InfoHub Logo

Jýrnalıs bolý– maqsatker, talapshyl ári bir ýaqytta tez til tabysqysh, yqylasty, baýyrmal bolý degen sóz. Qoǵamdaǵy qubylystardy zerttep-zerdeleý jolynda ózińniń kúshiń men ýaqytyńdy aıamaıtyn dárejege jetkende, ózińniń shyn talantyńmen oqyrmandy baýrap alatyn shabytyń shyńdalǵanda ǵana jaqsy jýrnalıs bola alasyń. Qalamyń men qaǵazyń arqyly qorǵansyzǵa pana bolyp, ádilettik tapqanda, bireýge úmit uıalatqan sátte osy mamandyqtyń qudiretin sezinýge bolady. Jýrnalısıkanyń naqty anyqtamasy joq.

Jýrnalısıka – tórtinshi bılik...

Jýrnalısıka – gazetter men jýrnaldar...

Jýrnalısıka – dúrliktirý, tańqaldyrý jáne ótirik...

Bul tizimniń bitpeıtini anyq. Bilesiz be, kez kelgen adam jýrnalıs bola almaıdy. Qazir bizdiń qoǵamda talantsyz jýrnalıserde, ataqqa qyzyqqan beıbereketsiz jastarda, kóleńkede qalyp qoıǵan myqty jazýshylarda, jazyqsyz jýrnalıser de óte kóp. Qazirgi qoǵamdy jaqsartý bizdiń, jýrnalıserdiń de qolynan keledi. Ol ýshin bizge shyndyqty ǵana shyrqyrata jazý kerek. Qashanda qaıda bolsaqta myna bizdegi júrek bılik úshin emes, qarapaıym halyq úshin soǵýy kerek. Óz shyǵarmashylyǵy arqyly qoǵamǵa da, adamǵa da qyzmet etetin, eshqashan qatelesýge bolmaıtyn, qashanda jańanyń, jańalyqtyń jaqtaýshysy, qoldaýshysy bola alatyn osy bir kásip ıeleriniń qatary jyl ótken saıyn kóbeıip keledi.

Jýrnalıs — tulǵa, laýazym,

Minezi — dala, taý, ózen.

Jýrnalısiń taǵy bir qasıeti — onyń saıası-áleýmettik qyzmetine, dúnıege degen kózqarasyna, pozısıasyna baılanysty. Bul jan-jaqty bilimdilik pen saıası-azamattyq turǵydan ósý, kemshilikterge tózbeý, óz ómirin halyq isi úshin arnaýǵa kelip tireledi. Árbir jýrnalıs óz eliniń shyn patrıoty bolýmen birge, sol memlekettegi jáne jer júzindegi oqıǵa-qubylystarǵa sergektikpen qarap, jedel jarıalap otyrýy mindet. Jýrnalıs óz isine adal berilgen maman bolýy tıis. Jýrnalısiń óz qyzmetin jemisti atqarýy úshin ıntellektýaldyq, psıhologıalyq, tvorchestvolyq qabiletin tolyq paıdalanyp, sonymen birge tabandy, ádil, batyl qasıetimen de tanylýy tıis. Al aqyl-oı, erýdısıa birinshi orynda turýy kerek. Sondaı-aq jýrnalısiń jeke bas mádenıeti kóp nárseni ańǵartady. Ásirese, jýrnalısiń máseleni tereń bilýshiligi asa qajet. Onsyz jýrnalısiń tabysty jumys isteýi ekitalaı. Ómirde jýrnalıs ártúrli jaǵdaıǵa kezdesýi múmkin. Sonyń bárinde jan-jaqty habardarlyq, bilimdilik bolmasa keı nárseniń anyq-qanyǵyna jetý, aq-qarasyn aıyrý ońaı emes. Oqıǵa, faktige jeńil-jelpi qaramaı, onyń túpki mánine, sebep-saldaryna nazar aýdarý kerek. Ol úshin sol saladaǵy arnaıy mamandarmen keńesý artyq emes. Jańa málimetterdi salystyryp qaraý jón. Bári anyq bolǵanda ǵana jýrnalıs maqala jazý kerek. Bul oraıda jaqsy daıyndyq, jańa máselelerdi tez ańǵarý, problemany baıqaı bilý shart. Sóıtip ashyq túrde óz kózqarasyńdy bildirgen jón. Sondyqtan jýrnalıs árqashan óz bilimin teorıalyq turǵydan tolyqtyryp, praktıkalyq turǵydan izdenip eńbek ete bilgeni dúrys. Jýrnalıs bolý úshin rýhanı jáne ómirlik daıyndyqtar bolýy kerek. Ózińdi jýrnalısik mamandyqqa arnap, tańdaǵannan keıin, sol jolda aıanbaı qyzmet etý lazym. Ol prınsıpti túrde, qaısarlyqpen buqaralyq aqparat quraldary aldyndaǵy óziniń mindetin, boryshyn bar kúsh-qaıratyn salyp oryndaıtyn maman. Bul rette jýrnalıs óziniń ustamdy minezimen, qıyndyqqa qarsy turatyn kúreskerligimen, ınısıatıva tanytqyshtyǵymen, tez arada sheshimder jasaı bilýimen erekshelenedi. Ol qaı iste bolsyn nátıjege jetýge tyrysýy kerek.

Buǵan qosa jýrnalıs keń peıildi, jany jomart, jaqsylyqqa qushtar, meıirimdi, jaqsy dos, qınalǵanda qol ushyn beretin jan bolýy da úlken qasıet. Ol menmendikten aýlaq bolýy kerek, ózin-ózi ustaýy men is-áreketi arqyly ózgelerge úlgi-ónege bola bilgeni ǵanıbet. Jýrnalıs jurtpen til tabysqysh bolsa tipti jaqsy. Ol qashanda jınaqy, qıyn jaǵdaıdyń ózinde jumys isteı alatyn, ańǵarympaz jáne sezgish bolýy kerek. Oǵan este saqtaǵysh qabilet te óte qajet. Tez oılap, tez jazý da jaqsy nyshan. Jýrnalısiń óz júmys isteý tásili, óz ereksheligi bolýy zańdy. Árkimniń sondaı-aq ózi qalaıtyn taqyryby da bolýy múmkin. Jýrnalısiń stıl qalyptastyrýy da úlken jetistik. Al jalpy kásibı jáne tvorchestvolyq qasıet pen erekshelik bir-birimen ushtaskanda naǵyz jýrnalıs qalyptaspaq. Jýrnalıs óz qyzmetinde tek qana shyndyqty jazyp, barlyq máseleni obektıvti túrde qaraý kerek. Naǵyz jýrnalıs ómirde osylaı eńbek etýge, osylaı ómir súrýge tıis. Bul jýrnalısiń aldynda turatyn úlken boryshtardyń biri. Jýrnalısıkanyń mańyzy jarıalylyq bolsa, halyqty tek qana obektıvti túrde, jan-jaqty ári dál de, anyq aqparattyq habarlarmen, materıaldarmen qamtamasyz etý kerek. Sondyqtan eń aldymen ómirdegi jaılardy derekti faktilerge súıene otyryp jazý kerek. Bul shynshyldyqqa bastaıtyn negizgi joldyń biri. Esh nárseni tekserip almaı turyp jazýǵa bolmaıdy. Máseleniń ábden anyq-qanyǵyna kóz jetkizý qajet. Al kezdeısoq, biren-sarań ǵana faktige súıený kemshilikke aparyp soqtyrady. Sondyqtan máseleniń zandylyǵyna nazar aýdaryp, shyndyqty kóre bilý, ómirde jaqsylyqty tańdaı bilý jáne qubylysty durys baǵalaı bilýdiń jóni bólek. Oqıǵany burmalamaı, sol bolǵan kúıinshe qurǵaq sózge salynbaı jazý kerek. Ár nárseni durys túsinip, taldaý qajet. Iaǵnı, árqashan aqıqattan aınymaý — jýrnalısiń basty paryzy.

"Turan" ýnıversıtetiniń 3 kýrs stýdenti Rysaldy Sharapıeva

---