qaıyńdy ıgendeı»
Kirispe.
Jas urpaqtyń tárbıesine qoıylatyn jańa zaman talaby adamgershilik qundylyqtardy qasterleıtin, óz Otanyn súıip jáne qurmetteıtin, kez – kelgen jaǵdaıda ózara qarym – qatynas jasaı alatyn, ózin - ózi jetildirý arqyly ómirlik maqsattaryna jete alatyn, jeke qyzyǵýshylyqtary men qajettilikterin qoǵam talaptarymen úılestire biletin áleýmettengen tulǵany qalyptastyrý úshin ońtaıly tárbıe úrdisin uıymdastyrýǵa, sonyń negizinde jeke tulǵanyń damýy men qalyptasýyna basa nazar aýdarý bolyp tabylady.
Bilim berý júıesindegi tárbıe búgingi kúnniń ózekti máselesine aınalýda. Qazir elimiz órkenıetti elderdiń qataryna ený kezeńinde tursa da, qoǵam músheleriniń rýhanı toqyraýyna, qoǵamdyq sananyń tómendeýine jol berilip otyr. Ábý Nasyr Ál – Farabı: «Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe berý kerek, tárbıesiz berilgen bilim, adamzattyń qas jaýy» - degen eken. Osy qaǵıda búginde shyndyqqa aınalýda, óıtkeni, jaǵymsyz qubylystardyń kóbeıýi jastardyń áleýmettik máselesiniń ósýine ákelip otyr. Búginde mektepterde oqý – tárbıe júıesi nátıjege baǵyttalǵan bilim men tárbıe berýde túrli ınovasıalyq ádis – tásilder men tehnologıalar synaqtalyp iske asyrylýda. Óıtkeni búgingi kishkentaı bóbekter - erteńgi elimizdiń bolashaǵy. Jas shybyqtaı maıysqan búldirshinderdiń adamgershilik, azamattyq - patrıottyq, t. b. moraldyq qasıetteri mektepten bastaý alady, izgilik dánderi olardyń boıynda mektep kezeńinde egiledi. Mektep - tárbıeli otbasynyń úlkeıgen modeli.
Mektepte balamen tyǵyz baılanysta jumys jasaıtyn synyp jetekshisi. Synyp jetekshisiniń jumysyndaǵy baılanys aıasy óte keń bolýy kerek. Synyp jetekshisi uıymdastyrý qabileti sheber, bala janyn túsinetin meıirimdi, ıman júzdi, adamgershiligi mol, jańashyl, izdenimpaz, tereń oıly, jan – jaqty bilimdi, boıyndaǵy bar qasıetti bala júregine daryta biletin ulaǵatty ustaz. «Synyp jetekshisiniń oqýshynyń ómirinde alatyn orny qandaı?» degen taqyrypta kóp synyptarǵa saýalnama júrgizgen kezde kópshiligi synyp jetekshisi – oqýshynyń ekinshi anasy dep jaýap bergen eken. Olaı bolsa synyp jetekshisiniń birden bir mindeti óz synybyndaǵy oqýshylardy on saýsaǵyndaı jaqsy bilip, únemi baılanysta bolý. Synyp jetekshisi bala minezin árqashan baıqap, onyń boıyndaǵy psıhologıalyq erekshelikterin zerttep bilip otyrýy shart. Bala minezindegi jaǵymdy jáne jaǵymsyz qylyqtardy baıqap, baǵyttap otyrǵany abzal.
Synyp jetekshisi retinde oqýshynyń minez – qulyq erekshelikterin qalaı anyqtaýǵa bolady?
Mine osyndaı baqylaýlardyń, dıagnostıkalyq zertteýlerdiń arqasynda oqýshynyń jan – dúnıesin túsinip, onyń aldaǵy josparlarymen tanysyp otyrǵanda ǵana aldaǵy qıyndyqtardy jeńýge bolady.
Ózim bastaýysh synyp oqýshylaryna jetekshilik etetin bolǵandyqtan jany názik, kez – kelgen sózdi júregine jaqyn qabyldaıtyn balalarmen jumystanýda abaı bolýymyz kerek dep esepteımin. Mysaly, oqýshydan: seniń ata anańmen qarym – qatynasyń qalaı? Dep suraǵanymyz ábestik bolar edi. Sondyqtan januıadaǵy ahýaldy bilip otyrý úshin «Meniń baspanam» ádisin qoldanyp otyramyn.
Bul ádisti qoldaný barysynda oqýshynyń ata – anasymen qarym qatynasyn, onyń kóńil kúıin bilip, jan dúnıesine bir sát úńilýge bolady.
«Ózińniń qalaýyń» ádisi boıynsha salynǵan sýret boıynsha oqýshynyń armanyn anyqtaýǵa bolady.
Synyp oqýshylarynyń minezindegi qıyndyqty jeńý jáne boldyrmaý úshin balanyń kún tártibiniń da baqylaýda bolǵany durys. Osy baǵytta túrli gazet – jýrnaldarǵa jazylý, úıirmelerge qatysý óte mańyzdy. Synybymdaǵy 24 oqýshynyń 2 - eýi shahmatqa, 5 – eýi bı úıirmesine, 3 – sýda júzý, 1 - ekýi pıanıno kýrsyna, 1 - eýi mánerlep syrǵanaý úıirmesine qatysady.
Synyp jetekshisiniń josparynda ata – analarmen jumys ta aldyńǵy deńgeıde bolýy kerek. Osy baǵytta, ata – analarmen jeke kezdesýler, oqýshynyń úıine barý, synyp jınalystaryn ótkizý. t. b josparly túrde oryndalǵany jaqsy.
Eger dári – dármekti qalaı paıdalanýdy bilmese, ıaǵnı qoldaný kórsetkishterin, mólsherin saqtamasa, múmkin bolatyn syrtqy áserlerdi, dáriniń qaýipterin eskermese eń qymbat degen dári de aǵzaǵa qalaǵandaı áser etpes bolar. Al teris qoldaný aýrýdy asqyndyrar edi.
Meniń synyp jetekshilik jolymda ustanatyn qaǵıdalarym:
1. Qandaı is bolmasyn ony josparly túrde júrgizý
2. Árbir balaǵa jeke tulǵa retinde, ony ózińizben birdeı deńgeıge qoıyp qaraý
3. Oqýshymen jumystanǵan kezde onyń árbir oıyna, pikirine mán berý.
4. Júrek jylýyn baladan eshýaqytta aıamaý
5. Synypqa únemi jaqsy – kóńil kúımen kirý.
6. Mektep psıhologymen, ata – anamen, pán muǵalimderimen tyǵyz baılanysta jumystaný
7. Jumysymda bir ǵana ádispen áýestenbeı, ádis - tásilderińizdi ózgertip otyrý
8. Eshýaqytta ursýǵa, jazǵyrýǵa asyqpaý.
9. Oqýshynyń pikirin baǵalap, teń dárejede sóılesý
10. Orynsyz maqtaý men jazalaýdan aýlaq bolý.
Balanyń bolashaǵyna beı – jaı qaramaı, sanaly tárbıe, sapaly bilim berýde jalyqpaı eńbekteneıik áriptester. Sonda ǵana «Jastaı bergen tárbıe – jas qaıyńdy ıgendeı» sapaly bolmaq.
You Might Also Like
