InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy,
Qazaly aýdany, Qazaly aýyly,
№100 orta mektebiniń
I canatty bastaýysh synyp muǵalimi
Saýlebaeva Lázzat Shákıqyzy

Taqyryby: «Kindigimniń jas qany,
Tamǵan jerim aýylym!»
Maqsaty: a) oqýshylarǵa týǵan aýyldyń ótken tarıhymen tanystyryp, týǵan jerge degen ystyq sezimin bólisýge, ár balanyń elin, Otanyn qadirleýge baǵyttaý.
á) eńbek túrlerin uǵynyp, ony baǵalaýǵa, ótkendi qasterlep saqtaýǵa, eńbek ardagerlerin syılaýǵa, qurmetteýge tárbıeleý.
b) oqýshylardy halqymyzǵa bolashaǵynan úmit kútetin bilimdi urpaq kerek ekenin uǵyndyrý.
Ádisi: baıandaý, kezdesý, montaj.
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, sýretter, keste.

Ótkizý jospary:
1. Kirispe
2. Bul aýyl qalaı qurylǵan?
3. Búgingi aýyl kelbeti
4. «Óz qolymen qalaǵan irgetasyn, Atam, ájem eńbektiń ardageri»
5. Shejire qarttar syr shertedi
6. Aýyl aıshyqtary
7. Aýylymnyń keleshegi, meniń – bolashaǵy!
8. Án shashý
9. Aq bata
10. Qorytyndy

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
Bizdiń tárbıe saǵatymyzǵa baıqap otyrǵandaı qonaqtar kelip otyr. Aýyl aqsaqaldary, ardager ustazdar Moldabek aǵaı, Qoıtanbaı aǵaı, Ómirbek aǵaı
İİ. Kirispe
- Aýyl qazaqtyń altyn besigi, kúre tamyry. Aýyl adamzattyń keń dúnıeniń esigin ashyp ómirge, bizge deıingi san tolqyn urpaqtyń kindik qany men keń mańdaı teri tamǵan, kıeli mekeni. Ana áldıi altyn besik, alǵashqy qadam ár adamnyń aıaýly qymbattysy. Sondyqtan et pen súıekten jaratylǵan jaratylystyń barlyq ıeleri óz aýylyn súıetini sózsiz. Dúnıedegi eń qudiretti ana bolsa, aýyl da barlyq halyqtyń anasy, tirshiliktiń nári.

Aýyl - halqymyzdyń boıyna nár quıatyn altyn besigi, negizgi meken-jaıy, ulttyq rýhtyń qýat alar qaınar kózi.
«Týǵan jer - altyn besik» al, ózin aıalap terbetken besigin syılamaǵan, qurmettemegen, ony qozǵamaǵan jannan em jaqsylyq kútýge bolmaıdy. Týǵan jerdiń tarıhyn bilmeý de uıat. Búgin biz týǵan aýylymyz «Qazaly» aýyly jaıly oı tebirentpekpiz.
«Aýylym» áni (oınalady)

İİİ. Bul aýyl qalaı qurylǵan? «Qazaly aýylynyń tarıhy»

Qazaly sovhozyna 1942 jyly Aqtóbeden 6011 bas qoı, 30 bas sıyr, 5 at pen 35 januıa kelgen. 1943 jyly «Komsomol» jáne «Birlik» kolhozy birigip, «Qazaly» asyl tuqymdy qoı sovhozy bolǵan. 1943-1947 jyldary «Qazaly» sovhozyn Sábıla Batyrova basqarǵan.

1948 jyly «Qazaly» sovhozyna Dúısenbaı Mahanovtyń basshylyǵymen 13 jyl ishinde buryn artta qalyp kelgen osy «Qazaly» sovhozyn kórkeıtý máselesine zor kóńil bólindi. Standartty turǵyn úıler, klýb, turaqty kınoqondyrǵy, kitaphana, orta mektep, selolyq aýrýhana, monsha, elektr stansıasy, qýatty radıotoraby salyndy. Úlgili joba boıynsha mol qorap jáne basqa óndiristik obektileri salyndy. Osyndaı sharýashylyq nátıjesinde sovhoz órge basyp, áldene bastady.

Memlekettik josparlar barlyq kórsetkishter boıynsha asyra oryndaldy, qoıdan qyrqylǵan jún orta eseppen 4, 8 kg jetti. Dırektordyń eńbegi joǵary baǵalandy. 1958 «Qazaly» sovhozynyń Aral mańyndaǵy bıazy júndi qoı ósirý jónindegi kóp jyldyq ǵylymı jumystardyń qorytyndysy boıynsha asyl tuqymdy mal sovhozyna jatqyzady. Sovhozdyń bylaı órkendeýi dırektordyń uıytqysymen bir top ǵalymdar shaqyrylyp jergilikti jerge tózimdi jańa túr shyǵarýmen aıaqtalǵan.

IV. Búgingi aýyl kelbeti.
Aýylymyzdyń qazirgi jaǵdaıy – qazir aýylymyzdyń jer kólemi 467, 881 sharshy km sozylyp jatqan 660 halqy 15 eldi mekeni bar. Qazaly aýyly qazirgi tańda 704 oryndyq 3 qabatty mektep boıy kótergen. Onda 278 bala dáris alady. Aýyl ortalyǵynda januıalyq emhana, mektep-ınternat, mádenıet úıi, kitaphana, balalar baqshasy qyzmet jasaıdy.

V. Óz qolymen qalaǵan irgetasyn, Atam, ájem eńbektiń ardageri.
(S. Batyrova, D. Mahanov, K. Shoraeva, Ó. Sadyqov, J. Súttibaev, E. Esirkeev, E. Teńizbaev sýretteri)
VI. Shejire qarttar yr shertedi.
Moldabek aǵaıǵa sóz bereıik. Aýylymyzdyń kórgen, bilgenin oqýshylarǵa áńgimelep berse.

VII. Aýyl aıshyqtary
Qoldary búgin uzaryp,
Enshisine tıdi jer.
Jer kindigi – mol baılyq,
Turmystaryn túzeter.
Aýyl sharýashylyǵy eńbegi jańasha quryldy. Fermerler nemese sharýa qojalyqtary dep ataldy. Buryn bar máseleni basshy sheshetin edi. Qazir árkim ózi sheshýge quqy aldy. Otbasy merdigerleri jańa tabysqa jetýde. Kásipkerler, bıznesmender paıda boldy.
Endi bolashaq jýrnalıserimizdiń suraǵy:
- Aýylymyzdyń kásipkerleri týraly bilemiz be?
- Aýylymyzdyń qazirgi jaǵdaıy men burynǵy jaǵdaıy qandaı?
- Aýyldy qurý úshin qandaı qıynshylyqtar kezdesti?
- Bolashaq aýyl qandaı bolsa eken dep oılaısyz?

VIII. Aýylymnyń keleshegi meniń bolashaǵym!
Sen aýylyń úshin ne ister ediń?
1. Eger sen ákim bolsań...
2. Sen dáriger bolsań. ...
3. Sen kásipker bolsań. ...
4. Sen baı bolsań. ...
5. Sen fermer bolsań. ...óz oı-pikirlerin tyńdaý. Jazyp kelgen shyǵarma, áńgime, óleńderin oqytý.
Sánim «Aýyl» áńgime.
Ońtalap «Óleń»
Ǵarıfolla «Óleń»
IX. Án - shashý. Ádebı sazdy baǵdarlama
Án men kúıdi tógiltip,
İnjý – marjan shashaıyq.
Qonaqtardy tań qaldyryp,
Ónerden kúmbez jasaıyq.
Taqpaqtar: Perızat, Albına, Sánim, Aıdos, Nazerke, Damır, Ońtalap, Islam, Nurjan.
1. «Aýylym» áni Ǵarıfollanyń oryndaýynda
2. «Kúı» Nurjannyń oryndaýynda
3. «Soldat bolam men erteń» Amantaı, Nursultan, Islam
4. «Qoshaqanym» áni Aıan, Damır
5. «Qara jorǵa» bı. Bir top oqýshylar

X. Aq bata.
Senimdi jolmen ámanda,
Halqymnyń alyp batasyn.
Attaǵan jańa zamanǵa,
Aýylym meniń jasasyn – dep Moldabek atamyzdyń batasyn alaıyq.

XI. Qorytyndy sóz
Tektiliktiń tamyryn tereńge tartqanyn oılaıtyn halyqpyz ǵoı. Ótkenimizden ónege alar, úlgi bolar sátterin eske túsirip, esteligin tyńdap, taǵylymyn uǵynyp ósýge arnalǵan bul tárbıe saǵatymyzdyń máni zor.
Eldiń eńsesin kóterý jastardyń moıyndaǵy mindeti, babalar zamannan qalǵan arman – tilekti alǵa aparýshy jastar ekenin árbir jas bilýi tıis. Qurmetti qonaqtar, oqýshylar Amanattyń aq ordasy – aýyl. Aýyl mádenıetin kóreıik. Amanattyń aq jolyna qanat qaǵaıyq aǵaıyn.
Tárbıe saǵatymyzdy qorytyndylaý úshin sóz kezegin mektebimizdiń tárbıe isi jónindegi orynbasary B. Karchalova apaıǵa sóz beremiz.
Osymen búgin «Kindigimniń jas qany,
Tamǵan jerim – Aýylym» atty ashyq tárbıe saǵatymyz aıaqtaldy. Kelip tamashalaǵandaryńyzǵa rahmet.