Jyr dúldúli Jambyl /J. Jabaev ómiri, shyǵarmashylyǵy/
Taqyryby: Jyr dúldúli Jambyl /J. Jabaev ómiri, shyǵarmashylyǵy/
Maqsaty: bilimdilik – J. Jabaevtyń ómir joly, aqyndyq qyzmeti, shyǵarmashylyǵynan málimet berý. Aqynnyń sýyrypsalmalyq qyry, aıtys ónerindegi ózindik órnegin tanytý, tolǵaýlaryn úlgi etý;
damytýshylyq – oqýshylardy ózindik izdenis jumystaryna baýlý, oı - órisin, rýhanı jan dúnıesin baıytý, erkin sóıleý daǵdylaryn jetildirý,
tárbıelik – jyr dúldúli atanǵan J. Jabaevtyń uly tulǵasyn dáripteý, «HH ǵasyrdyń Gomeri»atanǵan, ómiri men shyǵarmashylyǵymen eki ǵasyrdy tutastyrǵan uly jyraýdy qurmetteýge, elin súıýge tárbıeleý.
Túri: ǵylymı - praktıkalyq konferensıa. sabaq.
Ádisi: zertteý, izdenis.
Pánaralyq baılanys: tarıh, teatr.
Kórnekiligi: J. Jabaev portreti, túrli fotosýretter, kitaptar kórmesi, «Ańyz adam»jýrnaly№08 - 2011jyl, J. Jabaev jyr jınaǵy I, II tom «Jazýshy»baspasy t. b.
Barysy:
Jospar:
1. «Jasymnan atym aıan Jambyl edim»
Jambyldyń shyqqan ortasy.
II. «Shejire»Jambyl ómiriniń hronologıasy.
III. «Jambyldyń marjan jyrlary»/ Shyǵarmashylyǵynyń kezeńderi/
IY. «Ólsheýsiz aqyndyq kúsh»
a/Satıralyq óleńderi.
á/Patrıot aqyn.
b/Aıtystary.
v/Shyǵarmashylyq órleý jyldary.
g/Lıro - epostyq jyrlardy ózindik mazmunmen jyrlaýy.
Y. «Júz jasaǵan emen»Estelikter.
YI. Qorytyndy.
Muǵalimniń kirispe sózi: Qazaqtyń halyq poezıasynyń alyby Jambyl Jabaıulynyń esimi búginde dúnıe júzine málim. Ǵasyr jasap eki zamannyń birdeı kýási bolǵan aqyn óz taǵdyryn týǵan halqymen tutastyryp, onyń bar ómirin bıik muratyn, muń - múddesin jyryna arqaý etti, dástúrli qazaq jyryn jańa dáýirdiń talap - tilekterine oraılastyra, jańarta, jasarta bildi. Asqaq úndi alyp aqyn, jyraý, sýyryp salma aıtysker J. Jabaev 170 jasqa tolyp otyr. Ol halyq poezıasy men jazba ádebıetiniń arasyndaǵy kópir sıaqty boldy. Jambyl shyǵarmashylyǵynyń 75 jyldyǵy toılanyp jatqan kúnderde Danıanyń asa kórnekti jazýshysy Martın Andersen - Nekseniń aqynǵa joldaǵan sáleminde: «Siz kóshpendilerdiń ómirinen osy zamanǵy adamnyń, erkin azamattyń ómirine myńdaǵan jylǵy mádenıettiń kópirin saldyńyz», - dep jazýy jaı aıtyla salǵan sóz emes. Ol qazaqtyń sýyryp salyp aıtýshylyǵy men tapqyrlyǵyn búgingi zamanǵa jetkizip, shyńdaǵan, jetildirgen Jambyldyń aqyndyq óneri halyq poezıasynyń osy zamanǵy bıik úlgisi ekenin kórip, moıyndaǵandyqtan aıtqan. Al orys jazýshysy L. Sobolev osy pikirdi «Jambyldyń halyqtyń aqyndyq dástúrlerin saqtaýshy retindegi zor talanty, onyń aıqyn dúnıetanymy qazaq ádebıetiniń eki baǵytyn: burynǵy aýyzsha poezıa men qazirgi kásibı poezıany birtutas etip biriktiredi» degen oımen qorytty. Ataqty adamdardyń barlyǵy oǵan osyndaı baǵany tekke bermegen. Olar Jambyldyń halyq poezıasynyń shyn maǵynasyndaǵy alyby ekendigine kózi jetip baryp aıtqan. Jambyl – sheshendigimen, alǵyrlyǵymen, búkilhalyqtyq eposty, qazaq poezıasynyń obrazdyq qurylymyn tereń biletindigimen erekshelengen adam.
/Josparmen tanystyrý, 10 - synyp oqýshylaryna izdenis tapsyrmalar berilgen/
I.«Jasymnan atym aıan Jambyl edim» Jambyldyń shyqqan ortasy.
Ustazy Súıinbaı.
Jetisý óńirine ǵana emes, búkil qazaqqa aty máshhúr jyr jampozy Jambyl Jabaev 1846 jyly 28 aqpanda qazirgi Jambyl oblysy, Moıynqum aýdanyndaǵy Jambyl taýynyń baýraıynda, Uly júzdiń ishindegi shapyrashtynyń ekeı rýynan shyqqan Japa Ystybaıulynyń otbasynda dúnıege kelgen.
Qaqaǵan qar aralas soǵyp boran,
El úreı, kók naızaly jaý toryǵan.
Baıǵara, Jambyl, Handa men týyppyn,
Jambyl dep qoıylypty atym sodan. – dep ózi aıtqandaı, aqyn jaýgershilik zamanynda týǵan. Derekterge súıensek, ol kezde Qazaqstannyń ońtústigi, onyń ishinde aqynnyń týǵan ólkesi – Jetisý óńiri Qoqan hanyna baǵynǵan. Qoqan hany Qudıar men onyń atarman - shabarmandary qazaq aýylyna kóp salyq salyp, adam tózgisiz zorlyqtar jasalǵan. Qalyń buqarany qaıyrshylyqqa ushyratyp, tentiretýge deıin barǵan. El qoqandyqtarǵa qarsy maıdan ashqanda Jambyldyń atasy Ystybaı da Qazybaı, Japa, Jadyra, Máıke degen tórt ulyn bastap, kóterlisshiler sapyna qosylǵan. Jaýdy óksheleı qýyp soǵysyp, attyń jaly, túıeniń qomynda kún keship júrgen sátterdiń birinde Japanyń áıeli – Uldan ana Jambyldy dúnıege ákelgen. Ákesiniń aty Japa bolǵanymen, el Jabaı dep atap ketken. Bunyń sebebin jambyltanýshylar «Erterekte Jabaı degen erjúrek batyr ótken. Japanyń qoqandyqtarmen soǵystaǵy erligine tánti bolǵan el - jurt «Týra Jabaı sıaqtysoǵysady eken» dep, sodan Jabaı atanyp ketken dep túsinderiredi.
Batys Qazaqstan oblysy, Qaratóbe aýdany,
Aqtaı - saı aýyly, Qarakól jalpy orta bilim beretin
mektep - balabaqshasynyń muǵalimi
Samal Jýmına Orynbasarqyzy
Jyr dúldúli Jambyl júkteý
Maqsaty: bilimdilik – J. Jabaevtyń ómir joly, aqyndyq qyzmeti, shyǵarmashylyǵynan málimet berý. Aqynnyń sýyrypsalmalyq qyry, aıtys ónerindegi ózindik órnegin tanytý, tolǵaýlaryn úlgi etý;
damytýshylyq – oqýshylardy ózindik izdenis jumystaryna baýlý, oı - órisin, rýhanı jan dúnıesin baıytý, erkin sóıleý daǵdylaryn jetildirý,
tárbıelik – jyr dúldúli atanǵan J. Jabaevtyń uly tulǵasyn dáripteý, «HH ǵasyrdyń Gomeri»atanǵan, ómiri men shyǵarmashylyǵymen eki ǵasyrdy tutastyrǵan uly jyraýdy qurmetteýge, elin súıýge tárbıeleý.
Túri: ǵylymı - praktıkalyq konferensıa. sabaq.
Ádisi: zertteý, izdenis.
Pánaralyq baılanys: tarıh, teatr.
Kórnekiligi: J. Jabaev portreti, túrli fotosýretter, kitaptar kórmesi, «Ańyz adam»jýrnaly№08 - 2011jyl, J. Jabaev jyr jınaǵy I, II tom «Jazýshy»baspasy t. b.
Barysy:
Jospar:
1. «Jasymnan atym aıan Jambyl edim»
Jambyldyń shyqqan ortasy.
II. «Shejire»Jambyl ómiriniń hronologıasy.
III. «Jambyldyń marjan jyrlary»/ Shyǵarmashylyǵynyń kezeńderi/
IY. «Ólsheýsiz aqyndyq kúsh»
a/Satıralyq óleńderi.
á/Patrıot aqyn.
b/Aıtystary.
v/Shyǵarmashylyq órleý jyldary.
g/Lıro - epostyq jyrlardy ózindik mazmunmen jyrlaýy.
Y. «Júz jasaǵan emen»Estelikter.
YI. Qorytyndy.
Muǵalimniń kirispe sózi: Qazaqtyń halyq poezıasynyń alyby Jambyl Jabaıulynyń esimi búginde dúnıe júzine málim. Ǵasyr jasap eki zamannyń birdeı kýási bolǵan aqyn óz taǵdyryn týǵan halqymen tutastyryp, onyń bar ómirin bıik muratyn, muń - múddesin jyryna arqaý etti, dástúrli qazaq jyryn jańa dáýirdiń talap - tilekterine oraılastyra, jańarta, jasarta bildi. Asqaq úndi alyp aqyn, jyraý, sýyryp salma aıtysker J. Jabaev 170 jasqa tolyp otyr. Ol halyq poezıasy men jazba ádebıetiniń arasyndaǵy kópir sıaqty boldy. Jambyl shyǵarmashylyǵynyń 75 jyldyǵy toılanyp jatqan kúnderde Danıanyń asa kórnekti jazýshysy Martın Andersen - Nekseniń aqynǵa joldaǵan sáleminde: «Siz kóshpendilerdiń ómirinen osy zamanǵy adamnyń, erkin azamattyń ómirine myńdaǵan jylǵy mádenıettiń kópirin saldyńyz», - dep jazýy jaı aıtyla salǵan sóz emes. Ol qazaqtyń sýyryp salyp aıtýshylyǵy men tapqyrlyǵyn búgingi zamanǵa jetkizip, shyńdaǵan, jetildirgen Jambyldyń aqyndyq óneri halyq poezıasynyń osy zamanǵy bıik úlgisi ekenin kórip, moıyndaǵandyqtan aıtqan. Al orys jazýshysy L. Sobolev osy pikirdi «Jambyldyń halyqtyń aqyndyq dástúrlerin saqtaýshy retindegi zor talanty, onyń aıqyn dúnıetanymy qazaq ádebıetiniń eki baǵytyn: burynǵy aýyzsha poezıa men qazirgi kásibı poezıany birtutas etip biriktiredi» degen oımen qorytty. Ataqty adamdardyń barlyǵy oǵan osyndaı baǵany tekke bermegen. Olar Jambyldyń halyq poezıasynyń shyn maǵynasyndaǵy alyby ekendigine kózi jetip baryp aıtqan. Jambyl – sheshendigimen, alǵyrlyǵymen, búkilhalyqtyq eposty, qazaq poezıasynyń obrazdyq qurylymyn tereń biletindigimen erekshelengen adam.
/Josparmen tanystyrý, 10 - synyp oqýshylaryna izdenis tapsyrmalar berilgen/
I.«Jasymnan atym aıan Jambyl edim» Jambyldyń shyqqan ortasy.
Ustazy Súıinbaı.
Jetisý óńirine ǵana emes, búkil qazaqqa aty máshhúr jyr jampozy Jambyl Jabaev 1846 jyly 28 aqpanda qazirgi Jambyl oblysy, Moıynqum aýdanyndaǵy Jambyl taýynyń baýraıynda, Uly júzdiń ishindegi shapyrashtynyń ekeı rýynan shyqqan Japa Ystybaıulynyń otbasynda dúnıege kelgen.
Qaqaǵan qar aralas soǵyp boran,
El úreı, kók naızaly jaý toryǵan.
Baıǵara, Jambyl, Handa men týyppyn,
Jambyl dep qoıylypty atym sodan. – dep ózi aıtqandaı, aqyn jaýgershilik zamanynda týǵan. Derekterge súıensek, ol kezde Qazaqstannyń ońtústigi, onyń ishinde aqynnyń týǵan ólkesi – Jetisý óńiri Qoqan hanyna baǵynǵan. Qoqan hany Qudıar men onyń atarman - shabarmandary qazaq aýylyna kóp salyq salyp, adam tózgisiz zorlyqtar jasalǵan. Qalyń buqarany qaıyrshylyqqa ushyratyp, tentiretýge deıin barǵan. El qoqandyqtarǵa qarsy maıdan ashqanda Jambyldyń atasy Ystybaı da Qazybaı, Japa, Jadyra, Máıke degen tórt ulyn bastap, kóterlisshiler sapyna qosylǵan. Jaýdy óksheleı qýyp soǵysyp, attyń jaly, túıeniń qomynda kún keship júrgen sátterdiń birinde Japanyń áıeli – Uldan ana Jambyldy dúnıege ákelgen. Ákesiniń aty Japa bolǵanymen, el Jabaı dep atap ketken. Bunyń sebebin jambyltanýshylar «Erterekte Jabaı degen erjúrek batyr ótken. Japanyń qoqandyqtarmen soǵystaǵy erligine tánti bolǵan el - jurt «Týra Jabaı sıaqtysoǵysady eken» dep, sodan Jabaı atanyp ketken dep túsinderiredi.
Batys Qazaqstan oblysy, Qaratóbe aýdany,
Aqtaı - saı aýyly, Qarakól jalpy orta bilim beretin
mektep - balabaqshasynyń muǵalimi
Samal Jýmına Orynbasarqyzy
Jyr dúldúli Jambyl júkteý
You Might Also Like
