InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Qurmanǵazy Saǵyrbaevtyń ómiri men shyǵarmalary. Qazaqtyń aspaptyq mýzykasy. H. Talǵarovtyń sózine jazǵan I. Núsipbaevtyń «Dombyrasyz sán qaıda» ánin úıretý.
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdilik: Qazaqtyń mýzykalyq aspaptarynyń túrlerimen tanystyrý. Qurmanǵazynyń ómiri men shyǵarmalaryn túsindirý. «Dombyrasyz sán qaıda» ániniń mazmunymen tanystyryp, ánin úıretý
Tárbıelilik: Oqýshylarǵa, Otanyn, ana tilin, halqynyń tarıhyn, mádenıetin, ónerdi súıýge tárbıeleý, estetıkalyq tárbıe berý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oı - órisin, mýzykalyq oılaý qabiletin arttyryp, belsendiligin damytý
Sabaqtyń kórnekiligi: dombyra, baıan, plakattar, slaıd, ınteraktıvti taqta, mýzykalyq aspaptar
Sabaqtyń túri: kiriktirilgen sabaq

Sabaqtyń jospary:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý
İİİ. Jańa taqyrypty ótý
İÚ. Sabaqty bekitý
Ú. Qorytyndylaý, baǵalaý, úı tapsyrmasy

Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylarmen sálemdesý, túgendeý
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
• Q. Sydyqtyń sózine jazylǵan A. Jaıymovtyń «Qazaqstan» ánin hormen, jekeleı aıtqyzý
• Nota saýaty. Nota túrleri. (plakatqa jazylǵan nota túrlerin suraý. Ólshemderdi ajyratyp aıtqyzý)

İİİ. Jańa taqyrypty túsindirý( Qurmanǵazynyń «Saryarqa kúıi oınap turady)
- Qazaqtyń tabıǵatyn, salt - dástúrin, ulttyq oıyndaryn sýretteıtin bul kúıdiń avtory Qurmanǵazy Saǵyrbaev. Jańa sabaqtyń taqyryby men maqsattarymen tanystyrý.
- Qazir senderge qazaqtyń aspaptyq mýzykasy, Qurmanǵazy Saǵyrbaevtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jaıly tarıh pániniń muǵalimi Anar Ahanovna aıtyp, túsindirip beredi. ( ınteraktıvti taqta arqyly slaıd kórsetý)
- Qazaqtyń dástúrli mýzykalyq aspaptary halqymyzdyń turmys - tirshiligin, salt - dástúrin, dúnıetanymyndaǵy, tarıhı zattaı murasy, rýhanı - mádenı baılyǵy bolyp tabylady. Qazaqtyń dástúrli mýzykalyq aspaptarynyń tarıhy kóne tas ǵasyry b. z. d Hİ - H myńjyldyqtarynan orta ǵasyr kezeńin HÚ - HÚİİİ ǵ. ǵ kezeńderin qamtıdy.
Dástúrli mýzykalyq aspaptar tarıhyn qarastyrýdyń ózegine burynǵy zamannyń syr tartatyn tas músinderi, jartas tańbalary, úńgir qabyrǵalaryna salynǵan petroglıfter, arheologıalyq qazbalardan tabylyp anyqtalǵan túp - nusqalar kóne aspaptar negizge alynady. Qazaqtyń dástúrli mýzykalyq aspaptary dybys erekshelikterine qaraı tórt topqa jikteledi. Olar:
* soqpaly - shýly,
* syldyrly,
* úrmeli, yspaly,
* ishekti - shertpeli

Soqpaly - shýly aspaptarǵa dabyl, joryq dabyly, daýylpaz, dańǵyra, soqpaly - shýly shyńdaýyl, qos dúńkildek
Syldyrly aspaptar: asataıaq, qońyraý, syldyrmaqtar, dúńgirshek
Úrmeli - yspaly aspaptar: úskirik, buǵyshaq, shańqobyz, toz syrnaı, uran, kerneı, sybyzǵy, qylqobyz, narqobyz
Shertpeli, kóp ishekti aspaptar: dombyra, sherter, kerýish, adyrna, jetigen
Qazaqtyń mýzykalyq aspaptarynda oınaıtyn sheber kúıshi, qobyzshy, ánshi - jyrshy óte kóp bolǵan. Solardyń biri kúı atasy Qurmanǵazy Saǵyrbaev. 1806 jyly Bókeı ordasynyń Jıdeli degen jerinde dúnıege kelgen. Bala kezinen mýzykaǵa daryndy ekenin tanytyp, óz betinshe alýan túrli kúılerdi tartyp úırendi. Sondyqtan ol óziniń kúılerinde qarapaıym adamdardyń ómirin, turmys - tirshiligin sýrettedi, qaıyrymsyz baılardyń qylyǵyn áshkereledi. Bizdiń zamanymyzǵa sazgerdiń týyndylarynyń 60 - qa jýyq ǵajaıyp, kórkem, asqaq sezimge toly kúıleri jetken. Qurmanǵazynyń alǵashqy ustazy Uzaq, Hanbazar. Onyń «Adaı» biz tyńdap otyrǵan kúıi, «Balbyraýyn», «Saryarqa», «Aqsaq kıik», «Túrmeden qashqan», «Erteń ketem», «Kisen ashqan», «Qaıran sheshem», «Aqbaı», «Kóbik shashqan», «Aman bol sheshem» t. b. kóptegen kúıleri halyq súıip tyńdaıtyn tamasha týyndylar. «Kishkentaı» atty kúıi Bókeı ordasyndaǵy halyq azattyq kóterilis basshysy Isataı Taımanulyna arnalǵan.